ءبىز جاساعان ساياسي رەفورمالار مەن وزگەرىستەر جالعاندى جالپاعىنان باسىپ جۇرگەندەرگە قاۋىپ ءتوندىردى - قاسىم-جومارت توقايەۆ

كونستيتۋتسيالىق رەفورما اياسىندا كەرتارتپالىققا ءبىرقاتار توسقاۋىل قويىلدى. بۇل تۋرالى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ سۇحباتىندا ايتتى، دەپ حابارلايدى Kazinform.

«مەن ساياسي رەفورمالاردىڭ 2019 -جىلى باستالعانىن ايتىپ ءوتتىم. سول كەزدە ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى قۇرىلدى. كەڭەستە ماڭىزدى زاڭنامالىق باستامالار ازىرلەنىپ، جۇزەگە اسىرىلدى. سايلاۋ، ساياسي پارتيالار، پارلامەنت تۋرالى زاڭدارعا ەلەۋلى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. ەلىمىزدە وليگوپوليانىڭ ديكتاتۋراسى تۋرالى العاش رەت اشىق ايتىلا باستادى. بۇل وزگەرىستەر ساياسي جانە ەكونوميكالىق مونوپوليا ۇستەمدىك قۇرىپ تۇرعان كەزدە جالعاندى جالپاعىنان باسىپ جۇرگەندەرگە قاۋىپ ءتوندىردى. سوندىقتان ولار ۋاقىت تەگەرشىگىن كەرى اينالدىرىپ، بۇرىنعى كۇنىنە ورالۋ ءۇشىن جانتالاسىپ باقتى. بۇدان ەش ناتيجە شىققان جوق. قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن بازبىرەۋلەر «ەندى بيلىك قىلبۇراۋدى قاتايتىپ، رەجىمدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن بارىن سالادى» دەپ قاۋىپتەندى. ءبىراق ءبىز كەرىسىنشە جاسادىق. كۇردەلى بولسا دا، دۇرىس جولدى تاڭدادىق»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

بۇل تۇرعىدا پرەزيدەنت ساياسي جاڭعىرۋ ۇدەرىسى 2022 -جىلى تىڭ قارقىنمەن جالعاسقانىن ايتتى رەفورمانىڭ باستى مىندەتىنىڭ ءبىرى بارىنشا ءادىل ءارى تەڭگەرىمدى ساياسي جۇيە قۇرۋ بولدى.

«وعان قوسا، ات باسىن ارتقا بۇرۋ، ياعني ساياسي وزگەرىستەردى كەرى قايتارۋ مۇمكىن بولمايتىنداي، سونىمەن بىرگە رەفورمالار قوعامدىق ومىردەگى قالىپتى قۇبىلىسقا اينالاتىنداي احۋال قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى ەدى. سول ءۇشىن كونستيتۋتسيالىق رەفورما اياسىندا كەرتارتپالىققا ءبىرقاتار توسقاۋىل قويىلدى. بىرىنشىدەن، ءبىز اتا زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن، كونستيتۋتسيالىق باقىلاۋدى جۇزەگە اسىراتىن جوعارى ورگان - كونستيتۋتسيالىق سوتتى قايتا قالپىنا كەلتىردىك. بىرەۋلەرگە كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ اتى عانا وزگەرگەندەي كورىنۋى مۇمكىن. شىن مانىندە، ونىڭ زاتى تۇبەگەيلى وزگەردى. كونستيتۋتسيالىق سوت شەشىمدەرىنىڭ كۇشىن ەشكىم جويا المايدى. ونىڭ شەشىمدەرىنە، سونىڭ ىشىندە ازاماتتاردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىنا قاتىستى بايلامدارىنا كۇمان كەلتىرۋگە، پرەزيدەنتتىڭ دە ەش قاقى جوق. اتا زاڭعا ەنگىزىلۋى مۇمكىن كەز كەلگەن وزگەرىس پەن تولىقتىرۋ كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ وڭ قورىتىندىسى بولسا عانا رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمعا نەمەسە پارلامەنتتىڭ قاراۋىنا شىعارىلادى. كونستيتۋتسيالىق سوتتا ون ءبىر قازى بار ەكەنى بەلگىلى. سونىڭ التاۋىن، ياعني كوپشىلىگىن، پارلامەنت پالاتالارى تاعايىندايدى. ال ءتوراعاسىن پرەزيدەنت تاعايىنداعانىمەن، مىندەتتى تۇردە سەناتتىڭ كەلىسىمى قاجەت»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، ەكىنشىدەن، نەگىزگى ۇستانىمدار كونستيتۋتسيادا ناقتى ايقىندالىپ، ءبىرجولا بەكىتىلگەن.

«مىسالى، اتا زاڭنىڭ 91-بابىنا سايكەس، كونستيتۋتسيادا بەلگىلەنگەن مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگى، ءبىرتۇتاستىعى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعى، ونى باسقارۋ نىسانى، رەسپۋبليكا قىزمەتىنىڭ تۇبەگەيلى پرينتسيپتەرى جانە وسى جەردە ايرىقشا اتاپ وتەيىن، پرەزيدەنت جەتى جىل مەرزىمگە ءبىر رەت قانا سايلانادى دەگەن ەرەجە ەش وزگەرمەيدى. ۇشىنشىدەن، رەفورمالاردىڭ ناتيجەسىندە ءماجىلىس جاڭا سايلاۋ جۇيەسىمەن، ياعني پارتيالاردىڭ ءتىزىمى جانە ءبىرمانداتتى وكرۋگتەر ارقىلى جاساقتالاتىن بولدى. ءماجىلىستىڭ وكىلەتتىگى دە ايتارلىقتاي كەڭەيدى. ءبىر سوزبەن ايتساق، ەسكى جۇيە كەلمەسكە كەتتى. قازاقستانداعى ساياسي رەفورمالار جۇيەلى عانا ەمەس، ەشقاشان كەرى قايتپايتىن تۇبەگەيلى سيپاتقا يە بولدى دەپ سەنىممەن ايتا الامىز. مۇنىڭ ەلىمىز ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزى بار. سەبەبى ۇلتتىڭ ساياسي سانا- سەزىمى تۇبەگەيلى وزگەردى. جۇرتتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعى مەن بەلسەندىلىگى دەموكراتيالىق جاڭعىرۋدىڭ باستى كەپىلىنە اينالدى. توقەتەرىن ايتساق، كەرى كەتۋگە حالىقتىڭ ءوزى جول بەرمەيدى جانە ەلگە جاڭا لەپ اكەلگەن وسى وزگەرىستەردى تاباندىلىقپەن قورعايدى. مەن بۇعان بەك سەنىمدىمىن»، - دەدى پرەزيدەنت.

اۆتور

رۋسلان عابباسوۆ