قازاقستان وتكەن جىلى قانشا ينۆەستيسيا تارتتى

استانا. قازاقپارات - 2024 -جىلدىڭ ءبىرىشى جارتى جىلدىعىندا ەلىمىز 9,8 ميلليارد دوللار تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسياسىن تارتتى. بۇل رەتتە ينۆەستيسيانىڭ باسىم بولىگى تاۋ- كەن ءوندىرۋ ونەركاسىبىنە باعىتتالدى. ال ەڭ ءىرى ينۆەستورلار نيدەرلاند پەن رەسەي بولدى.

تارتىلعان ينۆەستيسيالار

ۇلتتىق بانك دەرەگىنە سايكەس، 2024 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا قازاقستانعا تارتىلعان تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسيانىڭ جالپى كولەمى - 9,8 ميلليارد دوللار. بۇل - بيىلعى جوسپارلى كورسەتكىشتىڭ 40 پايىزىنا تەڭ.

ەستە بولسا، 2023 -جىلدىڭ قورىتىندىسىندا ەلىمىزگە تارتىلعان تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسياسىنىڭ كولەمى 23,6 ميلليارد دوللارعا جەتكەن ەدى. «Kazakh Invest» كومپانياسىنىڭ دەرەگىنشە، الەمدىك ەكونومايكالىق كونيۋكتۋراداعى ايتارلىقتاي قارقىندى سيپاتتى ەسكەرەر بولساق، بۇل ناتيجە قازاقستانداعى سەنىمدى ءارى تارتىمدى ينۆەستيسيالىق احۋالدى بىلدىرەدى.

2024 -جىلدىڭ I جارتىجىلدىعىنداعى تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسياسى بويىنشا توپ-10 ەل:

نيدەرلاند - $2,1 ميلليارد

رەسەي - $1,7 ميلليارد

بەلگيا - $764,7 ميلليون

قىتاي - $664,7 ميلليون

وڭتۇستىك كورەيا - $597,6 ميلليون

سينگاپۋر - $555,6 ميلليون

فرانسيا - $404,3 ميلليون

شۆەيتساريا - $362,9 ميلليون

ليۋكسەمبۋرگ - $359,4 ميلليون

ۇلى بريتانيا - $354,4 ميلليون.

2023 -جىلدىڭ 6-ايىمەن سالىستىرعاندا نيدەرلاندىدان ينۆەستيسيا كولەمىنىڭ 30,8 پايىزعا، سونىمەن قاتار شۆەيتساريادان 79 پايىزعا ايتارلىقتاي تومەندەۋى تىركەلىپ وتىر. بۇل رەتتە رەسەيدەن كەلگەن ينۆەستيسيا كولەمى 51,8 پايىزعا، ال بەلگيادان 30,7 پايىزعا ءوسىپ، سينگاپۋردان ينۆەستيسيا اعىنى 2 ەسەدەن استامعا ۇلعايعان.

سالالار بويىنشا

تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسياسى جيىنتىق اعىنىنىڭ ەڭ مول مولشەرى تاۋ- كەن ءوندىرۋ ونەركاسىبىندە تىركەلدى - 4 ميلليارد دوللار. دەگەنمەن، ۇلتتىق بانك مالىمەتىنە قاراعاندا، بۇل كورسەتكىش 2023 -جىلدىڭ 6 ايىنداعى ينۆەستيسيا كولەمىنەن 28,5 پايىزعا تومەن. ودان كەيىنگى ورىنداردا كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا - 2,7 ميلليارد دوللار، وڭدەۋ ونەركاسىبى 1,5 ميلليارد دوللار كورسەتكىشپەن تۇر.

كولىك پەن قويمالاۋعا - 680,6 ميلليون، قارجى مەن ساقتاندىرۋ قىزمەتىنە - 389,1 ميلليون، اقپارات پەن بايلانىسقا 218,3 ميلليون دوللار ينۆەستيسيا قۇيىلدى.

وڭىرلەر بويىنشا

وڭىرلە راراسىندا ينۆەستيسيا تارتۋدا الماتى قالاسى بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىر. قالاعا 3,8 ميلليارد دوللار كەلگەن. ودان كەيىنگى ورىندا 1,1 ميلليارد دوللار ينۆەستيسيامەن اتىراۋ وبلىسى تۇر. دەگەمەن، وتكەن جىلدىڭ 6 ايىمەن سالىستىرعاندا وڭىرگە تارتىلعان ينۆەستيسيا كولەمى 70 پايىزعا جۋىق تومەن. ال تۇركىستان وبلىسى 685,1 ميلليون، باتىس قازاقستان وبلىسى 647 ميلليون دوللار ينۆەستيسيا تارتتى.

