ىرىسبەك دابەي ۇلىنىڭ جاڭا كىتابى جارىق كوردى

استانا. قازاقپارات - قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، جازۋشى ىرىسبەك دابەي ۇلىنىڭ «تۇماندى قاراشا» اتتى جاڭا كىتابى جارىق كوردى.

"Тұманды қараша"
Фото: Автордың жеке мұрағаты

اقىن، جازۋشى ىرىسبەك دابەي ۇلى قىتايدىڭ شىڭگىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 2001-جىلى اتاجۇرتىنا قونىس اۋدارعان. «شىق تۇنعان جولدار»، «ماڭگى ءماجنۇن» جىر جيناقتارى، «اكەلەرىمىز ايتاتىن اڭگىمە» اتتى ەسسەلەرى، «ءمولتىل» اتتى اڭگىمەلەر جيناعى جارىق كورگەن. «قارعا تامعان كوز جاس» حيكاياسىنىڭ، «جىلقى اتىلعان جاز» جانە «قوڭىز» رومانىنىڭ اۆتورى.

Иво Андричтің «Дрина көпірі» романы
Фото: adebiportal.kz

جازۋشىنىڭ وقىرمانعا جول تارتقان «تۇماندى قاراشا» اتتى جاڭا كىتابىنا اڭگىمەلەرى مەن حيكاياتتارى توپتاستىرىلعان. اڭگىمەلەر - ءومىردىڭ سان الۋان قۇبىلىستارىن ءارتۇرلى جازۋ تاسىلىمەن ورنەكتەيدى. حيكايات - باعزى زامان مەن بۇگىن، بۇگىن مەن وتكەننىڭ ماڭگىلىك تاقىرىبىن كۇي تابيعاتىنان تارقاتادى. كەيىپكەردىڭ ەستاندى ءحالى ارقىلى جوعالعان ءداۋىردىڭ كومەسكى كەسكىنىنە، ماڭگىرگەن ۇرپاق بولمىسىنداعى بوس كەڭىستىككە ۇڭىلەدى. شىعارمادا الما كەزەك وي جارىسىپ، ءومىر، تاعدىر، ۋاقىت الماسىپ، سەزىم شارپىسىپ، كوركەم تىلمەن ورىلە داميدى. تۋىندى بيىك تالعامدى تاسىلمەن جازىلعان.

جۇسىپبەك قورعاسبەك، جازۋشى:

- شىعارما سوڭىندا كەيىپكەر قىزمەت ورنىنداعى ەگوسى ولگەن ورتانى تارك ەتۋ پروتسەسىن باستان وتكەرەدى. ال ايلى تۇندە ونەرلى قىزدىڭ تاقاسىن شيمەن شەگەلەپ بەرەتىن ءسات، جاس كۇنىندەگى سول وقيعا «شيلەمە شەگەلەمە» دەگەن كۇي بولىپ كەزدەيسوق الدىنان شىعاتىن كەز ءوزىنىڭ ەگوسىن قايتا وياتقان اياۋلى شاق رەتىندە سۋرەتتەلەدى. بۇل سانا تۇكپىرىندەگى پسيحولوگيالىق ءيىرىمدى تازا ساقتاعان ءتىنى ءتىرى تۋىندى.

توقتارالى تاڭجارىق، اقىن:

- بۇل بۇلىڭعىر ءتۇندى، بوزاڭ شاقتى، بوزعىلت دۇنيەنى اسەرلى كۇيمەن ورنەكتەگەن، وندا دا ماحاببات پەن ادامنىڭ ىشكى عاداۋاتىن استاستىرعان، ۋاقىت پەن كەيىپكەردىڭ اراسىنداعى ۋىلگە ۇقساس جاتسىنۋ مەن شۋاققا تولى باۋىر باسۋدى شەبەر ورنەكتەگەن تۋىندى. ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىنداعى وقيعالار اۋراسىن جاندى سۋرەتتەيدى. «وسىنداي ءبىر ماحاببات حيكاياسى بولعان» دەپ كەلەتىن شىعىستىق بايانداۋدى شىعارما سوڭىندا ىشتەي كۇبىرلەگەندەي بولاسىڭ.

