قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىنداعى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قالاي دامىپ كەلەدى

قازاقستان ءۇشىن سىرتقى ساياساتتاعى ايتۋلى سەرىكتەستەردىڭ ءبىرى - وڭتۇستىك كورەيا. ەل ەكونوميكاسى بۇگىندە قارقىندى دامىپ، تەحنولوگياسى تاڭعالدىرىپ جاتىر. ءبىز ءۇشىن «تاڭعى جۇپار ەلىمەن» جان- جاقتى قاتىناستى دامىتۋدىڭ ماڭىزى زور.

Cover
Collage credit: Kazinform

بۇگىن قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ شاقىرۋىمەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يۋن سوك يەل بىزگە ۇشكۇندىك مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلەدى. بۇل ساپار دا بۇرىنعى ارىپتەستىكتى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرەتىنىنە كۇمان جوق. وسى ورايدا قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق جايىندا Kazinform ءتىلشىسىنىڭ شولۋىنان وقىڭىز.

وسىدان ەكى جىل بۇرىن مەملەكەتتەر ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناستىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ ءوتتى. 1992 -جىلعى 28 -قاڭتاردان بەرى ەكى ەلدىڭ ىنتىماقتاستىعى ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سالاسىندا، اسىرەسە ينۆەستيتسيا جانە ساۋدادا تابىستى دامىپ كەلەدى.

ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق

Trade
Trade turnover between Kazakhstan and South Korea Infographics: Kazinform

ەكىجاقتى ساۋدا- ەكونوميكالىق بايلانىستىڭ ماڭىزدى تەتىگى - ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە عىلىمي-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى قازاقستان-كورەيا ۇكىمەتارالىق كوميسسياسى.

سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 2022 -جىلى ەكىجاقتى تاۋار اينالىمى 6,1 ميلليارد دوللاردى قۇرادى (2021-جىلمەن سالىستىرعاندا 3,4 ەسە كوپ)، ونىڭ ىشىندە ەكسپورت - $4,5 ميلليارد (%150)، يمپورت - $1,6 ميلليارد (%134).

ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2024 -جىلعى قاڭتار- ساۋىردە $1,4 ميلليارد بولدى. ونىڭ ىشىندە قازاقستاننان وڭتۇستىك كورەياعا ەكسپورت ءتورت ايدا 735,8 ميلليون دوللاردى قۇرادى.

قازاقستاننان ەكسپورتتالاتىن نەگىزگى تاۋارلار: مۇناي، فەرروقورىتپالار، تيتان، ۋران، لەگيرلەنبەگەن بولات پروكاتى، تەمىر، التىن. كورەيادان اكەلىنەتىن تاۋارلار: سىمدار مەن كابەلدەر، تاراتۋ قالقاندارى، پۋلتتەر مەن كونسولدەر، مەتالل بۇيىمدار مەن قۇرالدار، كولىك قۇرالدارىنا ارنالعان شاناقتار، اۆتوموبيلدەر جانە باسقالار.

Export
Export and import main goods Inforgraphic: Kazinform

2024-جىلعى قاڭتار- ساۋىردە وڭتۇستىك كورەيادان قازاقستانعا يمپورت %16,9- عا ازايىپ، 630,5 ميلليون دوللاردى قۇرادى. يمپورتتىڭ قىسقارۋى مىناداي تاۋارلاردى: اۆتوموبيلدەرگە ارنالعان شاناقتار - %28,4- عا نەمەسە 76,6 ميلليون دوللارعا (270-تەن 193,4 ميلليون دوللار)، جەڭىل اۆتوموبيلدەر - %55,4- عا نەمەسە 45,3 ميلليون دوللارعا (81,7-دەن 36,4 ميلليون)، ماتەريالداردى تەرميالىق وڭدەۋگە ارنالعان جابدىق - %91,6 نەمەسە 6,3 ميلليون دوللارعا (6,9-دان 0,6 ميلليون) ازايۋى ەسەبىنەن بولىپ وتىر.

ينۆەستيتسيالىق بايلانىس

وڭتۇستىك كورەيا قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ەڭ ءىرى تۇراقتى 10 ينۆەستوردىڭ قاتارىنا كىرەدى. ەل قازاقستان ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيا كولەمى بويىنشا التىنشى ورىندا تۇر. ماسەلەن، سوڭعى 18 جىلدا قازاقستانعا شامامەن $9,2 ميلليارد ينۆەستيتسيا سالدى. بۇل رەتتە وتكەن جىلى كورەيادان تىكەلەي ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى اعىنى %85 ءوسىپ، جاڭا رەكوردتىق مەجەگە - $1,5 ميللياردقا جەتتى.

