قازاقستاندا نارەستە ءولىم-ءجىتىمى 3 ەسە ازايدى
استانا. KAZINFORM – ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ ۇسىنىسىمەن 1956-جىلدان بەرى 20 قاراشا - بۇكىلالەمدىك بالا كۇنى رەتىندە اتالىپ وتەدى. ال 1959-جىلى ءدال وسى كۇنى «بالالار قۇقىقتارى تۋرالى دەكلاراتسيا»، 1989-جىلى «بالالار قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنتسيا» بەكىتىلدى.
بالالاردىڭ ءال-اۋقاتىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان بۇل مەرەكە كوپتەگەن ەلدە پەدياتر كۇنىمەن قاتار تويلانادى. پەدياتر - بالا دۇنيەگە كەلگەن ساتتەن باستاپ ونىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋعا جاۋاپتى مامان. سوندىقتان بۇل ەكى مەرەكە قاتار اتالىپ وتەدى.
ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستاندا 6,8 ميلليون استام بالا تۇرادى، ياعني ءاربىر ءۇشىنشى ازامات - بالا. ولاردىڭ ۇشتەن ءبىرى نەمەسە 2,4 ميلليونى - 5 جاسقا دەيىنگى ءسابي.
«جىل سايىن ەلىمىزدە 400 مىڭعا جۋىق نارەستە دۇنيەگە كەلەدى، ونىڭ ىشىندە 1,5 ميلليونعا جۋىق بالا - شىمكەنت قالاسى مەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىنى. سوڭعى 15 جىلدىڭ ىشىندە (2008-جىلدان 2023-جىلعا دەيىن) قازاقستاندا نارەستە ءولىم-ءجىتىمى 3 ەسە، نەوناتالدىق ءولىم 3,3 ەسە تومەندەدى، ال دەنە سالماعى وتە تومەن بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى 4 ەسە ءوستى. بۇل ناتيجەلەر ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ اراسىندا ۇزدىك بولىپ سانالادى»، - دەپ جازىلعان مينيسترلىكتىڭ اگەنتتىك تىلشىسىنە بەرگەن جاۋابىندا.
ەلىمىزدە زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتالعان، جوعارى مامانداندىرىلعان كەشەندى كومەك كورسەتۋ ءۇشىن 39 پەريناتالدىق ورتالىق جۇمىس ىستەيدى. پرەزيدەنت تاپسىرماسى اياسىندا، حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس كەلەتىن 12 جاڭا پەريناتالدىق ورتالىق سالۋ جوسپارلانىپ وتىر.
سونىمەن بىرگە، بيىل س. اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىندە 17 جىلدان كەيىن العاش رەت پەدياتر دارىگەرلەر ديپلوم الىپ شىقتى. ينتەرناتۋرانى بىتىرگەنى تۋرالى ديپلومدى 132 مامان الدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىندە پەدياتريا بالالارداعى اۋرۋلاردى ەرتە انىقتاۋ مەن ەمدەۋدى، پروفيلاكتيكا مەن ۆاكتسيناتسيالاۋدى، دامۋ مەن ءوسۋدى باقىلاۋدى، اتا-انالاردى قولداۋدى جانە بالالار ءولىمىن ازايتۋدا شەشۋشى ءرول اتقارادى.
ەسكە سالا كەتسەك، 2006-جىلى قازاقستاندا مەديتسينالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا ستاندارتىنا بايلانىستى پەدياتريا ماماندىعى جابىلعان ەدى. بۇل شەشىمگە سايكەس، «پەدياتريا» جەكە ماماندىق رەتىندە تاراتىلىپ، ونىڭ ورنىنا 5 جىلدىق باكالاۆريات جانە 2 جىلدىق ينتەرناتۋرا نەگىزىندەگى «جالپى مەديتسينا» باعدارلاماسى ەنگىزىلدى. 2007-جىلدان باستاپ مەديتسينالىق وقۋ ورىندارى پەدياتريا فاكۋلتەتىنە جاڭا ستۋدەنتتەردى قابىلداۋدى توقتاتتى. بۇل وزگەرىس ەلدەگى پەدياتريالىق كادرلاردىڭ تاپشىلىعىن تۋدىردى.
2018-جىلى پەدياتريا ماماندىعى قايتا ەنگىزىلىپ، جاڭا ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى اياسىندا پەدياترلاردى دايىنداۋ قايتا جانداندى. وسىدان كەيىن العاشقى سەرتيفيكاتتالعان پەدياتر ماماندارى 2023-جىلى وقۋىن اياقتادى، بۇل سالاداعى كادر تاپشىلىعىن بىرتىندەپ جويۋعا مۇمكىندىك تۋعىزا باستادى.
بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ولاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ دا - مەملەكەت ءۇشىن باسىم مىندەتتەردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرمەك. بيىلعى ماۋسىم ايىندا ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان زاڭ كۇشىنە ەندى، وندا بالالارعا جاساعان زورلىق- زومبىلىق ءۇشىن جازانى قاتاڭداتاتىن 70 تەن استام تۇزەتۋ ەنگىزىلگەن.
سونداي-اق، ق ر كونستيتۋتسياسىندا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى بالانىڭ قۇقىقتارى تۋرالى» زاڭدا، «ءبىلىم تۋرالى» زاڭدا، «نەكە جانە وتباسى تۋرالى» كودەكستە، «دەنساۋلىق ساقتاۋ تۋرالى» كودەكستە بالالاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرى ارنايى قاراستىرىلعان.
ايتا كەتسەك، قازاقستانداعى وبلىستار مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدەر قىزمەت ەتەدى. بۇعان دەيىن ولاردىڭ بايلانىس نومىرلەرى جاريالاندى.
