موڭعوليانىڭ قورعانىس ءمينيسترى لاۋازىمىنان باس تارتىپ، گەنەرال شەنىن قايتارىپ بەرگەن قانداس
جەكەي قاليدولدا ۇلى - 1959-جىلى موڭعوليانىڭ بايان-ولگەي ايماعى التانسوگس سۇمىنىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول 1983-جىلى ءسۇحەبااتار اتىنداعى اسكەري جوعارى وقۋ ورنىن، 1990-جىلى ماسكەۋدە شەكارا اسكەري ماماندىق جەتىلدىرۋ كۋرسىن، 1997-جىلى ماسكەۋ قالاسى شەكارالىق اسكەري باسقارۋ اكادەمياسىن بىتىرگەن.
اسكەري قىزمەتىن موڭعوليانىڭ باتىس شەكاراسى «بۇلعىن» جاساعىندا جانە ۆزۆود كومانديرلىگىنەن باستاپ، ونشاقتى جىلدا كوشپەلى توپ جەتەكشىسى، جاساق كومانديرى بولادى. 2000-جىلى اسكەري عىلىم سالاسىندا دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىن قورعاپ، اسكەري عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور اتاندى. سونىمەن قاتار ەكى رەت موڭعوليانىڭ پارلامەنت دەپۋتاتى بولىپ سايلانعان. موڭعوليانىڭ جوعارى ناگرادالارى «التىن جۇلدىز»، «مايدان داڭقى» وردەن-مەدالدارىمەن ماراپاتتالعان. 2007-جىلى موڭعوليا پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن «بريگادا گەنەرالى» اتاعى بەرىلدى. 2013-جىلى اتاجۇرتقا قونىس اۋدارعان قازاقتىڭ ساڭلاق ساردارىن اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
- موڭعوليادا قازاقتان شىققان دالەلحان سۇگىرباي ۇلى، زايسانوۆ ءمۇدىرىس ۇلىنان كەيىن ءوزىڭىز گەنەرال اتاندىڭىز. بۇل دارەجەگە قالاي قول جەتكىزدىڭىز؟
- موڭعوليا قازاقتارى 160 جىلعا جۋىق سول جەردى مەكەن ەتىپ، دەربەس ايماق ورناتىپ، ءوزىنىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، سالت-ءداستۇرىن، رۋحانياتىن ساقتاپ كەلدى. از عانا قازاق وركەنيەت پەن مادەنيەت كوشىنەن قالعان جوق. مينيستر دەڭگەيىندە 21، پارلامەنتتىڭ دەڭگەيىندە 80 دەي ادام، ونىڭ سىرتىندا حالىق باتىرى، حالىق قاھارمانى، اكادەميك جانە عالىمدار شىقتى. قازاق- موڭعول ءوزارا تاتۋ بىرلىكتە تۇردى. سوندىقتان دا ولار قازاقتارعا كەڭ پەيىلدىكپەن قاراپ كەلدى. ونداعى قازاقتاردى ىشتەن، سىرتتان وقىتتى. سونىڭ ناتيجەسىندە قازاقتىڭ مىقتى ينتەللەگينتسياسى قالىپتاستى.
اسكەري سالادا دا سونداي كوپتەگەن قازاق بيىك دارەجەگە جەتتى. موڭعول ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن ونىڭ دامۋىنا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. ماعان «سەن قازاق ەكەنسىڭ» دەپ گەنەرال اتاعىن وڭاي بەرە سالعان جوق. ءبىرىنشى ەتكەن ەڭبەكتىڭ ارقاسى، ەكىنشى ورىستا ءبىر ءسوز بار عوي «گەنەرال شەن ەمەس، قونعان باقىت» دەگەن. سول ايتقانداي، تاعدىردىڭ ماعان بۇيىرعانى بولار. ءوزىڭىز ايتقانداي، موڭعوليا قازاقتارىنان ءۇش گەنەرال شىقتى. ءبىرىنشىسى، ءۇش ايماق قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قولباسشىسى بولعان دالەلحان سۇگىرباي ۇلى... سول قولباسشى دالەلحان سۇگىرباي ۇلى گەنەرال-مايور اتانعان.