Qaztrade ا ق مالىمەتىنشە، 2023 -جىلعى قاڭتار- جەلتوقسان ارالىعىندا وڭتۇستىك كورەيادان قازاقستانعا تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى اعىنى 1,2 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. ال، وسى جىلدىڭ 1-مامىرىنداعى دەرەكتەرگە سايكەس، قازاقستاندا وڭتۇستىك كورەيامەن بىرلەسكەن مەنشىك نىسانى تىركەلگەن 173 زاڭدى تۇلعا بار، ونىڭ ىشىندە 171- ءى شاعىن كاسىپورىن جانە ەكەۋى ورتا كاسىپورىن. سوڭعى رەسمي دەرەكتەر بويىنشا قازاقستاندا وڭتۇستىك كورەيادان 700-گە جۋىق زاڭدى تۇلعا، فيليال مەن وكىلدىكتەر جۇمىس ىستەيدى.

بۇگىندە 1,5 ميلليارد دوللارعا 5 جوبا ىسكە اسىرىلۋدا جانە شامامەن 500 ميلليون دوللارعا تاعى 25 پەرسپەكتيۆالىق جوبا پىسىقتالىپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە قوستاناي قالاسىندا ينۆەستيتسيا سوماسى 190 ميلليون دوللار جانە وندىرىستىك قۋاتى جىلىنا 70 مىڭ كولىك بولاتىن جاڭا ءىرى Kia زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسىن اتاپ وتۋگە بولادى.

بۇعان دەيىن ق س ز ي ديرەكتورى ەركىن تۇقىموۆ قازاقستاندا وڭتۇستىك كورەيانىڭ ينۆەستيتسياسى قۇيىلعان بەس جۇزگە جۋىق بىرلەسكەن كاسىپورىن جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن مالىمدەگەن. سونىمەن قاتار، ونىڭ ايتۋىنشا، ەكى ەل اراسىندا جالپى سوماسى $4,5 ميلليارد بولاتىن 58 بىرلەسكەن ينۆەستيتسيالىق جوبا ىسكە اسىرىلدى. بۇل ساندار قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ دامۋى ءۇشىن الەۋەتى جوعارى ەكەنىن ايعاقتايدى.

سونداي-اق، وڭتۇستىك كورەيا قازاقستانعا اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋدا كومەگىن ۇسىنۋعا دايىن. كورەيانىڭ گيدروەنەرگەتيكالىق جانە اتوم ەنەرگەتيكالىق كومپانياسىنىڭ (KHNP) وكىلى چانجون سونگتىڭ ايتۋىنشا، وڭ شەشىم قابىلدانعان جاعدايدا اتوم ەلەكتر ستانسيالارىن: Doosan Group جانە Hyundai Engineering & Construction سالادى، ال باسقارۋ فۋنكسيالارىن KHNP كومپانياسى ورىندايدى. ايتا كەتۋ كەرەك، جاقىندا ق ر ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الماسادام ساتقاليەۆ اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسىنا الدىن الا بىلىكتىلىك تەكسەرۋدەن كورەيا، رەسەي، قىتاي جانە فرانسيا وتكەنىن اتاپ وتكەن.

ەلدەر اراسىنداعى حالىقارالىق قاتىناستاردى دامىتۋ

2023 -جىلدىڭ قىركۇيەگىندە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ نيۋ-يورككە جۇمىس ساپارى كەزىندە كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يۋن سوك يەلمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. ولار قازاق-كورەي ستراتەگيالىق ارىپتەستىگىن ودان ءارى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلادى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىندا دوستىق قارىم-قاتىناستار قالىپتاسقانىن، وندا ەكونوميكالىق بايلانىستاردىڭ قارقىندى دامۋى ەرەكشە مانگە يە ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سودان كەيىن مەملەكەت باسشىسى سيرەك جەر مەتالدارىن ءوندىرۋ جانە اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ سالاسىنداعى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ پەرسپەكتيۆالىق باعىتتارىن اتادى.

كورەيا پرەزيدەنتى يۋن سوك يەل ونىڭ ەلى قازاقستانمەن ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى تەرەڭدەتۋگە مۇددەلى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، كورەيالىق كومپانيالار ماشينا جاساۋ، تاۋ-كەن ونەركاسىبى جانە اتوم ەنەرگەتيكاسىنداعى جوبالاردى كەڭەيتۋگە جانە جاڭا جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا.

