ۆلاديمير پۋتين قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ىنتىماقتاستىعى تۋرالى ماقالا جاريالادى
استانا. KAZINFORM - رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەزەكتى مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا ەلىمىزدىڭ بەدەلدى باسىلىمدارىنىڭ ءبىرى - «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىنە ماقالا جاريالاپ، ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى ويىن جەتكىزدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، رەسەي مەن قازاقستاننىڭ ىنتىماقتاستىعى بارلىق سالادا بەلسەندى تۇردە دامىپ كەلە جاتىر. ەكى ەلدىڭ سەرىكتەستىگى دوستىق، تاتۋ كورشىلىك جانە ءوزارا كومەك داستۇرلەرىنە سۇيەنگەن. سونىمەن قاتار قارىم-قاتىناس ءوزارا تەڭدىك پەن مۇددەنى قۇرمەتتەۋدىڭ بەرىك قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن.
«مەملەكەتارالىق بايلانىستىڭ جوعارى دەڭگەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆپەن بىرلەسكەن جۇمىس جىلدارىندا قالىپتاسقان تىعىز جانە مەيىرىمدى جەكە قاتىناستار كۋالاندىرادى. ءبىز ۇنەمى قوڭىراۋ شالىپ، ءارتۇرلى فورماتتاردا كەزدەسەمىز. ەكىجاقتى وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلاپ، كۇن تارتىبىندە تۇرعان وڭىرلىك جانە جاھاندىق پروبلەمالار تۋرالى پىكىر الماسامىز، كەلەشەككە جاڭا جوسپارلاردى دا بەلگىلەيمىز. ەڭ باستىسى - قازاقستان پرەزيدەنتىمەن ءارقاشان ناقتى ناتيجەگە باعدار قويامىز. رەسەي- قازاقستان ىنتىماقتاستىعىنىڭ ودان ءارى سەنىمدى دامۋى، ەلدەرىمىزدىڭ وركەندەۋى، ازاماتتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن بارىنشا قولايلى جاعدايلاردى قامتاماسىز ەتۋ تۇرعىسىندا قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساۋعا تىرىسامىز»، - دەپ جازدى ۆ. پۋتين.
ر ف پرەزيدەنتى رەسەي - قازاقستاننىڭ ءىرى ەكونوميكالىق سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ىنتىماعى جاراسقان قازاقستان مەن رەسەي - ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيانىڭ بەلسەندى جاقتاۋشىلارى. ءبىزدىڭ مەملەكەتتەرىمىز ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋدىڭ باستاۋىندا تۇردى. ونىڭ اياسىندا ءبىز تاۋارلاردىڭ، كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرىپ، كاپيتالدىڭ ورتاق نارىعىن دامىتىپ وتىرمىز، رەتتەۋشىلىك جانە ساۋدا كەدەرگىلەرىن جويۋ بويىنشا اۋقىمدى جۇمىس اتقارىپ كەلەمىز. ورتاق كولىكتىك- لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ءىسىن دە قولعا الدىق. مۇنىڭ ءبارى ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سالالارى بويىنشا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزگە ەلەۋلى پايدا اكەلەدى»، - دەپ اتالىپ وتكەن ۆ. پۋتين ماقالاسىندا.