ەكىنشى، 1947-جىلى موڭعوليادا ون كىسىگە تۇڭعىش رەت گەنەرال اتاعى بەرىلدى. سونىڭ ءبىرى قازاقتىڭ قاھارمان ۇلى - زايسانوۆ ءمۇدىرىس ۇلى. ول موڭعوليانىڭ ەڭ العاشقى ون گەنەرالىنىڭ ءبىرى. ونىڭ ۇشقىشتىعى، حالحىن-گول شايقاسىندا كورسەتكەن ەرلىگى، موڭعوليانىڭ باتىس شەكاراسىن قورعاۋداعى قىراعىلىعى اڭىز بولعان اۋە كۇشىنىڭ گەنەرال- مايورى. ول «حالىق قاھارمانى» دەگەن اتاقتى كوزى تىرىسىندە كەۋدەسىنە تاعا الماي كەتتى. مۇمكىن سول كەزدەگى ساياسي جاعدايعا بايلانىستى شىعار. از ۇلتتىڭ وكىلى قايدا جۇرسە دە شەتقاقپاي كورىپ جاتادى عوي. سونداي ءبىر كىلتيپان بولدى ما ەكەن دەپ ويلادىم. ايتپەسە ول كىسى موڭعوليا ارمياسىن، سونىڭ ىشىندە اۋە كۇشىن العاش قۇرىپ، سوعان كوپ ەڭبەگى سىڭگەن ادام عوي.
ال ودان كەيىن تۋرا 63 جىلدان سوڭ گەنەرال شەنى مەنىڭ يىعىما تاعىلدى. مەن گەنەرال بولعانعا دەيىن اسكەري سالا بويىنشا دوكتورلىق قورعادىم، پروفەسسور اتاندىم. ودان كەيىن موڭعوليا پارلامەنتىنە ەكى رەت سايلاندىم. موڭعوليا پارلامەنتىنىڭ 7 تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ەكەۋىنە ءتوراعالىق جاسادىم. موڭعوليانىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىن باسقاردىم. ەڭ تومەنگى ساتىدان باستاپ، كوپ جىل ەڭبەگىمدى، جاس ءومىرىمدى ارنادىم. ونىڭ سىرتىنا موڭعوليانىڭ باتىس شەكاراسىن ونداعى قازاقتار كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قالت جىبەرمەي قورعاپ، موڭعوليانىڭ شەكارا قاۋىپسىزدىگىنە ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزدى. وسىنىڭ ءبارى جينالىپ كەلىپ، مەنىڭ گەنەرال اتانۋىما سەبەپ بولعان شىعار دەپ ويلايمىن.
- موڭعوليانىڭ پارلامەنتىندە ەكى مارتە دەپۋتات، ەكى تۇراقتى كوميتەتتىڭ ءتوراعاسى بولدىڭىز. وسىنشا بيىك دەڭگەيگە كوتەرىلگەن ەلدەن نەگە اياقاستىنان كەتىپ قالدىڭىز؟
- ءيا، مەن موڭعوليانىڭ كوپ جاقسىلىعىن كوردىم. ال اتاجۇرتقا كوشەمىن دەگەن شەشىم اياقاستىنان بولعان جوق. بەرى كوشكەنگە دەيىن 4-5 جىل بۇرىن مەن موڭعوليانىڭ قاۋىپسىزدىك جانە قورعانىس سالاسىنان بوساتىلىپ، شەتەلگە شىعۋعا بولادى دەگەن رۇقسات الدىم. ءسويتىپ، 2013-جىلى تاريحي وتانىما كوشىپ كەلدىم. بۇل - مەنىڭ جەكە ازاماتتىق تاڭداۋىم. موڭعولياعا بەرەر ەڭبەگىمىزدى بەردىك، جاقسىلىعىن كوردىك. ساياساتتا بيىكتەرگە جەتكەن شىعارمىز، شەن-شەكپەن العان بولارمىز، ءبىراق مەن ءۇشىن وسىنىڭ بارىنەن كۇللى قازاقتىڭ جالعىز وتانى - تاۋەلسىز قازاقستان ارتىق بولدى. ءبىز بولاشاعىمىزدى اتاجۇرتپەن بايلانىستىردىق، وسىنداي سەنىم مەن سەزىم جەتەلەپ اكەلدى. بالالارىمىزدىڭ ءبارى الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن وقىدى. ولار وسى ەلگە دايىن ءبىر-ءبىر كادر بولىپ ورالدى. مۇمكىن سول ەلدىڭ ازاماتتارى مەنىڭ كەتىپ قالعانىمدى تەرىس دەپ تۇسىنەتىن شىعار. ول ءار ادامنىڭ ءوز جەكە تۇسىنىگى عوي.