جاسىل ەكونوميكا جانە ەكولوگيا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق

ورمان سەكتورىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ازيالىق ۇيىم (AFoCO) قازاقستانعاورمانداردى قالپىنا كەلتىرۋگە جانە ءورتتىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسۋگە نيەتتى.

50-60 جىل ىشىندە كورەيادا ورمانداردى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن 11 ميلليارد اعاش وتىرعىزىلىپ، 2,5 ميلليون گەكتار جەر قالپىنا كەلتىرىلدى. وسىعان بايلانىستى ءبىز كورەي تاراپىنا ولاردىڭ باي تاجىريبەسىن پايدالانۋدى ۇسىندىق. ولار بىزگە تەحنولوگيالارىن نەمەسە ءبىز ءۇشىن باسقا دا ماڭىزدى مۇمكىندىكتەرىن جەتكىزۋ نەمەسە ازاماتتارىمىزدى پراكتيكادان وتۋگە شاقىرۋ ءۇشىن وقىتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى، - دەدى ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ەدىل جاڭبىرشين.

تۋريزم جانە مادەني بايلانىس

2024 -جىلعى اقپاندا ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتى قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا اراسىندا ورىندالاتىن رەيستەر سانىن كوبەيتىپ، جاڭا اۋە باعىتتارىن اشاتىنىن حابارلادى. تاراپتار استانا مەن سەۋل اراسىنداعى رەيستەردى قالپىنا كەلتىرۋدى، ەكى قالاعا ورىندالاتىن رەيستەردى ۇلعايتۋدى جوسپارلادى. Air Astana كومپانياسىنىڭ استانا- سەۋل باعىتىنداعى تىكەلەي اۋە رەيسى 15 -ماۋسىمنان باستالادى دەپ كۇتىلۋدە. قازاقستان مەن وڭتۇستىك كورەيا وكىلدەرى شىمكەنتتەن سەۋلگە جانە پۋسان مەن قازاقستان قالالارى اراسىندا رەيستەر اشۋ تۋرالى كەلىستى.

مامىردا وڭتۇستىك كورەيادا «ورتالىق ازيا - كورەيا رەسپۋبليكاسى» ىنتىماقتاستىق فورۋمى حاتشىلىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ كوكتەمگى فەستيۆالى ءوتتى. اشىلۋ سالتاناتىندا «سارك» ىنتىماقتاستىق فورۋمى حاتشىلىعىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى لي چون گۋك ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن كورەيا اراسىنداعى دوستىقتى ودان ءارى نىعايتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ءىس- شارانىڭ باستى وقيعاسى عازيزا جۇبانوۆا اتىنداعى اقتوبە وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ قازاق كامەرالىق حورىنىڭ اسەرلى قويىلىمى بولدى.

قازاقستاننىڭ كورەياداعى ەلشىسى نۇرعالي ارىستانوۆ سوڭعى جىلدارى مادەني- گۋمانيتارلىق بايلانىستار كەڭەيىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى، بۇل ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىنداعى كوپ قىرلى ءوزارا ءىس- قيمىلدى، ونىڭ ىشىندە تۋريستىك الماسۋدى نىعايتۋعا ىقپال ەتتى. سونداي- اق، فەستيۆال اياسىندا قازاقستاننىڭ كورەياداعى ەلشىلىگى كورەياداعى «Nomad» قازاقستاندىقتار قاۋىمداستىعىمەن بىرلەسىپ، ءداستۇرلى تاعامدار، دالا كوشپەندىلەرىنىڭ تۇرمىس زاتتارى، ۇلتتىق كيىمدەر مەن ەلىمىزدىڭ كورىكتى جەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلگەن ارنايى ستەند ۇيىمداستىردى.

قورىتا ايتساق، كورەيا پرەزيدەنتىنىڭ الداعى ساپارى قوس مەملەكەتتىڭ كوپجاقتى ىنتىماقتاستىعىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىپ، ۇزاق مەرزىمگە دامۋعا ىقپال ەتەرى ءسوزسىز. سەبەبى ساپار اياسىندا ەكى ەل باسشىلارى كەلىسسوز جۇرگىزەدى جانە قازاق- كورەي بيزنەس- فورۋمىنا قاتىسادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. سونىمەن قاتار، ءبىرقاتار ەكىجاقتى قۇجاتقا قول قويىلادى.

اۆتور

راحيلا تلەۋوۆا

سوڭعى جاڭالىقتار