قولداۋ شارالارى

«Kazakh Invest» كومپانياسىنىڭ حابارلاۋىنشا، 2024 -جىلى ينۆەستيسيالىق قىزمەتتى قولداۋ نەمەسە شەتەل ينۆەستيسياسىن ىنتالاندىرۋ شاراسى رەتىندە ينۆەستيسيالىق جەڭىلدىكتەر ۇسىنىلادى. ول ينۆەستيسيالار تۋرالى كەلىسىمشارت نەمەسە كەلىسىم نەگىزىندە بەرىلەدى.

شارالار:

مەملەكەتتىك زاتتاي گرانت؛

يمپورتقا ارنالعان كەدەن سالىعىن سالۋدان بوساتۋ؛

يمپورتتى قوسىلعان قۇن سالىعىنان بوساتۋ؛

سالىقتاردان بوساتۋ: كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعى، جەر جانە مۇلىك سالىقتارى؛

شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن اكەلۋگە ارتىقشىلىعى بار رەجيم.

سونىمەن قاتار 2024 -جىلدىڭ باسىندا ينۆەستيسيالىق شتابتىڭ تاپسىرماسىمەن ينۆەستيسيا تارتۋ جونىندەگى ۇلتتىق كومپانيا ينۆەستيسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ جانە ەكونوميكانىڭ ءتۇرلى سالاسىندعى كەدەرگىلەردى انىقتاۋ ءۇشىن اكسەلەراتسيا جۇرگىزدى. قازىرگى ۋاقىتتا ماشينا جاساۋ، ەلەكتر ەنەرگياسى، كولىك- لوگيستيكا، فارماتسيەۆتيكا مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ، اگروونەركاسىپكەشەنى سىندى سالالاردا ءبىرقاتار اكسەلەراتسيا جۇرگىزىلدى. جۇمىس 2025 -جىلى دا جالعاسىن تابادى.

مۇنىڭ ۇستىنە، بۇگىندە ينۆەستيسيالىق شتابتىڭ حاتتامالىق شەشىمىمەن ينۆەستيسيالىق جوبالاردى «جاسىل دالىزگە» قوسۋ ادىستەمەسى قابىلداندى. ادىستەمە ينۆەستيسيا كولەمى، جوبانىڭ تەحنولوگيالىعى ينۆەستوردىڭ Fortune Global 2000-دە بولۋى، حالىقارالىق بيرجالارعا ارنالعان ليستينگ پەن جۇمىسىن ورنىن قۇرۋ سىندى ولشەمشارتتاردى قامتيدى.

باسىمدىققا يە سەكتورلار

ەلىمىزدىڭ ينۆەستيسيالىق ساياساتى اياسىندا ينۆەستيسيا تارتۋ ءۇشىن باسىمدىققا يەك سەكتورلار ايقىندالعان. ولارعا مىنالار كىرەدى:

تاماق ونەركاسىبى؛

مۇنايدى، گازدى جانە پايدالى قازبالالاردى (مەتاللۋرگيا، حيميا مۇناي حيمياسى) تەرەڭ وڭدەۋ؛

ماشينا جاساۋ.

سونداي-اق لوگيستيكا، سيفرلىق جانە «جاسىل» تەحنولوگيالار سياقتى سالالارعا دا باسىمدىق بەرىلەدى.

- بۇل رەتتە ەڭبەك ونىمدىلىگىنىڭ ارتۋىنا، ەكسپورتىن كولەمىن ۇلعايتۋ مەن كۇردەلىلىگىن ارتتىرۋعا، سونىمەن بىرگە ءوندىرىستى بىرتىندەپ جەرگىلىكتەندىرۋگە باسا نازار اۋدارىلادى، - دەپ اتاپ وتەدى Kazakh Invest كومپانياسىنان.

2024 -جىلى ەلىمىزدەن قانشا ينۆەستور كەتتى؟

ينۆەستورلار قازاقستانداعى ءوز قىزمەتىنىڭ اياقتالعانى نەمەسە ەلىمىزدەن كەتەتىندىگى جايلى «Kazakh Invest» كومپانياسىنا ەسكەرتپەيدى. جالپى، وتكەن جىلى جۇزەگە اسىرىلعان جوبادان كەتكەن ينۆەستورلار بايقالمادى.

ەۋرازيالىق وڭىردەگى ءوزارا ينۆەستيسيا

ەۋرازيالىق دامۋ بانكىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستان تارتىلعان ينۆەستيسيانىڭ رەكوردتىق ءوسىمىن كورسەتىپ، ەۋرازيالىق وڭىردەگى نەگىزگى ءوزارا تىكەلەي ينۆەستيسيا الۋشى بولىپ وتىر.