- دەيتۇرعانمەن، ءسىز ول ەلدىڭ لاۋازىمدى تۇلعاسىسىز. ونىڭ ۇستىنە كوپتەگەن ماڭىزدى سالالاردى باسقاردىڭىز. بەرى كوشەر كەزدە نەگە اشىق جاريالامادىڭىز؟ ءۇن-ءتۇنسىز كەتىپ قالعانىڭىز جۇرتقا كۇمان تۋعىزادى دەپ ويلاعان جوقسىز با؟
- ءاربىر ەلدىڭ زاڭى ءارتۇرلى. جوعارىدا ايتتىم عوي، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، قورعانىس ت. ب. ماڭىزدى مەكەمەلەردە قىزمەت اتقارىپ ءجۇرىپ، سىرت ەلگە شىعاتىن بولسا، قىزمەتكەر مەجەلى مەرزىمىنەن بۇرىن رۇقساتىن الىپ، جۇمىسىنان بوساتىلادى. مەن سوڭعى 4 جىلدا «سىرتقا شىعۋعا بولمايدى» دەگەن فاكتوردان الىستاعان بولاتىنمىن. بارلىعى زاڭعا سايكەس. سوندىقتان كوشەمىن دەپ ەشكىمگە جار سالعام جوق. جاي قاراپايىم حالىقتىڭ ءبىرى بولىپ كەتە بەردىك.
- موڭعوليادا اتقارعان ەلەۋلى ەڭبەكتەرىڭىزگە قىسقاشا توقتالا كەتسەڭىز...
- قورعانىس جانە شەكارا سالاسىندا كوپتەگەن ەڭبەك اتقاردىق. ونىڭ سىرتىندا پارلامەنتە وتىرعاندا تەك ءوز باسىم 40 تاي زاڭنىڭ جوباسىن ازىرلەپ، ونى جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىستىم. كەڭەس وداعى تاراعاننان كەيىن وندا كوپتەگەن زاڭدى قايدا جازۋ كەرەك بولدى. كونستيتۋتسيادان باستاپ، بۇكىل زاڭ جاڭادان وزگەرتىلدى، رەفورما جاسالدى. سونىڭ ءبارىنىڭ ىشىندە بولدىق.
