ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى مۇزدىقتىڭ 40 پايىزعا جۋىعى ەرىپ كەتتى

استانا. KAZINFORM - ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى فەدچەنكو مۇزدىعىنىڭ 40 پايىزعا جۋىعى ەرىپ كەتتى. تاشكەنتتە باس قوسقان سۋ سالاسىنىڭ ماماندارى اتالعان ماسەلەگە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.

عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە، مۇزداقتار 50 مەترگە دەيىن تومەندەپ، قايتا قالپىنا كەلۋ مۇمكىن بولماي قالعان. سونىمەن قاتار قىرعىزستان اۋماعىنداعى مۇزدىقتاردىڭ دا %30- دان استامى ەرىگەن. ال ءىرى وزەندەر تاجىكستان مەن قىرعىزستاننان باستاۋ الاتىنىن ەسكەرسەك، بىرەر جىلدا سۋ ماسەلەسى ءتىپتى ۋشىعۋى مۇمكىن. 1991 -جىلى ورتالىق ازيادا 6 ميلليون گەكتارعا جۋىق سۋارمالى جەر بولسا، 2024 -جىلى ونىڭ كولەمى 10 ميلليون گەكتاردان استى. ال حالىق سانى سول كەزەڭدە 45 ميلليونعا جۋىقتاسا، قازىر 80 ميلليوننان اسىپ جىعىلادى. دەمەك، تۇرعىنداردى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى جىلدان جىلعا كۇردەلەنە تۇسپەك.

تاحير مادجيتوۆ، وزبەكستانداعى "سۋشى" قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى:

- سۋدى ءادىل ءبولۋ، ونى ءتيىمدى پايدالانۋدى رەتتەيتىن حالىقارالىق بىرلەستىك نەمەسە قاۋىمداستىق كەرەك. وسى ورايدا ءبىز ارال كوميتەتىن قۇرۋدى ۇسىنامىز. تيىسىنشە ونىڭ جۇمىسى سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى باسقارۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ول ءوز كەزەگىندە ورتالىق ازياداعى ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتە الادى. بۇل كوميتەتتى قۇرۋ ءۇشىن بىرنەشە جىل كەرەك. اتالعان جوباعا بارلىق ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ مۇددەلى بولعانى قاجەت. ورتالىق ازياداعى ەڭ ۇلكەن «فەدچەنكو» مۇزدىعىنىڭ %40- عا جۋىعى ەرىپ كەتتى. ماسەلەن، «فەدچەنكو» 1990 -جىلدان 2005 -جىلعا دەيىن 50 مەترگە تومەندەدى. ونىڭ ۇزىندىعى 77، ەنى 2,4، تەرەڭدىگى 1 شاقىرىمعا جەتەدى. سونىمەن قاتار قىرعىزستان اۋماعىنداعى مۇزدىقتاردىڭ دا %30- دان استامى ەرىپ كەتتى. بۇرىن ولار سۋعا اينالسا، ونىڭ ورنى تولىپ وتىراتىن. قازىرگى ۋاقىتتا مۇزدىقتار قايتا قالپىنا كەلمەستەن ەرىپ جاتىر.

ورتالىق ازيا ەلدەرىنە قاجەتتى سۋدى جىبەرىپ وتىراتىن قىرعىزستان مەن تاجىكستان تاۋلى جەردە ورنالاسقان. سىرداريا مەن ءامۋداريا وزەندەرىنىڭ ساعاسىنداعى ەلدەر جازدا سۋدى جيناپ، كۇز بەن قىستا ونى گيدروەلەكتروستانسيالار ءۇشىن قولدانادى.

سۋ ديپلوماتياسىنا ارنالعان جيىندا ارال ماسەلەسى دە ءسوز بولدى. عالىمدار ايماققا كەشەندى جۇمىس جۇرگىزۋدىڭ وزەكتىلىگىن ايتتى. قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ بۇل باعىتتا بىرلەسكەن جوبالارى بار.

لەيلي سەيتوۆا، قاراقالپاقستاننىڭ ەكولوگيا ءمينيسترى:

- ارال تەڭىزىن قايتا تولتىرا المايمىز. بۇل دالەلدى تالاپ ەتپەيتىن شىندىق. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ مىندەت - قالعان كولدەردى ساقتاپ قالۋ. ول ءۇشىن ايماق ەلدەرى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتا ءتۇسۋ ماڭىزدى. سۋ ديپلوماتياسىن دامىتۋ ارقىلى ماسەلەنىڭ شەشىمىن تابۋعا بولادى.

ب ۇ ۇ- نىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، ورتالىق ازياداعى سۋ تاپشىلىعى ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمىن تەجەيدى. دەمەك، تىرشىلىك ءنارىن ۇنەمدەۋدىڭ تىڭ تەحنولوگياسىن ەنگىزۋ ماڭىزدى. ەگەر ورتالىق ازيا ەلدەرى سۋدى ءتيىمدى پايدالانسا، قازىردىڭ وزىندە سۋارمالى جەرلەردىڭ كولەمىن 2-3 ميلليون گەكتارعا دەيىن ۇلعايتىپ، 100 ميلليون حالىقتى تىرشىلىك نارىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بار.

24.kz