قاسىم امانجولوۆ. ءوزىم تۋرالى
استانا. قازاقپارات - قاسىم امانجولوۆ - قازاق پوەزياسىنىڭ كورنەكتى وكىلى، داۋىلپاز اقىن، اتاعى التى الاشقا كەڭىنەن جايىلعان، قاسىم راقىمجان ۇلى امانجولوۆ قارقارالى ۋەزىنىڭ قىزىل دەگەن قىستاۋىندا 1911 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن.
بۇگىندە بۇل ءوڭىر اقىننىڭ اتىمەن اتالادى.
العاش ءبىلىمدى اۋىل مەكتەبىنەن الىپ، كەيىننەن اعاسىنىڭ ورنالاستىرۋىمەن سەمەي قالاسىنداعى مەكتەپ-ينتەرناتقا وقۋعا بارادى. مەكتەپتى ءتامامداعان سوڭ، سول قالادا مال دارگەرلىك تەحنيكۋمىنا وقۋعا ءتۇسىپ، ونى اياقتاعان سوڭ، 1930 - جىلى الماتى قالاسىنا كەتەدى.
سول جاقتا «لەنينشىل جاس» گازەتىندە ءبىراز ۋاقىت جۇمىس ىستەگەن.
كەيىننەن باتىس قازاقستانعا اۋىسىپ 1935-1936 - جىلدارى ورالداعى قازاق تەاترىنا قىزمەتكە ورنالاسادى. وسى ۋاقىتتا ونىڭ بويىنداعى تۋا ءبىتتى اقىندىق تالانتى اشىلادى.
1938 - جىلى «ءومىر سىرى» دەگەن اتپەن تۇڭعىش ولەڭدەر جيناعىن جارىققا شىعارادى.
ەل باسىنا كۇن تۋىپ، گيتلەردىڭ قارا قۇرتتاي قاپتاعان اسكەرى وداق شەكاراسىن بۇزىپ كىرگەن شاقتا، كەۋدەسىندە وتانعا دەگەن وشپەس ماحابباتى بار، نامىسشىل قازاق جاستارىمەن بىرگە 1941 - جىلى مايدانعا اتتانادى.
43 - جىلعا دەيىن قيىر شىعىستا بولىپ، كەيىننەن باتىس مايدانىنا اۋىستىرىلادى. مايداندا ءجۇرىپ، قارۋلاس سەرىكتەرىنىڭ رۋحىن كوتەرىپ، اتا دۇشپانعا قارسى باس كوتەرۋگە، جەڭىسكە يتەرمەلەيتىن ولەڭدەرىن جازادى. «ەلگە حات» (بەس بولىمنەن تۇراتىن ۇزاق تولعاۋ)، «ۇلى كۇتىس»، «ۇستىمدە سۇر شينەلىم»، «پودپولكوۆنيك الپينگە»، «قاپانعا»، «سابيتكە»، «عاليعا جاۋاپ»، «قىزعالداق»، «سەن فاشيسسىڭ، مەن قازاقپىن»، «داريعا، سول قىز» سياقتى حرەستوماتيالىق ولەڭدەرى مەن ايگىلى «اقىن ءولىمى تۋرالى اڭىز» پوەماسى - سونىڭ ايعاعى.
سوعىستان ابىرويمەن ورالعان اقىن، نە بارى ون جىل عانا ءومىر سۇرەدى.
جۋرنال رەداكسياسىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزىندە، جيىرمادان استام ولەڭ جازعان ەكەن. 1947 - جىلى اۋىر ناۋقاسقا شالدىققان اقىن، «ءبىزدىڭ داستان» پوەماسىن باستايدى. جانە اۋدارمامەن اينالىسادى. م. لەرمونتوۆتىڭ «ماسكاراد» دراماسىن، ا. تۆاردوۆسكيدىڭ ايگىلى «ۆاسيلي تەركين» اتتى ۇزاق تا كۇردەلى پوەماسىن وتە شەبەر اۋدارادى. 1948 - جىلى دا قاسىم كوپ جازادى، «داۋىل» اتتى جيناعى جارىق كورەدى.