سونىمەن قاتار ول ەكىجاقتى تاۋار اينالىمىنىڭ كورسەتكىشتەرى كوڭىلگە سەنىم ۇيالاتاتىنىن اتاپ ءوتتى. ماسەلەن، بىلتىر بۇل سالادا جاڭا رەكورد ورناپ، 28 ميلليارد دوللار دەڭگەيىنەن اسىپ ءتۇستى، ال بيىلعى قاڭتار- قىركۇيەك ايلارىندا 20 ميلليارد دوللاردان استى. ءوزارا ساۋدا قۇرىلىمى ۇنەمى ءارتاراپتانىپ كەلەدى جانە قوسىلعان قۇنى جوعارى شيكىزاتتىق ەمەس ونىمدەردىڭ ۇلەسى كوبەيۋدە. سونىمەن قاتار، ءوزارا ەسەپ ايىرىسۋداعى ۇلتتىق ۆاليۋتالاردىڭ ۇلەسى تۇراقتى تۇردە ارتىپ كەلەدى. بۇل ەكى ەل اراسىنداعى الىس- بەرىستى سىرتقى، سونىڭ ىشىندە ساياسي جاعدايلاردىڭ جاعىمسىز اسەرىنەن قورعاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى
«قازاقستان ەكونوميكاسىنا تارتىلعان رەسەي ينۆەستيتسياسى دا جىلدان- جىلعا ءوسىپ جاتىر. بۇگىندە ونىڭ كولەمى شامامەن 13 ميلليارد دوللارعا جەتتى. قازاقستاندا رەسەيلىك ىسكەر توپتاردىڭ قاتىسۋىمەن 23 مىڭنان استام كاسىپورىن جۇمىس ىستەيدى. ەكى ەلدىڭ كومپانيالارى ونەركاسىپتىك كووپەراتسيا مەن جوعارى تەحنولوگيالار سالاسىندا ءبىرقاتار بىرلەسكەن ءىرى جوبالاردى ىسكە اسىرىپ وتىر. سونىڭ ارقاسىندا ەكونوميكانى كەشەندى جاڭعىرتىپ، قوس مەملەكەتتىڭ تەحنولوگيالىق ەگەمەندىگىن نىعايتۋعا ىقپال ەتەتىن تولىق يندۋستريالىق تسيكلدىڭ جاڭا وندىرىستەرى جولعا قويىلىپ جاتىر»، - دەيدى ر ف پرەزيدەنتى.
ونىڭ پايىمىنشا، مۇناي- گاز سەكتورىنداعى ىنتىماقتاستىق تا سىندارلى سيپات العان. كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان ەكسپورتتايتىن مۇنايدىڭ 80 پايىزدان استامى رەسەي اۋماعى مەن رەسەيلىك پورتتار ارقىلى قارا تەڭىزبەن شەتەل نارىعىنا جەتكىزىلىپ وتىر. قوس مەملەكەتتىڭ ەنەرگەتيكالىق كومپانيالارى كومىرسۋتەك كەن ورىندارىن بىرلەسىپ يگەرىپ، ەنەرگيا رەسۋرستارىن وڭدەۋدى، قۇبىر جۇيەسىن كەڭەيتۋدى جولعا قويا ءبىلدى.
«اتاپ ايتقاندا، «روس اتوم» قازاقستانعا يادرولىق وتىن تىزبەگىنىڭ جوبالارىن ىسكە اسىرىپ، ۋران ونەركاسىبىن دامىتۋعا تاجىريبەلىك تۇرعىدان كومەك كورسەتىپ كەلەدى. ماماندارىنىڭ ءبىلىم- بىلىگى مەن تەحنيكالىق شەشىمدەرى الەمدە تەڭدەسسىز سانالاتىن اتالمىش مەملەكەتتىك كورپوراتسيا قازاقستان تارابىمەن جاڭا اۋقىمدى جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا دايىن. بالاما، «تازا» ەنەرگەتيكا سالاسى مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋ، كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەس باعىتتارىندا دا ىنتىماقتاستىقتىڭ جارقىن كەلەشەگى بار»، - دەدى ۆ. پۋتين.
ءوزارا ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ وزگە باعىتتارىندا دا ءبىرقاتار پەرسپەكتيۆالى سالالىق جوبالار مەن باستامالار بارشىلىق.
