پرەزيدەنت جانىنداعى «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋ جونىندەگى كەڭەس وتىرىسى ءوتتى

استانا. KAZINFORM - پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆتىڭ توراعالىعىمەن ۇ ە ۇ وكىلدەرى مەن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋ جونىندەگى كەڭەس وتىرىسى ءوتتى.

زياندى شىعارىندىلاردىڭ اۋاعا تارالۋىن ازايتۋ، كاسىپورىنداردا ەڭ ۇزدىك قولجەتىمدى تەحنيكالاردى ەنگىزۋ جانە ورنىقتى دامۋ تۋرالى ەسەپتىلىك (ESG) بويىنشا نىسانالى ينديكاتورلارعا قول جەتكىزۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردىڭ ورىندالۋ بارىسى قارالدى.

- مەملەكەت باسشىسىنىڭ «تازا قازاقستان» جالپىۇلتتىق باستاماسى اياسىندا ەلىمىزدە ەكولوگيالىق جاڭارۋدىڭ اۋقىمدى ءىس-شارالارى جۇزەگە اسىرىلۋدا. سونىمەن قاتار ءوندىرىستىڭ قورشاعان ورتاعا تيگىزەتىن زياندى اسەرىن ازايتۋىمىز كەرەك. «جاسىل» ەكونوميكاعا كوشۋ جانە كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن وزىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدى ەسكەرە وتىرىپ، ونەركاسىپ سەكتورىن جاڭعىرتۋدى جانداندىرۋ قاجەت. باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى - اتموسفەراعا شىعارىندىلار مەن پارنيكتىك گازداردى قىسقارتۋ، سونداي-اق ءوندىرىستىڭ ەنەرگيا تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، - دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.

قاراعاندى، شىعىس قازاقستان وبلىستارى مەن ۇلىتاۋ وبلىسىنداعى ەكولوگيالىق جاعدايعا اسەر ەتۋ ماسەلەسى بويىنشا «قازاقمىس» كورپوراتسياسى ج ش س، «كازتسينك» ج ش س جانە Qarmet ا ق باسشىلىعىنىڭ وندىرىستەردى جاڭعىرتۋ سالاسىندا اتقارىلعان جۇمىستار تۋرالى ەسەپتەرى تىڭدالدى.

«قازاق مىس» كورپوراتسياسى ج ش س بايىتۋ فابريكالارىندا شاڭ ۇستاۋ جۇيەلەرى ورناتىلعان، بۇل شاڭ جيناۋ ۇدەرىسىنىڭ تيىمدىلىگىن %99,9 عا دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. جەزقازعان مىس بالقىتۋ زاۋىتىن گازداندىرۋ ەسەبىنەن اتموسفەراعا شىعارىندىلاردىڭ %16 عا قىسقارۋىنا قول جەتكىزىلدى. بالقاش مىس بالقىتۋ زاۋىتىنداعى سۋ سالقىنداتۋ جۇيەلەرىنىڭ جابدىقتارىن اۋىستىرۋ تۇشى سۋ الۋ كورسەتكىشىنىڭ %35 عا تومەندەۋىن قامتاماسىز ەتتى. وندىرىلگەن ق و ج كولەمىنىڭ %100 مىس كونتسەنتراتىن، ورەسكەل قورعاسىندى جانە ت. ب. الۋ ارقىلى وڭدەلەدى.

«قازمىرىش» ج ش س وسكەمەن مەتاللۋرگيالىق الاڭىندا جۇمىستار جۇرگىزىلدى، ناتيجەسىندە شىعارىندىلار 4 ەسەدەن استام تومەندەدى. 2001-جىلعى 69 مىڭ توننادان قازىرگى ۋاقىتتا 15 مىڭ تونناعا دەيىن. نەگىزگى وندىرىستىك الاڭداردا ەڭ ۇزدىك قولجەتىمدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا: بۇل گازداردان كۇكىرت ديوكسيدىن كادەگە جاراتۋ جونىندەگى جاڭا جابدىقتى ورناتۋ، قاتتى بولشەكتەردى ۇستاۋعا ارنالعان سۇزگىلەردى قايتا جاڭارتۋ جانە تاعى باسقالار وسى ماقساتتارعا ارنالعان ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى كولەمى 108 ميلليارد تەڭگەدەن اسادى.