ول تۋرالى ۇلكەن اقىن ءارى پوەزيا بىلگىرى ءابدىلدا تاجىبايەۆ «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە «داۋىلدى جىرلار» دەگەن ماقالا جازىپ، اسا جوعارى باعالايدى. وسى جىلدارى پۋشكين مەن لەرمونتوۆتىڭ ءبىرسىپىرا ولەڭدەرىنە قوسا، پۋشكيننىڭ «پولتاۆا» پوەماسىن اۋدارادى. «بالبوبەك»، «نۇرلى دۇنيە» جيناقتارىن شىعارادى. 1952 - جىلى «تاڭدامالى شىعارمالارى» جارىق كورەدى. 1954 - جىلى بۇگىندە جۇرتتىڭ كوبى جاتقا بىلەتىن ايگىلى «ءوزىم تۋرالى» تولعاۋىن اياقتايدى.
ءوزىم تۋرالى
وزگە ەمەس، ءوزىم ايتام ءوز جايىمدا،
جۇرەگىم جالىن اتقان ءسوز دايىندا.
تەرەڭدە تۇنىپ جاتقان داۋىل كۇيدى
تەربەتىپ، تۋلاتىپ ءبىر قوزعايىن دا...
امانجول راقىمجاننىڭ قاسىمىمىن،
مەن قالعان ءبىر اتانىڭ عاسىرىمىن.
بىرەۋگە جۇرتتا قالعان جاسىعىمىن،
بىرەۋگە اسپانداعى اسىلىمىن.
شارلاعان جولىم جاتىر جەر بەتىندە،
كورىنەر كولەڭكەسى كەلبەتىمدە.
قاي جەردە ۇزىلەدى قايران ساپار،
ءتۇيىن بوپ ءومىرىمنىڭ ءبىر شەتىندە؟
سول جەرگە قالارمىن با ماڭگى توقتاپ،
جوعالىپ جەر بەتىنەن سۇرلەۋ-سوقپاق؟
نەمەسە باستارمىن با ەكىنشى ءومىر،
جالىندى جىر جولىندا قىزىل شوق قاپ؟
دۇنيە، جالت-جۇلت ەتكەن كەڭ مەكەنىم،
كورە الماي كوپ جەرىڭدى مەن كەتەمىن.
ارپالىس الاقۇيىن زامانالار
ارباسىپ تۇرىپ الدى، مەن نە ەتەمىن؟!
ءومىر جوق تۇسكەن جەردە ءبىر ارناعا،
كوپ كۇتتىم، كوپ تىلەدىم قۇمارلانا.
قايتەيىن، جەتەر ەمەس قىسقا ءومىرىم،
الىستان كورىنگەنمەن مۇڭارلانا.
سەن نەتكەن باقىتتى ەدىڭ، كەلەر ۇرپاق،
قارايمىن ەلەسىڭە مەن تاڭىرقاپ.
جاڭعىرتىپ جەر سارايىن سەن كەلگەندە،
كورپەمدى مەن جاتارمىن قىردا قىمتاپ.
جۇزىندە كارى جەردىڭ ءاجىمى كوپ،
ءىزىمدى تابارسىڭدار ازەر ىزدەپ.
وقىرسىڭ سوندا، مۇمكىن، بۇل جىرىمدى،
«دوسىڭ دا، تۋىسىڭ دا بىزدەرمىز»، - دەپ.
ريزامىن تۋعانىما ادام بولىپ،
وكىنبەن قالامىن دەپ ءبىر كۇن سولىپ.
ادامزات ساپارىنىڭ مەيمانىمىز
ءبىر مەزەت جەر بەتىنە كەتەر سوعىپ.
ەكى كوز - ەكى جۇلدىز ماڭدايداعى،
كورۋشى ەڭ ءقۇبىلىستى قاي-قايداعى.
ياپىرماي، سەن دە ءبىر كۇن سونەرمىسىڭ
قاپ- قارا تۇنەك بولىپ ماڭايداعى؟!
وكىنبەن مەن دە ءبىر كۇن ولەمىن دەپ،
وكىنەم ۇقساتا الماي كەلەمىن دەپ.
كۇنىنە ءجۇز ويلانىپ، مىڭ تولعانام،
وزىممەن بىرگە ولمەسىن ولەڭىم دەپ.
بارىم دا، باقىتىم دا وسى ولەڭىم،
جاقىنىم، جۇرەگىمنىڭ دوسى ولەڭىم.
ومىرگە كەلگەنىم جوق بوستان-بوسقا،
مەن قايتىپ بوسقا جاساپ، بوسقا ولەمىن؟!