«سونىڭ ىشىندە قازاقستان اۋماعى ارقىلى وتەتىن سولتۇستىك - وڭتۇستىك حالىقارالىق كولىك ءدالىزىنىڭ شىعىس تارماعىن كەڭەيتۋ جوباسىن، «بايقوڭىر» عارىش ايلاعىندا رەسەيلىك «سويۋز-5» زىمىران تاسىعىشىنا نەگىزدەلگەن «بايتەرەك» عارىشتىق زىمىران كەشەنىن قۇرۋ جوباسىن ەرەكشە اتاپ وتەر ەدىم»، - دەيدى ول.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازاقستان مەن رەسەيدىڭ وڭىرلەرى دە ءوزارا ءتيىمدى كووپەراتسيانى نىعايتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ بارلىق دەرلىك سۋبەكتىلەرى قازاقستانداعى سەرىكتەستەرىمەن تىكەلەي بايلانىس ورناتقان: بۇل تۇرعىدا ەنەرگەتيكا، ونەركاسىپ، كولىك جانە جوعارى تەحنولوگيالار سالاسىنداعى جوبالاردى بىرگە جۇزەگە اسىرىپ وتىر.
«ءدال قازىر ۋفادا 20- مەرەيتويلىق ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمى ءوتىپ جاتىر. وندا ءداستۇرلى تۇردە بيلىك ورگاندارىنىڭ باسشىلارى، زاڭ شىعارۋشىلار، مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولاردىڭ، بيزنەستىڭ، عىلىمي جانە قوعامدىق ورتانىڭ وكىلدەرى، ياعني ءىس جۇزىندە ەكىجاقتى قاتىناستاردى دامىتۋ ماسەلەلەرىمەن اينالىساتىن بارلىق ادامدار باس قوسادى. ءبىز قاسىم-جومارت كەمەل ۇلىمەن فورۋم قاتىسۋشىلارىنا بەينەبايلانىس بويىنشا ۇندەۋ جولداۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ودان بولەك، ءوڭىرارالىق جانە شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعىنىڭ اۋقىمدى باعدارلاماسى ازىرلەندى. بۇل باعدارلاما رەسەي مەن قازاقستان وڭىرلەرىنىڭ ءارى قاراي الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق وسۋىنە، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا قولايلى جاعداي جاساۋعا باعىتتالعان 150-گە جۋىق بىرلەسكەن ءىس-شارا مەن جوبالاردى قامتيدى»، - دەدى ول.
رەسەي مەن قازاقستان اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتتەستىكتە گۋمانيتارلىق بايلانىستار ادەتتەگىدەي ماڭىزدى ورىن الادى. ەكى تاراپ تا مادەنيەت، سپورت، قوعامدىق جانە جاستار اراسىندا، سونداي- اق ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ ءۇشىن كوپتەگەن جۇمىس اتقارۋدا. رەسەيدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا شامامەن 60 مىڭ قازاقستاندىق ستۋدەنت وقىپ ءجۇر.
«ال قازاقستاندا لومونوسوۆ اتىنداعى م م ۋ سەكىلدى جەتەكشى رەسەيلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ فيليالدارى تابىستى جۇمىس ىستەپ تۇر. جاقىندا استانادا رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىنىڭ (م گ ي م و) فيليالى دا اشىلماق، ونىڭ تۇلەكتەرى اراسىندا تانىمال قازاقستاندىقتار، سونىڭ ىشىندە قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆ تا بار. رەسەي قازاقستاندا جاڭا ورىس ءتىلدى مەكتەپتەر سالۋدى جانە مەكتەپتەگى ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋدى قولدايدى. جۋىردا قىزىلوردا، تاراز جانە تۇركىستان قالالارىندا تاعى وسىنداي ءۇش مەكتەپتىڭ اشىلۋى كۇتىلۋدە. ارينە، ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باسشىلىعىنا، اسىرەسە قاسىم-جومارت كەمەل ۇلىنا ورىس تىلىنە ەرەكشە قاراعانى ءۇشىن، ونى مەملەكەتارالىق جانە ۇلتارالىق قاتىناس قۇرالى رەتىندە ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان حالىقارالىق ورىس ءتىلى ۇيىمىن قۇرۋ تۋرالى ماڭىزدى باستاماسى ءۇشىن العىس بىلدىرەمىز»، - دەدى پۋتين.
