قاشاعان گازىن وڭدەيتىن زاۋىت 2026 -جىلى ىسكە قوسىلادى
اتىراۋ. KAZINFORM - پرەزيدەنت جولداۋىندا گاز تاسىمالداۋ باعدارلارىن ءارتاراپتاندىرۋ جانە ونىڭ قۋاتىن ارتتىرۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى.
«وسى ورايدا ۇكىمەتكە جاڭاوزەندەگى، قاشاعانداعى جانە قاراشىعاناقتاعى گاز وڭدەۋ كاسىپورىندارىنىڭ قۇرىلىسىن تەزدەتۋدى تاپسىرامىن. بۇل - باستى مىندەت»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
ەلىمىزدە 2016 -جىلدان بەرى كاسپيي تەڭىزىنىڭ قازاقستاندىق سەكتورىنداعى قاشاعان كەن ورنى يگەرىلىپ جاتىر. بىرىنشىدەن، بۇل - قازاقستاننىڭ تاريحىندا تۇڭعىش رەت سۋ استىنان «قارا التىن» ءوندىرۋ كەزەڭىنە بەتبۇرىس جاساعان قادام.
ەكىنشىدەن، بۇل - سولتۇستىك كاسپي جوباسىنداعى قولعا الىنعان العاشقى ءىرى جوبا. اتالعان جوبادا قايراڭ جانە اقتوتى اتاۋى بەرىلگەن تاعى ەكى كەن ورنى بار.
ال، قاشاعان الەمدە سوڭعى 20 جىلدا اشىلعان ساناۋلى ءارى اۋقىمدى كەن ورىندارىنىڭ قاتارىنا كىرەدى. مامانداردىڭ ەسەپتەۋىنشە، مۇنايدىڭ وندىرىلەتىن قورى - شامامەن 9-13 ميلليارد باررەل. بۇل - شامامەن 1-2 ميلليارد توننا.
مۇندا گازدىڭ قورى دا كوپ. تەڭىز تۇبىندەگى گاز قورى 1 تريلليون تەكشە مەترگە جەتەدى. وسىنداي وراسان مول قورى بار كەن ورنى 2000 -جىلى اشىلدى. الايدا قاشاعاننان كوممەرتسيالىق مۇناي الۋ ءىسى 2016 -جىلعا دەيىن باستالعان جوق. دەگەنمەن كەن ورنىنان مۇناي ءوندىرۋ كەزەڭىنىڭ 16 جىلعا كەشىگۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار.
بىرىنشىدەن، كاسپي تەڭىزىنىڭ تورىندەگى قاشاعان كەن ورنى اتىراۋ قالاسىنان 80 شاقىرىم قاشىقتا ورنالاسقان. مول مۇناي مەن گازدى كەشەندى دايىنداۋ جۇرگىزىلەتىن «بولاشاق» قوندىرعىسىنا قۇبىرمەن جەتكىزۋ ارالىعى بۇدان دا قاشىقتاۋ.
ەكىنشىدەن، جاھان نازارى اۋعان كەنىشتىڭ كوللەكتورى سۋ استىندا 3-4 مەتر، ال تەڭىز تۇبىنەن 4200 مەتردەن استام تەرەڭدىكتە جاتىر. ۇشىنشىدەن، كەن ورنىنان مۇنايمەن بىرگە الىناتىن كۇكىرتتىڭ ۇلەسى دە از ەمەس.
سوڭعى ءبىر-ەكى جىلدا قاشاعان كەن ورنىنان مۇنايمەن بىرگە وندىرىلەتىن گازدى وڭدەۋ ماسەلەسى قوزعالدى. وسىعان بايلانىستى اتىراۋ وبلىسىندا جاڭا زاۋىت قۇرىلىسى قولعا الىندى.
«QazaqGaz» ۇ ك» ا ق باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مەيىربەك يحسانوۆتىڭ مالىمەتىنشە، قازىر گاز وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسى جوسپارلانعان كەستەگە سايكەس ءجۇرىپ جاتىر. جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا 1000-نان اسا جۇمىسشى تارتىلعان. قۇرىلىس جۇمىستارىنا 150-گە جۋىق ارنايى تەحنيكا ءبولىنىپ وتىر.
راۋىت قۇرىلىسىنىڭ الاڭىندا قادا قاعۋ جۇمىسى اياقتالدى. ەندى عيماراتتار مەن تەحنولوگيالىق قۇرىلىمداردىڭ ىرگەتاس بولىگىن بەتونداۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. تەحنولوگيالىق جابدىقتاردى ورناتۋ جانە تەحنولوگيالىق قۇرىلىمداردىڭ مەتالل قۇرىلعىلارىن مونتاجداۋ باستالدى.
سونداي-اق جاڭا زاۋىتتىڭ الاڭىندا 320 ورىندىق ۆاحتالىق قالاشىق پەن كىرەبەرىس تەمىرجولدىڭ قۇرىلىسى قولعا الىنعان. قۇرىلىستىڭ توقتاۋسىز ءجۇرۋى ءۇشىن اۆتوموبيل جانە تەمىرجول، سونداي-اق سۋ قۇبىرى مەن ەلەكتر جەلىلەرى تارتىلدى.
«ەلىمىزدە العاش رەت اسىرەسە، ءدال وسى نىساندا قالدىق گازداردىڭ ءتۇتىنسىز جانە دىبىسسىز شىعۋىن قامتاماسىز ەتەتىن جابىق تيپتەگى الاۋ تەحنولوگياسى پايدالانىلادى. بۇل دىڭگەك تۇرىندەگى الاۋعا قاراعاندا جاعۋ ونىمدەرىن كوبىرەك تۇرلەندىرۋگە ىقپال ەتەدى»، - دەيدى مەيىربەك يحسانوۆ.