گۇرىلدەپ جالىن اتقان كەۋدەم -كورىك،
ءسوز سوعام قۇلاشىمدى ەركىن كەرىپ.
سۋارىپ شىنىقتىرام كۇيگە مالىپ،
بولسىن دەپ ءارى ادەمى، ءارى بەرىك.
قۇيا المان ۇگىتىلگەن بالشىق ولەڭ،
كوڭىلىمدە كول جاسامان تامشىمەنەن.
سەرىنىڭ سەمسەرىندەي سەرتكە تاققان
ولەڭنىڭ وتكىرىن ءبىر الشى مەنەن.
ەجەلدەن ەركەبۇلان قاسىم ەدىم،
بۇلقىنا تاسىپ ەدىم، باسىپ ەدىم.
ءجۇزىم - جاز، كوڭىلىم - كوكتەم، كەڭ پەيىلدى،
جاقسىنىڭ جۇرەگىنە عاشىق ەدىم.
ءسوزىم - جىر، لەبىزىم - كۇي، ەركە ەدىم،
ءوز جەرىم، ءوز ەلىمدە ەركەلەدىم.
ءومىردىڭ التىن ساراي اسپانىنا
قيالىم قاقتى قانات ەرتە مەنىڭ.
كەڭ جايدىم قۇلاشىمدى دۇنيەگە،
ءبىلدىم مەن قايعىرا دا، سۇيىنە دە
ايتەۋىر، ءارى-ءسارى بولعانىم جوق،
ۇقتىم مەن كوڭىلىمنىڭ كۇيى نەدە...
اياعان جۇرەگىم جوق جولداسىمنان،
سىي كوردى نەبىر ساراڭ مول قاسىمنان.
جولداستىڭ ءجۇزىن قايتا الدىم جيناپ،
ايرىلسام الا كوڭىل ون دوسىمنان.
قاسىممىن، سول باياعى ءبىر قاسىممىن،
باقىتىن ويلامايمىن قۇر باسىمنىڭ.
تىمىرسىق تۇنەك بولساڭ - دۇشپانىڭمىن،
اق كوڭىل ادال بولساڭ - سىرلاسىڭمىن.
بولامىن اقىن قاسىم ءالى دە مەن
ولەڭىن بوبەگىندەي الديلەگەن.
قاناتىن قاعىپ جىلدام كەلەر جىلدار،
ءبارىن دە قارسى الامىن ءان-كۇيمەنەن.
ءبىر كۇنى وت ءومىرىم قالسا ءوشىپ،
قايران ەل تۋعان جەردەن كەتپەس كوشىپ.
تورقاداي جامىلىپ اپ توپىراعىن،
جاتارمىن ءوز جەرىمدە ءبىر تومپەشىك.
داريعا، و، داريعا، شىركىن داۋرەن،
باسىمنان تايارمىسىڭ ءبىر كۇن، داۋرەن؟!
جالت بەرىپ جوعالار ما ناجاعايداي
جۇزىڭدە شالقىپ تۇرعان كۇلكىم، داۋرەن.
توقتاماس ءومىرىمنىڭ ساعاتىنداي
جۇرەگىم ەندى قانشا سوعار تىنباي؟
تىنشىر ما اقتىق رەت ءبىر تالپىنىپ
مەرت بولعان بالاپاننىڭ قاناتىنداي؟
تۇسىرگەن وي ساۋلەسىن شار تاراپقا،
اقىلدىڭ التىن وتى سونگەن شاقتا،
بۇل كۇندە ساڭقىلداعان سۇڭقار ءۇنىم،
كەتەرسىڭ سۋداي ءسىڭىپ تابيعاتقا.
سوندىقتان اكەل بەرى دومبىرامدى،
كەۋدەمە كۇي قاناتتى قوندىر ءاندى.
بەرەيىن ومىرىمنەن ولەڭ جاساپ،
شاشايىن وڭدى-سولدى مول مۇرامدى.
دۇنيەگە كەلەر ءالى تالاي قاسىم،
ولار دا بۇل قاسىمدى ءبىر بايقاسىن.
ورتكە تيگەن داۋىلداي ولەڭىمدى
قاسىمنىڭ ءوزى ەمەس دەپ كىم ايتاسىڭ؟!
وسى ولەڭىنىڭ وزىنەن-اق، اقىن جانىن ۇعۋعا، ونەرىنە ءتانتى بولۋعا بولادى ەمەس پە؟
