قاسىم-جومارت توقايەۆ پەن الەكساندر ستۋبب قازاقستان-فينليانديا بيزنەس فورۋمىنا قاتىستى
استانا. KAZINFORM - قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىزگە رەسمي ساپارمەن كەلگەن فينليانديا پرەزيدەنتى الەكساندر ستۋببتى قارسى الۋ زور مارتەبە ەكەنىن جەتكىزدى.
- فينليانديا - حالقىمىز وتە جاقسى بىلەتىن ەل ءارى قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق دەڭگەيدەگى اسا ماڭىزدى سەرىكتەسى. قازاق- فين بيزنەس فورۋمىنىڭ تابىستى وتۋىنە تىلەكتەسپىن. پرەزيدەنت الەكساندر ستۋببقا وسى وزەكتى فورۋمدى ۇيىمداستىرۋعا باستاما كوتەرگەنى ءۇشىن ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. باسقوسۋداعى پىكىرتالاستار قوس مەملەكەت اراسىنداعى ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى كەڭەيتۋگە تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىن. فينليانديامەن سەرىكتەستىگىمىز شىنايى دوستىققا، ءوزارا تۇسىنىستىككە، سونداي-اق حالىقتارىمىزدىڭ يننوۆاتسيا، ورنىقتى دامۋ جانە وركەندەۋ جولىنداعى ورتاق ۇمتىلىستارىنا نەگىزدەلگەن، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى فينليانديا پرەزيدەنتىنىڭ استاناعا رەسمي ساپارى ەلارالىق قارىم- قاتىناستىڭ جاڭا كەزەڭىنە جول اشاتىنىن اتاپ ءوتتى.
- بۇگىن پرەزيدەنت الەكساندر ستۋببپەن جۇرگىزگەن كەلىسسوز بارىسىندا قازاقستان مەن فينليانديا اراسىنداعى سەرىكتەستىكتى كەڭەيتۋگە جانە دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىن ىزدەۋگە نيەتتى ەكەنىمىزدى راستادىق. بىلتىر فينليانديانىڭ قازاقستانعا قۇيعان تىكەلەي ينۆەستيتسياسى 80 پايىزدان اسىپ، جالپى ەسەبى جارتى ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى. فينليانديا يننوۆاتسيا جانە تەحنولوگيا سالالارىنداعى كوشباسشىلىعىمەن دامىعان ەلدەردىڭ ءبىرى رەتىندە الدەقاشان مويىندالعان. KONE ،Nokia ،Fortum سەكىلدى كومپانيالار ەل جەتىستىگىنىڭ ەڭ جارقىن ۇلگىلەرىنىڭ ءبىرى. ولار ودان ءارى وركەندەۋگە ىقپال ەتىپ، نوۆاتورلاردىڭ جاڭا بۋىنىن ىنتالاندىردى. بۇگىندە قازاقستاندا فين تاراپىنىڭ قاتىسۋىمەن 50-گە جۋىق كومپانيا تابىستى جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ اراسىندا Tikkurila ،Wärtsilä ،Nurminen ،Metso ،Valtra ،Peikko جانە باسقا دا الەمگە تانىمال برەندتەر بار. قازاقستان وسى سەرىكتەستىكتى كەڭەيتۋگە، سونداي-اق ەلىمىزدەگى فين ينۆەستيتسياسىنىڭ جانە ىسكەرلىك توبىنىڭ ارتۋىنا بەيىل، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت بيىلعى ءۇشىنشى توقساندا قازاقستان ەكونوميكاسى 6,3 پايىزعا ارتقانىن، بۇل ءىرى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ جاھاندىق ءوسىم بولجامىنان شامامەن ەكى ەسە ارتىق ەكەنىن ايتتى. ىشكى جالپى ءونىم كولەمى 300 ميلليارد دوللاردان اسادى دەپ كۇتىلۋدە.