- ءسىز موڭعوليانىڭ قورعانىس ءمينيسترى بولۋدان باس تارتىپتى دەگەن ءسوز بار. سول راس پا؟
- ەكىنشى رەت 2008 -جىلى پارلامەنتكە سايلاندىم. جاڭادان ۇكىمەت جاساقتايتىن بولدىق. پارتيا فراكسياسى ءبىراۋىزدان قورعانىس مينيسترىنە مەنى ۇسىندى. ەرتەڭگى ماجىلىستە دەپۋتاتتار ماقۇلداسا، مينيستر بولۋىما ءبىر-اق قادام قالعان. سول جولعى دەپۋتاتتار اراسىندا مەنەن باسقا دا اسكەري ادامدار بولدى. ءبىراق 76 مانداتتىڭ باسىم كوبى مەنىڭ پارتيالاستارىم (موڭعول حالىق رەۆوليۋتسياسى پارتياسى) يە بولعان ەدى. سودان كەشكىسىن ينتەرنەتتەن اقپاراتتاردى وقىپ وتىرسام، مەنىڭ اتىمدى مينيسترگە ۇسىنىلعانى جايلى اقپارات شىعىپتى. ءبىر-ەكەۋىن اشىپ وقىدىم، تومەندە انونيمدى پىكىر قالدىرعانداردىڭ ءسوزى مەنى ءبىرشاما ويلاندىرىپ تاستادى. «قورعانىس سالامىزدى وزگە ۇلت وكىلىنە باسقارتامىز با؟» دەگەن سىڭايدا ءبىراز نارسە جازىلىپتى. جۇرتتىڭ ءبارى سولاي ويلامايتىن شىعار، دەيتۇرعانمەن ادامنىڭ كوڭىلىنە تيەتىن، ءتىپتى ءوز ۇلتىڭا تيەتىن سوزدەر بولدى. سودان ءارى ويلانىپ، بەرى ويلانىپ، تاڭەرتەڭگى جيىننان بۇرىن ءوز ەركىممەن مينيستر بولۋدان باس تارتتىم. ايتپەسە وبالى نە كەرەك، سول كەزدەگى ۇزەڭگىلەس جۇرگەن ساياساتكەرلەر مەنى سول لاۋازىمعا ۇسىنعان بولاتىن.
- اتاجۇرتقا كەلدىڭىز، قازىر قايداسىز، نە ىستەپ ءجۇرسىز؟
- اڭساعان اتاجۇرتقا كەلدىك. امان-ەسەن استانا قالاسىندا تۇرىپ جاتىرمىز. وسىندا قورعانىس سالاسىندا جۇمىس ىستەيمىن. بۇل سالادا مەنىڭ ءالى دە بەرەرىم بار عوي دەپ ويلايمىن.
- «موڭعوليا پرەزيدەنتى تۋرالى زاڭنىڭ 9-بابى 1-تارماعىنا، اسكەري مىندەت تۋرالى زاڭنىڭ 28-بابى 2-بولىمىنە جانە موڭعوليا پرەزيدەنتىنىڭ 2018 -جىلعى 27 -ناۋرىز «موڭعوليا ازاماتتىعىنان شىعۋ تۋرالى» №32-جارلىعىنىڭ نەگىزىندە: موڭعوليا ازاماتتىعىنان شىعۋىنا بايلانىستى جەكەي قاليدولدا ۇلىنا بەرىلگەن «بريگادا گەنەرالى» اتاعى قايتارىلسىن» دەگەن جارلىق شىقتى. ءسىز ءۇشىن بۇل قانشالىقتى ادىلەتتى شەشىم؟
- گەنەرال چەنىن بەرۋ نەمەسە قايتارىپ الۋ سەكىلدى زاڭ دا ءار ەلدە ءارتۇرلى. مىسالى، موڭعوليادا بۇكىل اسكەري كۇشتىڭ سانىنا شاققاندا نەبارى 16 گەنەرال بولۋعا ءتيىستى. مەن سول 16 گەنەرالدىڭ ءبىرى بولدىم. كەزىندە بۇل اسكەري زاڭداردىڭ كوبى ءوز قولىمنان وتكەن ەدى. بۇل زاڭ مەن كەتكەنەن كەيىن شىققان بولۋى كەرەك. الايدا ولاردىڭ مەندە، مەنىڭ ولاردا ەش وكپەم جوق. قانداي جاعداي بولسا دا، مەن ءبارىبىر قازاقتان شىققان گەنەرال بولىپ تاريحتا قالدىم دەپ ويلايمىن. مۇنداي شەشىمگە ىشتەي دايىن بولدىم.