قاشاعان گازىن وڭدەيتىن جوبانى «GPC Investment» ج ش س ىسكە اسىرىپ جاتىر.
سەرىكتەستىك باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بەرىك ابىشيەۆتىڭ دەرەگىنە قاراعاندا، زاۋىتتا جىلىنا 1 ميلليارد تەكشە مەتر شيكى گازدى وڭدەۋ كوزدەلگەن.
«بۇل - ەلىمىزدەگى اۋقىمدى ينۆەستيتسيالىق جوبا. جاڭا زاۋىتتان وڭدەۋ ۇدەرىسىنەن سوڭ جىلىنا 727 ميلليون تەكشە مەتر تاۋارلى گاز الىنادى. بۇعان قوسا، 218 مىڭ توننا تاۋارلى كۇكىرت، 17 مىڭ توننا گاز كوندەنساتى، سۇيىتىلعان گاز شىعارىلادى. قازىر زاۋىتقا قاجەتتى ينفراقۇرىلىم دايىن تۇر. «قاشاعان» كەن ورنىنان جەتكىزىلگەن گازدان بىرنەشە تاۋارلى ءونىم الىناتىن زاۋىت 2026 -جىلدىڭ ورتاسىندا ىسكە قوسىلادى»، - دەيدى بەرىك ابىشيەۆ.
اتىراۋ وبلىسىنداعى بۇل جوبانىڭ وندىرىستىك قانا ەمەس، وزگە دە ماڭىزى بارىن ايتقان ءجون. الدىمەن مۇنايلى ءوڭىردىڭ ەكونوميكاسى مەن الەۋمەتتىك دامۋىنا تيگىزەر ىقپالى زور.
مامانداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بىرىنشىدەن، زاۋىت قۇرىلىسى اياقتالعانعا دەيىن جۇمىسشىلاردىڭ سانى 2500-گە دەيىن كوبەيۋى مۇمكىن. ال ىسكە قوسىلعاننان كەيىن 500-دەن اسا ادام تۇراقتى جۇمىسقا تارتىلادى.
ەكىنشىدەن، زاۋىتقا وزىق تەحنولوگيالار اكەلىنەدى. ماسەلەن، BASF جانە Dow Chemical سەكىلدى تانىمال كومپانيالاردىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن ورناتۋ جوسپارلانعان.
ۇشىنشىدەن، ادامزاتتى تولعاندىرىپ وتىرعان قورشاعان ورتانى قورعاۋ ماسەلەسىنە نازار اۋدارىلعالى وتىر. سول سەبەپتەن، قۇرىلىس كەزەڭىندە دە، ودان كەيىن پايدالانۋعا بەرىلگەن سوڭ دا زياندى زات شىعارىندىلارى، قالدىقتاردىڭ مولشەرى سانيتارلىق نورماعا سايكەس كەلەتىن رۇقسات ەتىلگەن ماندەر شەگىندە بولادى.
قۇرىلىس قۇنىنا اسەر ەتەتىنىنە قاراماستان، اتموسفەراعا زياندى شىعارىندىلاردى ازايتۋ ماقساتىندا ەڭ وزىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان.
ماسەلەن، اتموسفەراعا كۇكىرتتى انگيدريد سەكىلدى زياندى گاز تارالۋىنىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن «SCOT» تەحنولوگياسى قولدانىلادى. سونداى-اق، ورناتىلاتىن جابىق الاۋ قوندىرعىسىنىڭ كورپۋسى شۋدان، جەلدەن، جىلۋ رادياتسياسىنان، كورىنەتىن وتتان قورعاۋعا ارنالعان.
تاعى ءبىر ماسەلە - گاز وڭدەۋ زاۋىتىنا پايدالانىلاتىن سۋ جايى. زاۋىت سالىنىپ جاتقان ماقات اۋدانىنىڭ اۋماعىندا اشىق سۋ ايدىنى جوق. سوندىقتان سۋ قولدانىستاعى «استراحان- ماڭعىشلاق» قۇبىرىنان الىنادى.
تۇتىنۋ مولشەرىن ۇنەمدەۋ ءۇشىن زاۋىتتا پايدالانىلعان سۋدى تازالاۋدان كەيىن قايتا قولدانۋ جوسپارى بار. وسىعان بايلانىستى جەر استىنان كارىزدىك جەلى سالىنادى.
وندىرىستىك- جاڭبىر كارىزدەرىنىڭ كوللەكتورلارى بويىنشا بارلىق وندىرىستىك جانە جاڭبىر اعىنى جابىق تۇردەگى ساقتاۋ رەزەرۆۋارىنا تۇسەدى. ساقتاۋ رەزەرۆۋارىنان سورعىلار ارقىلى وندىرىستىك- جاڭبىر اعىنىن تازارتۋ بلوگىنا بەرىلەدى.
تازالاۋدان وتكىزىلگەن سوڭ قاجەتتى ساپاعا دەيىن جەتكىزىلگەن وندىرىستىك- جاڭبىر اعىنى كاسىپورىننىڭ وندىرىستىك سۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەسىنە قايتا پايدالانۋ ءۇشىن جىبەرىلەدى.
ەسكە سالا كەتەلىك، بۇعان دەيىن قازاقستان مۇنايىنىڭ العاشقى تامشىسى قاراشۇڭگىل كەن ورنىنان الىنعانىن جازعان ەدىك.
اۆتور
جولداسبەك شوپەعۇل