- جان باسىنا شاققانداعى ءى ج ءو كورسەتكىشى بويىنشا قازاقستان ت م د، ءتىپتى ودان تىسقارى ەلدەر اراسىندا ءبىرىنشى ورىنعا يە. دەگەنمەن بۇل كورسەتكىش فينليانديادان ءۇش ەسە تومەن. ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساۋدا كولەمى 140 ميلليارد دوللاردان استى. بۇل دا وسى ايماقتاعى ەڭ جوعارى ناتيجە سانالادى. نەگىزگى سەرىكتەسىمىز - ەۋروپا وداعىمەن ءوزارا ساۋدا كولەمى 50 ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى. شاعىن جانە ورتا كاسىپورىندار ۇلتتىق دامۋدىڭ ىرگەتاسى بولىپ وتىر. ەكونوميكاداعى ونىڭ ۇلەسى شامامەن 40 پايىزدى قۇرادى. ءبىز بۇل پروگرەسكە ەكونوميكادا، سونىمەن بىرگە ساياساتتا كەشەندى رەفورمالار جۇرگىزۋ ارقىلى تولىق قولداۋ كورسەتىپ وتىرمىز. «كۇشتى پرەزيدەنت - ىقپالدى پارلامەنت - ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» ستراتەگيالىق قاعيداتى - ەلىمىزدىڭ ساياسي باعىتىنىڭ نەگىزگى وزەگى. بۇل 2027 -جىلى جالپى ۇلتتىق رەفەرەندۋم بارىسىندا قابىلداناتىن كونستيتۋتسيالىق رەفورمالاردان كەيىن دە قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتتىك رەسپۋبليكا بولىپ قالا بەرەتىنىن كورسەتەدى. سايكەسىنشە، «زاڭ جانە ءتارتىپ» تۇجىرىمداماسى ىشكى ساياساتىمىزدىڭ باستى باعدارىنا اينالدى. زاڭ ۇستەمدىگى ەكونوميكالىق رەفورمالاردى تابىستى جۇرگىزۋگە جانە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا قاجەتتى جاعداي جاسايدى دەپ سەنەمىن، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى UNCTAD مالىمەتى بويىنشا، كەيىنگى ءبىر جىلدا تەڭىزگە شىعار جولى جوق ەلدەر اراسىندا جاڭا جوبالارعا سالىنعان بارلىق ينۆەستيتسيانىڭ 80 پايىزعا جۋىعى قازاقستانعا تارتىلعانىن، ەلىمىزدىڭ ۇلەسىنە قۇنى 1 ميلليارد دوللاردان اساتىن جوبالاردىڭ بەستەن ءبىر بولىگى تيەسىلى ەكەنىن جەتكىزدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان مەن فينليانديا اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ءبىرقاتار پەرسپەكتيۆتى سالالارىنا نازار اۋداردى.
- ەۋرازيانىڭ قاق تورىندە ورنالاسقان قازاقستان - شىعىس پەن باتىستى جالعاستىراتىن ستراتەگيالىق ايماق. ەۋروپا مەن قىتاي اراسىندا قۇرلىق ارقىلى تاسىمالداناتىن جۇكتىڭ 85 پايىزعا جۋىعى ەلىمىزدىڭ اۋماعىمەن وتەدى. بۇل قۇرلىقتاعى قاتىناستىڭ ماڭىزدى كۇرەتامىرى سانالادى. جۇرتشىلىق ورتا ءدالىز دەپ تانيتىن، ياعني ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعدارىن دامىتا وتىرىپ، قازاقستان قۇرلىقارالىق ساۋدانىڭ ورتالىق ارناسى رەتىندەگى ءرولىن نىعايتا تۇسەدى. ورتا ءدالىزدىڭ الەۋەتىن ودان ءارى ۇلعايتۋ ءۇشىن ءبىز ترانزيت اعىنىن وڭتايلاندىرۋ مەن ۇيلەستىرۋگە ارنالعان Smart Cargo بىرەگەي سيفرلىق باسقارۋ پلاتفورماسىن ىسكە قوسامىز. وسى رەتتە ايماقتا ءتيىمدى مۋلتيمودالدى كولىك جەلىسىن قۇرعان Nurminen Logistics فين كومپانياسىنىڭ كۇش- جىگەرىن جوعارى باعالايمىز، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇدان كەيىن ەلىمىز كاسپي تەڭىزىندەگى اقتاۋ جانە قۇرىق پورتتارىن بەلسەندى تۇردە جاڭعىرتىپ جاتقانىنا توقتالدى. جىلىنا 240 مىڭ كونتەينەر وتكىزۋ مۇمكىندىگى بار اقتاۋ پورتىنداعى كونتەينەرلىك حاب قۇرىلىسىنىڭ العاشقى كەزەڭىن بيىل اياقتاۋ جوسپارلانعان.
- ءبىز تاجىريبە مەن وزىق تەحنولوگيالىق شەشىمدەردى الماسۋ ارقىلى حەلسينكي جانە حامينا- كوتكا سەكىلدى فين پورتتارىمەن ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋگە ۇمتىلامىز. بۇل ەلدەرىمىز اراسىنداعى ىقپالداستىقتىڭ جاڭا باعىتى بولماق. فين كومپانيالارىن ەۋروپا مەن ورتالىق ازيا اراسىندا ءتيىمدى جانە ورنىقتى كولىك بايلانىسىن ورناتۋعا ۇلەس قوسىپ، كۇش جۇمىلدىرۋعا شاقىرامىز، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت اتوم قۋاتىن ەلىمىزدىڭ ۇزاق مەرزىمدى ەنەرگەتيكالىق ستراتەگياسىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى سانايدى. بولجام بويىنشا، 2030 -جىلعا قاراي الەمدە ۋرانعا سۇرانىس 28 پايىزعا وسەدى، ال 2040 -جىلعا قاراي ەكى ەسە ارتادى.