- ءسىز 2011-جىلى لاۋازىمدى قىزمەتتە ەدىڭىز. 2013-جىلى قازاقستانعا قونىس اۋداردىڭىز. ءبىراق موڭعوليا پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعى نەگە 5 جىلدان كەيىن (2018 ج) شىقتى؟
- بۇل ەندى سول ەلدىڭ ىشكى ساياساتى عوي. كىم ءبىلسىن؟ مەنەن باسقا دا چ.اماربولد، پ.داش، ت.داشدەلەگ دەگەن ءۇش گەنەرالدىڭ ءارتۇرلى سەبەپپەن شەنىن الدى.
- ءبىر سۇحباتىڭىزدا موڭعوليادا وزىڭىزدەن باسقا «گەنەرال اتاعىنا جەتىپ جىعىلعان ازاماتتار دا بار» دەپسىز. ولار كىمدەر ەدى؟
- وندايلار كوپ قوي. اۋە كۇشى، توتەنشە جاعداي، پوليتسيا، قورعانىس سالاسىندا. مىسالى، دالەل بۇقات ۇلى دەگەن كىسى بولدى. ەندى گەنەرال بولادى دەپ تۇرعاندا اتاجۇرتقا كوشىپ كەتتى. كەيىن قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىندە پولكوۆنيك بولىپ، زەينەتكە شىقتى.
- دۇنيەجۇزىندە سىزدەن باسقا قانداي قازاق گەنەرالدارىن بىلەسىز؟
- قىتاي ەلىندە - 2، موڭعوليادا - 3، وزبەكستاندا - 1 جانە ساۋد ارابياسى مەن تۇركيادا ءبىر-ءبىر قازاق گەنەرال بار دەگەن اڭگىمە ايتىلىپ ءجۇر. ال وزبەكستاندا گەنەرال-مايور اتانعان سابىر راحيموۆ. وزبەكستاننىڭ العاشقى گەنەرالى. ول اسكەري قايراتكەر، گەنەرال-مايور (1943)، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى (1965) بولعان ادام. مەن موڭعوليا پارلامەنتىندە دەپۋتات بولىپ تۇرعان كەزدە ءبىر جولى ۇرىمجىدەن جاكەن دەگەن قازاق گەنەرالى جايلى ەستىدىم. «سول قازاق گەنەرالمەن كەزدەسىپ، ءبىر ەستەلىك سۋرەتكە تۇسسەم» دەپ، ءبىزدى الىپ جۇرگەن ءۇرىمجىنىڭ ءۇشىنشى دارەجەلى باسشىسىنا ايتتىم. ول «قازىر شاقىرىپ بەرەمىن» دەدى. ءبىرازدان كەيىن «ول كىسى ىسساپارمەن ءبىر جاققا كەتىپ قالىپتى» دەدى. ءبىر وكىنىشىم، سول قازاق گەنەرالمەن كەزدەسە الماي كەتتىم. ودان كەيىن قىتايدا قاسەن رۇستەم ۇلى دەگەن گەنەرال بولعان. ول كىسى جايلى التاي ايماعىنىڭ باسشىسى بولعان ارىستان دەگەن كىسى ايتىپ بەرىپ ەدى.
- ەندى ەكى ەل اراسىنداعى بىرەر ماسەلەگە ويىسساق. قازاقستان مەن موڭعوليا اراسىنا توتە جول اشۋ جايلى نە بىلەسىز، بۇل ماسەلە شەشىلە مە؟
- جاقسى سۇراق. ن. نازاربايەۆ ەكىنشى رەت موڭعولياعا جاساعان رەسمي ساپارىندا، بايان- ولگەي قازاقتارىنىڭ جەرلەستەر القاسىمەن ارنايى كەزدەستى. ول كەزدە مەن گەنەرال ەدىم. موڭعوليا پرەزيدەنتى ن. ەنحبايار مەنى بولەك شاقىرىپ، ەلباسىنا تانىستىردى. سول جەرلەستەر القاسىمەن باسقوسقان جيىندا وسى ماسەلەنى ەلباسىنا جەتكىزدىك. ءبىز موڭعوليا جاعىنان بۇكىل دايىندىقتى ىستەپ تە قويعان ەدىك. ويتكەنى وعان دەيىن سول كەزدەگى رەسەي پرەزيدەنتى مەدۆەديەۆ پەن پرەمەر- مينيستر پۋتين موڭعولياعا بارعان ساپارىندا موڭعوليا پرەزيدەنتى ن. ەنحبايار مەن پرەمەر-مينيستر س. بايار وسى ماسەلەنى ايتقان بولاتىن.