«Qarmet» ا ق 2024-2030-جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسىن ىسكە اسىرىپ جاتىر. ونىڭ شەڭبەرىندە كوكس گازىن تەرەڭ تازارتاتىن جاڭا كوكس باتارەيالارىن سالۋ، قاراعاندى مەتاللۋرگيا كومبيناتىنىڭ ج ە و-2 جانە ج ە و- بۋ-اۋا ۇرلەيتىن ستانساسىندا قازاندىق جابدىقتارىن جاڭعىرتۋ، ءبىرقاتار پەشتى تابيعي گازعا اۋىستىرۋ، اۋا مەن سۋدى تازارتۋ جۇيەلەرىن قايتا جاڭارتۋ جانە تاعى باسقالارى كوزدەلگەن. ەكى جىل ىشىندە «Qarmet» a ق- نىڭ اتموسفەرالىق اۋاعا ناقتى شىعارىندىلارى %10,3 عا قىسقاردى، قالدىقتاردىڭ ءتۇزىلۋى %19,8 عا تومەندەدى.

«جاسىل اكادەميا» عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى باقىت ەسەكينا، «قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ۇيىمدارى قاۋىمداستىعى» زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ايگۇل سولوۆيەۆا، KazWaste قالدىقتاردى باسقارۋ جونىندەگى قازاقستاندىق قاۋىمداستىقتىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ۆەرا مۇستافينا بيزنەسپەن جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدى ىنتالاندىرۋ، كومىرقىشقىل گازى شىعارىندىلارىن سيفرلاندىرۋ، ءىرى كومپانيالاردىڭ ەسەپتىلىگىنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ جانە تاعى باسقا ماسەلەلەر مەن ۇسىنىستار بويىنشا جۇرتشىلىق اتىنان ءسوز سويلەدى.

ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانبايەۆ قازاقستانداعى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ قىزمەتىنەن اۋاعا تەرىس اسەردى بولدىرماۋ ءۇشىن ەكولوگيالىق رۇقساتتار بەرۋ شەڭبەرىندە قالدىقتار جونىندەگى نورماتيۆتەر جىل سايىن تومەندەيتىنىن باياندادى. وتاندىق وندىرىستەردىڭ جاڭا تەحنولوگيالارعا كوشۋى ناتيجەسىندە 2035-جىلعا قاراي اتموسفەراعا زياندى شىعارىندىلاردىڭ 300 مىڭ توننادان استام قىسقارۋى كۇتىلىپ وتىر.

ولجاس بەكتەنوۆ قازاقستاننىڭ كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋى بويىنشا ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور، عىلىمي قوعامداستىق جانە بيزنەس وكىلدەرىنىڭ بىرلەسكەن جۇمىسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار ونەركاسىپ كاسىپورىندارى وندىرىستەردە قاۋىپسىز ەڭبەك جاعدايلارىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بەلسەندى جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ۇكىمەت تاراپىنان وسى ماسەلە بويىنشا باقىلاۋ كۇشەيتىلەدى.

كەڭەس قورىتىندىسى بويىنشا پرەمەر-مينيستر جاۋاپتى مينيسترلىكتەرگە ءبىرقاتار تاپسىرما بەردى:

ەكولوگيا مينيسترلىگى ونەركاسىپ كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋى جونىندەگى تۇجىرىمدامانىڭ ينديكاتورلارىن ستراتەگيالىق قۇجاتتار مەن تابيعاتتى قورعاۋ ءىس-شارالارىنىڭ جوسپارلارىنا ەنگىزۋدى قامتاماسىز ەتسىن. كومپانيالار ءوندىرىستىڭ ەكولوگياعا اسەرى تۋرالى بارلىق اقپاراتتى وزدەرىنىڭ ينتەرنەت-رەسۋرستارىنا ورنالاستىرۋى كەرەك.

ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى «قازاقمىس» جانە «قازمىرىش» كومپانيالارىمەن بىرلەسىپ - ەنەرگيا تيىمدىلىگىنىڭ نىسانالى ينديكاتورلارىن، سونداي- اق جۇرگىزىلگەن ەنەرگيا اۋديتىنىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جانە ەنەرگيا تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ جونىندەگى جوسپارلاردى قايتا قاراسىن.

ەكولوگيا، ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىكتەرى قوعام قايراتكەرلەرىمەن جانە حالىقارالىق ۇيىمدارمەن بىرلەسىپ - ونەركاسىپ كاسىپورىندارى ءۇشىن ورنىقتى دامۋ جونىندەگى ەسەپتىلىكتى ەنگىزۋ بويىنشا ءبىرقاتار سەمينار مەن كەزدەسۋلەر وتكىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ جانە جۇرتشىلىق ءۇشىن اقپاراتتىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس.

دەنساۋلىق ساقتاۋ، عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىكتەرى - ءتيىستى ۇسىنىمدار ازىرلەي وتىرىپ، ءوندىرىستىڭ زياندى فاكتورلارىنىڭ حالىق دەنساۋلىعىنا اسەرىنە قاتىستى تەرەڭ عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ماسەلەسىن پىسىقتاسىن.