- ەلىمىز جاھاندىق ءىرى ۋران وندىرۋشىلەردىڭ ءبىرى سانالادى، ياعني الەمدىك سۇرانىستىڭ 40 پايىزىن قامتاماسىز ەتىپ وتىر. قازاقستاننىڭ اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى اگەنتتىگى مەن فينليانديانىڭ رادياتسيالىق جانە يادرولىق قاۋىپسىزدىك باسقارماسى (STUK) يادرولىق وتىندى بەيبىت ماقساتتا پايدالانۋ ءارى تاجىريبە الماسۋ بويىنشا سەرىكتەستىك ورناتتى. ءبىز بۇل ىنتىماقتاستىقتى قۇپتايمىز. وسى ورايدا سۋوميدىڭ قاۋىپسىزدىك جانە ورنىقتى يادرولىق شەشىمدەرىنە ارقا سۇيەي وتىرىپ، يادرولىق قالدىقتاردى باسقارۋ بويىنشا بىرلەسە ارەكەت ەتۋگە ءازىرمىز. سونىمەن قاتار قازاقستان كومىر ەنەرگەتيكاسى سالاسىندا تازا، ءتيىمدى ءارى ەكولوگيالىق شەشىمدەر قابىلداۋعا ۇمتىلادى. ءبىزدىڭ ستراتەگيامىز شىعارىندىلاردى بارىنشا ازايتۋ ءۇشىن زاماناۋي تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە جانە ونەركاسىپتىڭ، اسىرەسە، ەلەكتر ەنەرگياسى ءوندىرىسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان. سوندىقتان ءبىز كەلەشەگى زور ىنتىماقتاستىققا فين ساراپشىلارىنىڭ قاتىسۋىن قۋاتتايمىز، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدە يننوۆاتسيالىق گيبريدتى ەنەرگەتيكالىق جۇيە مەن ەلەكتر ەنەرگياسى ءوندىرىسىنىڭ يكەمدى تەحنولوگياسىن ەنگىزگەن فينليانديانىڭ Wärtsilä كومپانياسىنا العىس ايتتى. پرەزيدەنت قازاقستاندا ەنەرگيانىڭ ءداستۇرلى كوزدەرىنەن بولەك، پايدالى قازبالاردىڭ مول قورى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ولاردىڭ كوبى ءالى يگەرىلمەگەن.
- ەلىمىز سيرەك كەزدەسەتىن ءارى ەۋروپا وداعى ەكونوميكاسى ءۇشىن اسا ماڭىزدى سانالاتىن 34 ەلەمەنتتىڭ 21 ءتۇرىن وندىرەدى. ءبىز ناقتى پراگماتيكالىق ادىسكە جۇگىنەمىز: شيكىزاتتى ينۆەستيتسيا مەن تەحنولوگياعا الماستىرامىز. فينليانديانىڭ Metso كومپانياسى مينەرالدى شيكىزاتتى وڭدەۋ جانە ءوندىرىستى اۆتوماتتاندىرۋ سالالارىندا وزىق شەشىمدەر ۇسىنىپ جاتىر. وسى باعىتتاعى ىنتىماقتاستىق اياسىن كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك مول ەكەنىن بايقايمىز، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ەگىستىك جەرلەرىنىڭ كولەمى جاعىنان الەمدە التىنشى ورىن الادى. جىل سايىن جاھاندىق نارىققا 10 ميلليون تونناعا جۋىق بيداي جانە 2 ميلليون توننا ۇن جەتكىزىپ، الەمدەگى ەڭ ءىرى استىق ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ وندىعىنا كىرەدى.