سول كەزدە مەدۆەدەۆ «بولادى ەكەن، شەشىلمەيتىن شارۋا جوق» دەپ كەتكەن ەدى. موڭعوليا تاراپى دا بۇعان قىزىعۋشىلىق تانىتتى. ويتكەنى بۇل جول موڭعوليا ءۇشىن دە ءتيىمدى. ورتا ازياعا شىعاتىن ەڭ توتە جول بولماق. ەكى ەل اراسىندا ساۋدا، ەكونوميكالىق قاتىناس ءۇشىن تاپتىرماس مۇمكىندىك بولار ەدى. مۇنداي جول حالىقارالىق تاجىريبەدە بار نارسە. ياعني ەكى ەل اراسىندا ارنايى ءدالىز اشۋ. ال ەلباسى بىزگە بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى: «مەن ەلگە بارعان سوڭ ءبىر اپتادان كەيىن اقتاۋدا مەدۆەدەۆپەن كەزدەسەم. سول كەزدە وسى جول ماسەلەسىن ايتامىن، سىزدەر سونى باقىلاپ وتىرىڭىزدار» دەدى. كەزدەسۋ بولدى. مەدۆەديەۆ ول جولى دا «بولادى ەكەن» دەدى. ءبىراق ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسپاي قالدى. ويتكەنى رەسەي ءۇشىن بۇل تيىمسىزدەۋ بولاتىندىقتان شەشىلمەي قالدى عوي دەيمىن.
- شەتتە جوعارعى بيلىكتە بولعان ساياساتكەر رەتىندە، سىرت كوز رەتىندە قازاق ەلىنەن نەنى بايقادىڭىز؟
- تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلىندا الەمنىڭ 30 شاقتى ەلىنەن قانداستار اتاجۇرتقا كەلدى. ءالى دە كەلىپ جاتىر. نە ءۇشىن؟ اۋەلى تاريحي وتانىنا ءوز ۇلەسىن قوسۋعا كەلىپ جاتىر. تاعدىر تالكەگىمەن جان-جاققا شاشىراعان قازاق كوشى ءالى دە ورالا بەرمەك. قازاقستان 30 جىلدىڭ ىشىندە ۇلكەن تابىستارعا جەتتى. دۇنيەجۇزى تانىپ، ءبىلدى. مىسالى، بۇرىن الەمنىڭ ءبىر جەرىنە بارىپ «قازاقپىن» دەسەڭ نەمەسە «قازاقستان» دەسەڭ بىلمەيتىن. «ستان» دەگەن سوڭ اۋعانستان، پاكىستان، تاجىكستان، قىرعىزستان سەكىلدى ءبىر ەل دەپ قانا تۇسىنەتىن. قازىر قازاق ەلى ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىمەن، سىرتقى ساياساتتاعى بەدەلىمەن، جەكەلەگەن تۇلعالاردىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا جاقسى قىرىنان تانىلا ءبىلدى.