ەرلان ءجۇنىس، اقىن:

- ۇمسىنۋ مەن ۇمىتىلۋلاردىڭ اراسىنداعى ءومىردىڭ ۇزىن-ىرعاسىندا جادى مەن جۇرەكتە قالعان جالت پەن جىلتتى شەبەر بايلانىستىرعان شىعارما. دەمنەن دەمگە دەيىن ءۇزىلدىرىپ، ۇزىكتىرىپ وتىرادى. ناركەس ۇمىتكە، ءنابي سەزىمگە بايلانعان نازىكتىك نوۆەللاسى، ىڭكارلىك سوناتاسى. ەركىڭنەن تىس ءومىر اعىنىنداعى ەستاندى ءحال. ءورت جۇرەكتىڭ ءوز كۇيى. وسى كۇي ماحاببات مۇعجيزاسىنداي ءسات پەن ماڭگىلىكتىڭ اراسىندا قالعان مۇت ورمانىنا ساپار شەكتىرەدى، سارساڭ كەشتىرەدى. ءبىز قاراشا تۇمانىنا مالىنعان مۇت ورمانىنا نەگە تاپ بولدىق، نە الىپ كىردىك، نەنى جوعالتتىق؟ كىم بولىپ كىردىك، كىم بولىپ شىقتىق؟ ەگەر مۇت ورمانىندا ماحابباتتى جوعالقان بولساق، ەندى ودان شىعۋدىڭ ءمانى بار ما؟

فايزۋللا ءتولتاي، اقىن، ادەبيەت تانۋشى:

- ادام جادىنىڭ تەك قانا قازىرگى شاقتان وتكەنگە قاراي كەرى قوزعالمايتىنىن، كەرىسىنشە وتكەننەن قازىرگى شاققا قاراي دا ۇزدىكسىز ىلگەرىلەيتىنىن جانە وسى ىلگەرىلەۋ كەزىندە ەسەپسىز ساتتەردىڭ گەتەروگەندى ۋاقىتتار قاقتىعىسىنداعى بۇلىڭعىرلىعى مەن تۇراقسىزدىعىن ءماتىن ىشىندەگى ماتىندەر ارقىلى كورسەتۋگە تىرىسقان «تۇماندى قاراشا» شىعارماسى، بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ادام بالاسىنىڭ وزىنە ەڭ الىس جانە ەڭ جاقىن تۇرعان ساتتەردىڭ اراسىندا تانىمسىز قالىپ قويۋ جاعدايىن سۋرەتتەيدى. بۇل بەينە ءبىر ماڭگى قايتالاناتىن، قايتالانعان، قايتالانىپ جاتقان شەكسىز تسيكلدىك جاعداي.

ىقىلاس شالعىنباي، دراماتۋرگ:

- وتكەن مەن بۇگىن اراسىنداعى التىن ءجىپ ءۇزىلىپ قالعانداي، كەيدە بەيسانامىزدىڭ تەرەڭ قويناۋلارىندا جاتقان بەلگىسىز كۇش ءبىزدى بەيمالىم جاقتارعا جەتەلەپ، ءوزىمىز ءتۇسىنىپ بولمايتىن جاندۇنيەنىڭ كۇيزەلىسىنە اكەپ سوقتىراتىنداي. شىعارمانى وقىپ وتىرىپ ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىندا سەرگەلدەڭ كۇي كەشكەن «مەننىڭ» ءحالى سانا اعىمىمەن بىرگە شايقالىپ، سول كەشتە تارتىلعان كۇيدىڭ الەمىندە ءبىر جوقتى ىزدەپ الا سۇرادى. مۇمكىن بەيسانانىڭ تۇعيىق شۇڭەتىندە جاتقان ارحەتيپ ۇيقىسىنان ويانىپ كەتكەن شىعار!

سوڭعى جاڭالىقتار