ەلىمىزدە قاسقىر سانىن كىم رەتتەيدى، شىعىندى كىم وتەيدى

اقتوبە. KAZINFORM - ەلىمىزدە قاسقىر مەن ءشيبورى اتۋعا رۇقسات بەرىلدى. قازاقستاندا جىرتقىش اڭ اۋلاۋ ءتارتىبى قانداي؟ مالعا قاسقىر شاپسا، شىعىندى كىم وتەيتىنىن Kazinform ءتىلشىسى انىقتادى.

қасқыр
Фото: pixabay.com

قازاقستاندا قاسقىر اتۋدى ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتى ۇيلەستىرەدى. جەرگىلىكتى جەرلەردە بۇل جۇمىستى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى اۋماقتىق ينسپەكسياسى اتقارادى. ينسپەكسيا قاسقىر اتۋدى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان جانە اڭشىلىق شارۋاشىلىق، شارۋا قوجالىقتارىمەن بىرگە، اقىلداسا وتىرىپ ىسكە اسىرادى.

қасқыр
Фото: әлеуметтік желіден

- اقتوبەدە 21 اڭشىلىق شارۋاشىلىق بار. جىل سوڭىندا سول شارۋاشىلىقتاردان اقپارات جينايمىز. «سىزدەردىڭ اۋماقتارىڭىزدا شامامەن قانشا قاسقىر بار؟ اڭ اۋلاۋعا مۇمكىندىك بار ما؟» دەپ سۇراپ الامىز. ودان كەيىن اۋدان اكىمدەرىنەن سۇرانىس تۇسەدى. «مالىمىز قورادا، قاسقىر شاۋىپ كەتۋ قاۋپى بار. اتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرىڭىزدار» دەپ حات جولدايدى. سودان كەيىن ءبىز اڭشىلىق شارۋاشىلىعىنا قايتا شىعىپ، قاسقىردان قاۋىپ تونەتىن تەرريتوريالاردى ايتامىز. «وسىنداي اۋماقتا قاسقىر بار، اتۋ كەرەك» دەپ. ءبىر اڭشى جىل ىشىندە تەك 3 قاسقىر اتا الادى. قازىرگى كەزدە رۇقسات بەرىلىپ جاتىر. ول ليتسەنزيا جىل سوڭىنا دەيىن جارامدى، - دەدى اقتوبە وبلىستىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى اۋماقتىق ينسپەكسياسىنىڭ باسشىسى ادىلكەرەي اۋەلبايەۆ.

قاسقىر اتۋعا ارنالعان ليتسەنزيا ونلاين بەرىلەدى. ءول ۇشىن اڭ اتۋعا رۇقسات قۇجاتى بار اڭشىنىڭ ە س ق بولۋى كەرەك.

حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى ارقىلى ونلاين سۇرانىس جىبەرىپ، قۇجاتتارىن دا تىركەۋى ءتيىس.

- قازىر كەيبىر اڭشىلار رۇقسات الا الماي جاتىر. قۇجاتتارى تۇگەل ءارى قاتەسىز بولۋى ءتيىس. اڭشىلىق بيلەتى، ءتولقۇجاتى، قارۋ-جاراعىنىڭ قۇجاتى دۇرىس بولسا، ولار الا الادى. كەيدە ءبىر ارىپتەن قاتە شىعىپ، كەرى قايتارادى، - دەدى ادىلكەرەي اۋەلبايەۆ.

ينسپەكسيانىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، بىلتىر اقتوبەدە 703 قاسقىر اتۋعا رۇقسات بەرىلدى. بيىل 755 جىرتقىش اڭدى اتۋعا بولادى.

اقتوبە وبلىستاق اڭشىلار مەن بالىقشىلار قوعامىنىڭ اڭشىلارى دا اڭ-قۇس، سونىڭ ىشىندە قاسقىر دا اتادى.