2024 -جىلدىڭ I جارتىجىلدىعىنىڭ سوڭىندا ەۋرازيالىق ءوڭىر ەلدەرىنىڭ جيناقتالعان ءوزارا تىكەلەي ينۆەستيسياسىنىڭ جالپى كولەمى 46,1 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. ال نەگىزگى الۋشى ەلدەر مىنالار - قازاقستان (10,4 ميلليارد دوللار)، وزبەكستان (10,2 ميلليارد دوللار)، ازەربايجان (5,8 ميلليارد دوللار). بۇل رەتتە قازاقستان 2022 -جىلعا قاراعاندا تارتىلعان ءوزارا تىكەلەي شەتەل ينۆەستيسياسى بويىنشا رەكوردتىق 17 پايىز ءوسىم كورسەتتى.

- قازاقستان - ينۆەستور ەل رەتىندە ورتالىق ازياداعى كوشباسشى. 2024 -جىلدىڭ I جارتىجىلدىعىنىڭ سوڭىندا رەسپۋبليكاعا ەكسپورتتالعان ينۆەستيسيانىڭ جالپى كولەمىنىڭ 80 پايىزى نەمەسە 671 ميلليون دوللارى تيەسىلى بولدى.

قازاقستانداعى ينۆەستيسيالىق احۋال

ا ق ش-تىڭ ينۆەستيسيالىق احۋال جونىندەگى مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ «2024 Investment Climate Statements» بايانداماسىنا سايكەس، قازاقستان نارىقتىق ەكونوميكا قۇرۋ جانە دە اسىرەسە تابيعي قازبالار سالاسىندا شەتەل ينۆەستيسياسىن تارتۋدا ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋگە قول جەتكىزدى. سونىمەن قاتار ەل ۇكىمەتى ورىن العان پروبلەمالارعا قاراماستان ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋعا، ىسكەرلىك احۋال مەن ينففراقۇرىلىمداردى جاقسارتۋعا ۇمتىلادى.

سونداي-اق Moody’s حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىگى قازاقستاننىڭ ۇزاق مەرزىمدى رەيتينگىن Baa2-دەن Baa1-گە دەيىن كوتەردى، بولجام - «تۇراقتى». بۇل رەتتە بەرىلگەن رەيتينگ رەسپۋبليكانىڭ تاەلسىزدىك جىلدارى ىشىندەگى ەڭ جوعارى كورسەتكىشى سانالادى. Moody's ساراپشىلارى ىسكەرلىك احۋالدى جاقسارتۋ جانە ينۆەستيسيا تارتۋ باعىتىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستى، قولايلى بيزنەس- ەكوجۇيەسىن قۇرۋ مەن بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەردى قىسقارتۋ شارالارىن وڭ باعالاپ وتىر.

ۇلتتىق سيفرلىق ينۆەستيسيالىق پلاتفورمانىڭ ىسكە قوسىلۋ اكىمشىلىك پروتسەستەردى جەدەلدەتەدى. ورتا ءدالىزدىڭ كەلەشەگى ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءارتۇرلى شيكىزاتتان تىس سەكتورلارىنا، ونىڭ ىشىندە اۆتوموبيل جاساۋ، فارماتسيەۆتيكا، تاماق ونەركاسىبى جانە قۇرىلىس ماتەريالدارى سالالارىنا شەتەل ينۆەستورلاردى تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

جالپى العاندا، نەسيە رەيتينگتىڭ جوعارىلاۋى ەكونوميكالىق جانە قارجىلىق تۇراقتىلىقتى نىعايتۋعا، ەلدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى. سونداي-اق ەكونوميكاعا كاپيتال نارىقتارىنان ينۆەستيسيا تارتۋ جانە تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار كولەمىن ارتتىرۋ شارتتارىنا وڭ اسەر ەتەدى.

- قازاقستان ءوزىنىڭ نەگىزگى ينۆەستيسيالىق ارتىقشىلىقتارىن، اتاپ ايتقاندا گەوگرافيالىق ورنالاسۋىن، نارىقتارعا قولجەتىمدىلىگىن، وراسان زور تابيعي رەسۋرستاردى جانە ەڭ ماڭىزدىسى ادامي كاپيتالدى ساقتاپ قالدى، - دەپ اتاپ وتەدى Kazakh Invest.

مۇنىڭ ۇستىنە حالىقارالىق ارەناداعى سوڭعى وقيعالاردى ەسكەرە وتىرىپ، ەل ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىلىپ كەلەدى.

ايتا كەستەك، ءبىراز جىلدان بەرى ەل ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋ باعىتىندا قولعا الىنعان جوبالار مۇنايعا تاۋەلدىلىكتى بىرتىندەپ قىسقارتا باستادى.

اۆتور

مارلان جيەمباي