- ەلدەرىمىزدىڭ وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تەرەڭ وڭدەۋگە باعىتتالعان بىرلەسكەن كاسىپورىن قۇرۋعا مۇمكىندىگى بار. وسىلايشا، اگرارلىق ءوندىرىستىڭ بۇكىل تىزبەسىندە قوسىلعان قۇنى جوعارى ءونىم شىعارۋعا بولادى. ءبىز ىنتىماقتاستىقتىڭ ناقتى تەتىكتەرىن قالىپتاستىردىق. اكادەميالىق الماسۋدى جانداندىرۋ جانە Erasmus+ باعدارلاماسى اياسىندا بىرلەسكەن جوبالاردى ىلگەرىلەتۋ ماقساتىندا قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى مەن شىعىس فينليانديا ۋنيۆەرسيتەتى سەرىكتەستىك ورناتتى. قازاقستان اگرارلىق مامانداردىڭ جاڭا بۋىنىن دايارلاۋعا جانە اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ يننوۆاتسيالىق، ورنىقتى ادىستەرىن ەنگىزۋ سالاسىندا بىرلەسكەن زەرتتەۋلەردى دامىتۋعا مۇددەلى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزىنا توقتالىپ، بيزنەس فورۋم قاتىسۋشىلارىنا قازاقستان الداعى ءۇش جىل ىشىندە تولىق سيفرلىق ەل بولۋدى ماقسات ەتكەنىن مالىمدەدى.
- فينليانديا جاساندى ينتەللەكت جانە LUMI سۋپەركومپيۋتەرى ارقىلى ونىمدىلىگى جوعارى ەسەپتەۋلەر سالاسىندا كوش باستاپ تۇر. سوندىقتان ج ي بويىنشا زەرتتەۋ جۇرگىزۋ، مالىمەتتەردى وزىق تالداۋ، تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ جانە يننوۆاتسيالىق ەكوجۇيە باعىتتارىندا سەرىكتەستىكتى جولعا قويا الامىز، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى فينليانديا ىسكەرلىك توپتارىن «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىمەن بايلانىس ورناتۋعا شاقىردى. سونىمەن قاتار قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە تابيعي رەسۋرستاردى ءتيىمدى پايدالانۋ سالالارىنداعى بىرلەسكەن باستامالاردى كەڭەيتۋدە مول الەۋەت بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
- ەلىمىزدە اۋا ساپاسىن بولجاۋدىڭ وزىق مودەلىن پايدالاناتىن SILAM جۇيەسى تابىستى جۇمىس ىستەپ تۇر. ورمان شارۋاشىلىعىندا دا ايتارلىقتاي پەرسپەكتيۆا بار. ءبىز اعاش كەسۋدىڭ ەكولوگيالىق تۇرعىدان قاۋىپسىز تاسىلدەرىن ىلگەرىلەتۋگە، كاسىبي دايارلاۋ باعدارلامالارىن ازىرلەۋگە جانە اعاش وڭدەۋدە زاماناۋي تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە باسا ءمان بەرەمىز. فينليانديانىڭ وسى سالالارداعى وزىق تاجىريبەسى «تازا قازاقستان» جالپىۇلتتىق ەكولوگيالىق باستاماسىن ىسكە اسىرۋعا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسا الادى. بۇدان بولەك، بىرلەسكەن زەرتتەۋلەر مەن ينۆەستيتسياعا جول اشادى، - دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىزدىڭ فين كومپانيالارىنا سەنىمدى ءارى ۇزاقمەرزىمدى سەرىكتەس بولۋعا ۇمتىلاتىنىن ايتتى.
- بۇگىنگى كەزدەسۋ - ەكونوميكالىق بايلانىستارىمىزدى نىعايتۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى. بۇل فورۋمدا جاي عانا كەلىسىمدەر جاسالمايدى. كاسىپكەرلەر، ينجەنەرلەر جانە وزىق ويلى ازاماتتار اراسىندا بايلانىس ورناتىلىپ، سەنىم نىعايادى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
فينليانديا پرەزيدەنتى قازاقستاندىق كاسىپكەرلەر جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن، سونداي- اق ەكى ەل بيزنەس قۇرىلىمدارىنىڭ اراسىندا ءوزارا سەنىم بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
- ءبىز قۇبىلمالى، بولاشاقتى بولجاۋ قيىنعا سوعاتىن، كۇردەلى گەوەكونوميكالىق الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. مۇنداي كەزدە بيزنەس شىن مانىندە تۇراقتىلىقتى قاجەت ەتەدى. بۇگىن قازاقستان مەن فينليانديا اراسىندا ساياسي دەڭگەيدە كەلىسىمدەر جاسالدى. ال وسىنداي ۋاعدالاستىقتار تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتەدى. بۇدان بولەك، ءوزارا تۇسىنىستىك جونىندەگى مەموراندۋمدارعا قول قويىپ، قۇجاتتار الماستىق، - دەدى الەكساندر ستۋبب.
ايتا كەتەيىك، الەكساندر ستۋببتىڭ ەلىمىزگە رەسمي ساپارى اياسىندا 15 قۇجاتقا قول قويىلدى.