قازاقستان 30 جىلدىڭ ىشىندە قىرۋار ەڭبەك اتقاردى. مەن ءوز باسىم قازاقستاندى باستاپ وتىرعان باسشىلاردىڭ ەڭبەگىنە ءدان ريزامىن. ولاي دەيتىنىم، مەن شەتەلدە ەڭ تومەنگى ساتىدان باستاپ، ەڭ جوعارعى بيلىككە دەيىن قىزمەتتە بولعاندىقتان سالىستىرمالى تۇردە قارايمىز عوي. قازاقستاندا قانشاما جولدار توسەلىپ، قىرۋار قۇرىلىس سالىندى. ەل استاناسى وڭتۇستىكتەن ارقاعا كوشىرىلدى. تاريحتا استاناسىن كوشىرىپ، جاڭادان سالعان ءۇش- اق ەل بار، سونىڭ ءبىرى - قازاقستان. قازاقستان بالەن عاسىر تاريحى بار ەلدەردى قۋىپ جەتتى. مۇمكىن ارىدەن جالعاسقان نەگىزى بار شىعار. ۇلكەن دەرجيەۆالاردىڭ اراسىندا وتىرعان ەلدىڭ سىرتقى ساياساتى دەگەن وتە قىراعىلىقتى قاجەت ەتەدى. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن شەكارانى شەگەندەپ الۋدىڭ ءوزى ۇلكەن جۇمىس.
الەمدە مىناداي ءبىر قىزىق كورسەتكىش بار. قۇقىقتىق جۇيەسى قالىپتاسقان، زاڭدىق نورمالارى جەتىلگەن ەلدە بارلىعى 3500 دەي زاڭ بولادى. وعان قاۋلى، ۇكىمەتتىڭ بۇيرىعى، پرەزيدەنتتىڭ جارلىعى، پارلامەنتتە بەكىتىلەتىن زاڭدار كىرەدى. حالىقارالىق ستاتيستيكاعا سايكەس، قازاقستاندا وسىنىڭ 1500 دەيى بار ەكەن. 30 جىلدا وسىنداي مەجەگە جەتتىك. ەندى ءبىر جيىرما جىلدا 3500 گە دە جەتەمىز. باياعى قازاقتىڭ «ەلۋ جىلدا ەل جاڭا» دەگەنى وسى. زاڭدى تۇرعىدا قالىپتاسقان ەل دەگەن ۇعىم وسىدان پايدا بولادى. سول مەجەگە جەتكەنگە دەيىن ءارتۇرلى جاعدايلاردىڭ بولاتىنى تۇسىنىكتى عوي. ءتىپتى بالەن عاسىر بولعان ەلدىڭ وزىندە ءالى قالىپتاسپاعان نارسەلەر بولادى.
- جۇبايىڭىز الماحان نۇرمۇحانبەت قىزى دا اسكەري سالانىڭ ادامى ەكەن. ءبىر ۇلىڭىز بانك قىزمەتكەرى ەكەنى بەلگىلى. وتباسىڭىز جايلى ايتا كەتسەڭىز؟
- ءيا، جۇبايىم الماحان دا اسكەري ادام. موڭعوليانىڭ توتەنشە جاعداي كوميتەتىندە قىزمەت اتقاردى. اسكەري شەنى - پولكوۆنيك. مۇرات، باقىت ەسىمدى ەكى ۇلىم، اينۇر، التىننۇر دەگەن ەگىز قىزىم بار. ەكى ۇل ۇيلەنگەن، ءبىر قىزىم الماتىدا تۇرمىستا. مۇرات موڭعوليا دامۋ بانكىندە ەڭ تومەنگى مامان بولىپ باستاپ، سول بانكتىڭ باسشىسىنا دەيىن كوتەرىلدى ءوز ەڭبەگىمەن. ءبىراز جىل سول بانكتى باسقارىپ تۇردى. ول دا اتاجۇرتقا كوشىپ كەلدى. قازىر «بايتەرەك» باسقارۋشى ۇلتتىق حولدينگىنە قاراستى Кazakhstan project preparation fund كومپانياسىن باسقارادى.
اڭگىمەلەسكەن باقىتبەك قادىر
«تۇركىستان» گازەتى. 2021-جىل