қасқыр
Фото: әлеуметтік желіден

- وڭىردە قانشا قاسقىر بار ەكەنى تۋرالى اقپاراتتى وبلىستىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى اۋماقتىق ينسپەكسياسىنا تاپسىرامىز. ولار ەسەبىن جۇرگىزەدى. ءبىزدىڭ قوعامنىڭ 12 اۋداندا اڭشىلىق شارۋاشىلىعى بار. سونىمەن بىرگە وزگە دە اڭشىلىق شارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرى تىركەلگەن وڭىردە. ولار دا ءدال ءبىز سەكىلدى جۇمىس ىستەيدى. قازىرگى كەزدە ءبىزدى قوسا العاندا وبلىستا 52 اڭشىلىق شارۋاشىلىق سۋبەكتىسى بار. ولاردىڭ ءارقايسىسىندا ءارتۇرلى اڭشىلىق شارۋاشىلىعى تىركەلگەن. كەيبىرىندە 1-2 بولسا، كەيبىرىندە 10-عا جەتەدى،- دەيدى وبلىستاق اڭشىلار مەن بالىقشىلار قوعامىنىڭ ءتوراعاسى الەكسەي گوگەل.

ونىڭ ايتۋىنشا، قاسقىر اتۋ اڭ اۋلاۋدىڭ اڭشىلىق تۇرىنە جاتپايدى. ەگەر اڭشىلىق تۇرىنە كىرسە، قوعامنىڭ ءوزى جولداما بەرەر ەدى. بۇل جەردە تەك ينسپەكسيا ليتسەنزيا بەرەدى.

- قاسقىر سانى ۇنەمى رەتتەلىپ وتىرادى. بۇرىن اڭشىلىق شارۋاشىلىق سۋبەكتىسى ينسپەكسيامەن كەلىسىپ، جولداما بەردى. اڭشىلاردىڭ باقىلاۋىمەن قاسقىر اتىپ، تىركەيدى. سوسىن مالشى نەمەسە اڭشى قاسقىر اتىپ السا، تەرىسىن اكەلەدى، وعان اقشا بولىنەدى. كەيىن كوميسسيامەن قابىلدانىپ، جويىلادى. ول تالاپ شامامەن 2012-2013 -جىلدارعا دەيىن بولدى. ۋاقىت وتە كەلە بۇل توقتاتىلدى. قاسقىر اتۋعا قارجى بولىنبەدى، اڭشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعى تومەندەدى. قاسقىر اتىپ الۋ وتە قيىن. ول اقىلدى جىرتقىش اڭ. وتە ساق. بۇرىن قاسقىر اۋلاۋشىلاردىڭ عانا قولىنان كەلەتىن ءىس ەدى. 10-15 قاسقىر اتقان ادام جىلدىق تابىسىن شىعاراتىن. قازىر مۇنىڭ ءبارى ارتتا قالدى. قاسقىردى مۇلدە جويىپ جىبەرۋگە بولمايدى. ءبىر كەزدەرى ەۋروپادا قاسقىر قۇرىپ كەتىپ، بىزدەن العان. ونى دا ۇمىتپاعان ءجون، - دەدى الەكسەي گوگەل.

بۇرىن شوپاندا، جىلقىشىدا مىلتىق بولدى. بۇل ادامنىڭ عانا ەمەس، مالدىڭ دا قورعانىش قۇرالى ەدى. ءارى 1-2 مالدى قاسقىر تارتىپ كەتسە، ونى شىعىن دەپ ەمەس، قاسقىردىڭ ازىعى دەپ ەسەپتەگەن.

- كۇز بەن كوكتەمدە قاسقىر شابۋى مۇمكىن. ال جازدا ىزدەپ تاپپايسىز. سونىمەن بىرگە قازىر مالعا قانداي دا ءبىر جانۋار شاپسا، بىردەن قاسقىر دەپ ويلاماۋ كەرەك. ول ءيت تە بولۋى مۇمكىن. مۇنداي تاجىريبەمدە بولدى. ادامداردىڭ قاسقىر دەپ جۇرگەنى ءيت بولىپ شىعىپ، ونى ىزىنەن انىقتادىق. قازىر ءيت قاسقىردان دا قاۋىپتى بولىپ تۇر، - دەيدى وبلىستاق اڭشىلار مەن بالىقشىلار قوعامىنىڭ ءتوراعاسى.