سونداي-اق رەسەي پرەزيدەنتى كەلەسى جىلى قوس مەملەكەت ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى جەڭىستىڭ 80 جىلدىعىن اتاپ وتەتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. وسى رەتتە ۆلاديمير پۋتين قاسىم-جومارت توقايەۆتى 9 -مامىردا ماسكەۋدە وتەتىن اۋقىمدى ءىس-شاراعا شاقىردى.
«رەسەيدە دە، قازاقستاندا دا حالىق اكەلەرى مەن اتالارىنىڭ ناتسيزمگە قارسى يىق تىرەسە كۇرەسكەن ەرلىگىن ۇمىتقان جوق جانە قۇرمەتپەن ەستە ساقتايدى. ال ءبىز، ارينە، بولاشاق ۇرپاق بەيبىتشىلىك پەن بوستاندىق قانداي باعامەن قورعالعانىن ەستە ساقتاۋى ءۇشىن بارلىعىن ىستەۋىمىز كەرەك. بۇل، اسىرەسە، تەڭ قۇقىقتى ىنتىماقتاستىققا نەگىزدەلەتىن جانە ەگەمەندى دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىن اشاتىن كوپ پوليارلى الەمدىك ءتارتىپ قالىپتاسىپ جاتقان ۋاقىتتا ەرەكشە ماڭىزعا يە. رەسەي مەن قازاقستان وسى پروتسەستەردىڭ الدىڭعى قاتارىندا ءجۇرىپ، مەملەكەتارالىق قاتىناستارداعى حالىقارالىق قۇقىقتىڭ نەگىزگى رولىنە جانە جاھاندىق قاۋىپسىزدىك، تۇراقتىلىق پەن ورنىقتى دامۋ ماسەلەلەرىندە بارلىق ەلدىڭ مۇددەسىن ەسكەرۋ قاجەتتىلىگىنە قاتىستى ۇقساس ۇستانىمدارىن بىلدىرەدى»، - دەپ جازدى رەسەي پرەزيدەنتى.
ءدال وسىنداي تاسىلدەر نەگىزىندە قازاقستان مەن رەسەي كوپجاقتى ۇيىمدار، ونىڭ ىشىندە تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعى، ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمى جانە شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى اياسىندا ءوزارا جەمىستى ءىس-قيمىل جاسايدى.
«قازاقستان پرەزيدەنتى قازان ايىندا ماسكەۋدە وتكەن تمد جانە قازاندا وتكەن بريكس سامميتتەرىنە قاتىستى. اتاپ ايتقاندا، بريكس كوشباسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىندەگى ماڭىزدى شەشىمدەردىڭ ءبىرى جاڭا ساناتتى - ءبىزدىڭ بىرلەستىكتىڭ «ارىپتەس مەملەكەتتەرىن» قۇرۋ بولدى. اتالعان ساناتقا ۇمىتكەر ەلدەردىڭ ءتىزىمى كەلىسىلدى. بريكس- كە وسىنداي ساپادا قوسىلۋ تۋرالى شاقىرۋ قازاقستانعا جىبەرىلدى. رەسەي حالىقتارىمىزدىڭ يگىلىگى ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىمەن جان- جاقتى دوستىق جانە وداقتاستىق قاتىناستاردى ودان ءارى دامىتۋعا دايىن ەكەنىن تاعى دا اتاپ وتكىم كەلەدى. قازاقستاننىڭ بارلىق ازاماتىنا تابىس، اماندىق جانە وركەندەۋ تىلەيمىن»، - دەدى رەسەي پرەزيدەنتى.
ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن پرەزيدەنتتىڭ شاقىرۋىمەن ۆلاديمير پۋتين قازاقستانعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلەتىنىن جازعان بولاتىنبىز.