الەكسەي گوگەل مالشىلاردا دا قارۋ بولعان ءجون دەپ ەسەپتەيدى. سەبەبى قاسقىر اتىلعان وق دىبىسىنان عانا ەمەس، وق ءدارىسىنىڭ يىسىنەن دە قاشىق جۇرەدى.

- مالدى باعۋ، قورعاۋ ءۇشىن مىلتىق كەرەك. مالشىنىڭ دا مىلتىعى بولۋى ءتيىس. مىلتىق بولسا قاسقىر جولامايدى، - دەدى ول.

راسىمەن دە ەلىمىزدە ءار شارۋا ءوز مالىن ءوزى ساقتاندىرۋى ءتيىس. اقتوبە وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ حابارلاۋىنشا، ەگەر شىعىن بولسا قانداي دا ءبىر تولەم، سۋبسيديا قاراستىرىلماعان. تەك ساقتاندىرۋ كومپانيالارى ارقىلى ءوندىرىپ الۋعا بولادى. ەلىمىزدەگى ساقتاندىرۋ قىزمەتىن kezekte.kz پورتالىنان تابۋعا بولادى. مۇندا وقىس وقيعا تارماعىنا جانۋارلاردىڭ شابۋىلى جايلى جازىلعان.

«وقىس وقيعا: جارىلىس، نايزاعاي، ەلەكتر توگى، كۇن نەمەسە جىلۋ سوعۋى، گيپوتەرميا، تۇنشىعۋ، جانۋارلاردىڭ شابۋىلى، ۋلى شوپتەر نەمەسە زاتتارمەن ۋلانۋ، جىلان نەمەسە جاندىكتەردىڭ شاعۋى، سونىمەن قاتار، جانۋار سۋعا باتىپ كەتكەندە، شاتقالعا قۇلاعان كەزدە نەمەسە ومىرگە سايكەس كەلمەيتىن باسقا جاراقاتتار العان كەزدە ساقتانۋشىنىڭ ناقتى مۇلىكتىك زالال كەلتىرەتىن جاعدايلار» دەپ كورسەتىلگەن ساقتاندىرۋ قىزمەتىندە.

تەك ول ءۇشىن شارۋا ە س ق قولدانىپ، اي سايىن بەلگىلى ءبىر مولشەردە اقى تولەپ وتىرۋى ءتيىس. ال شارۋالار بولسا ونداي تولەم جاساۋعا قۇلشىنىس تانىتقان ەمەس.

- مال شارۋاشىلىعىندا ساقتاندىرۋ دامىماعان، جوق دەسە دە بولادى. تەك kezekte.kz بار. ونى ەندى ۇيرەتىپ جاتىرمىز. بۇل ۇلكەن ماسەلە. شارۋا قوجالىعىنىڭ ءبارى تىركەلە قويمايدى، - دەدى بۇعان دەيىن تاڭىربەرگەن اۋىل وكرۋگىنىڭ اكىمى مەدەت بەكجانوۆ.

راسىمەن دە شارۋالار بەلگىلى ءبىر كومەك جولىن، سۋبسيديا سۇراعىنىمەن ساقتاندىرۋدى شىعىن سانايدى. ال كەيبىر شارۋالار تاۋ-تاس بولماعان سوڭ مۇنداي پروبلەمالارمەن مۇلدە بەتپە-بەت كەلمەگەن، ول جايىندا ويلانباعان دا.

ەسكە سالساق، ەلىمىزدە قازىرگى كەزدە قاسقىر مەن شيءبورى اتۋعا رۇقسات بەرىلگەن.

ءبىر ەسكەرەرلىگى، اقمولا، باتىس قازاقستان، قاراعاندى، قوستاناي، ماڭعىستاۋ، پاۆلودار جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا ءۇي جانۋارلارىنا شابۋىل جاسالعانى جونىندە دالەلدەر بولسا عانا اۋلاۋعا رۇقسات بار.

بۇل قىزمەت ەلىمىزدە elicense.kz ۆەب-پورتالىندا تولىعىمەن اۆتوماتتاندىرىلعان.

اۆتور

التىناي ساعىندىقوۆا

سوڭعى جاڭالىقتار