كىتاپ وقي الاتىن ەسەكتەر - اسقار سۇلەيمەنوۆ ايتقان عاقليا
استانا. قازاقپارات - ەل بيلەگەن پاديشا، كەمەڭگەر قوجاناسىردى سارايعا الدىرىپ ءوزىنىڭ ۇلى، بولاشاق تاق مۇراگەرىنە تاربيەشى - اتابەك قىلىپ تاعايىنداپتى. قوجەكەڭ سول بالانى تاربيەلەپ كامەلەتكە جەتكىزگەننەن كەيىن پاديشادان رۇحسات سۇراپ، قورجىنىن ارقالاپ ەل كەزىپ كەتە بەرىپتى.
ارادا ءبىراز جىل وتەدى، پاديشا ءولىپ، تاققا بالاسى وتىرادى. اكەدەن قالعان ۇلكەن جۇرتتى بيلەپ، قازىناداعى مالدى توگىپ-شاشىپ، كۇندىز-ءتۇنى ويىن-ساۋىقپەن جۇرە بەرىپتى.
كۇندەردىڭ كۇنىندە شاراپتان دا، ءانشى-كۇيشىدەن دە، قيساپسىز كانيزاكتان دا جالىعادى. سودان ويلانىپ وتىرىپ، اپىراۋ، مەنىڭ قوجاناسىر دەگەن ۇستازىم بولىپ ەدى عوي. جەتەلەپ ءجۇرىپ قانشا ۇلاعات ايتىپ تاربيەلەگەن، كوپ نارسەگە كوزىمدى اشقان ءدانىشپانىم ەدى عوي. امان با ەكەن، ءتىرى مە ەكەن. قوي، ودان دا مەن ونى تاپتىرىپ، سارايعا الدىرىپ ءماجىلىسىن تىڭدايىن دەيدى.
سونىمەن جەر-جەرگە قوجاناسىردى ىزدەتتىرىپ شابارمان اتتاندىرادى. شابارماندار شاپقىلاپ ءجۇرىپ قوجەكەڭدى ءۇندى پاتشاسىنىڭ سارايىنان تاۋىپتى، پاديشاسىنىڭ سالەمىن ايتىپتى. قوجاناسىر جارايدى، سىزدەر قايتا بەرىڭىزدەر، ارتىڭىزدان مەن دە جەتەم دەيدى. شابارماندار قايتىپ كەتەدى.
قوجەكەڭ ىلە-شالا جولعا شىعىپ، ءوزىنىڭ شاكىرتى بيلەپ وتىرعان پاتشالىققا كەلەدى. ءبىراق سارايعا بارماي ەل ءىشىن ارالاپ، حالىقتىڭ اۋجايىن تۇيەدى. سودان از ءجۇرىپ، كوپ ءجۇرىپ سارايعا دا كەلەدى. ءوزى جاياۋ، جەتەگىندە ەسەك، قولىندا ەكى تور. بىرەۋى تەمىر تور، ىشىندە شىمشىق، ەكىنشىسى التىن تور، ىشىندە توتىقۇس. پاديشا قوجاناسىردى تاقتان ءتۇسىپ قارسى الادى، قۇرمەتتەپ تورگە وتىرعىزادى، الدىنا التىن تاباقپەن نەبىر ءدامدى قويعىزىپ، نەشەءتۇرلى ويىن-ساۋىق كورسەتەدى.
كەش سوڭىندا، ال حالايىق، مىناۋ ادام مەنىڭ ۇستازىم، ەندى وسى ۇستازىمنىڭ ءماجىلىسىن تىڭدايىق دەيدى. سوندا قوجەكەڭ ورتاعا الىپ شىعىپ ەسەكتىڭ الدىنا كىتاپ قويىپتى. ەسەك كىتاپتى اشىپ، ءار بەتتىڭ اراسىنداعى جەمدى تاۋىپ جەپ، اقىرى كىتاپتى پاراقتاپ ءبىتىرىپتى. سودان سوڭ التىن توردى اق شۇبەرەكپەن جاۋىپ قويىپ سويلەگەندە، توتىقۇس قوجاناسىردىڭ سوزدەرىن ادامشا قايتالاپ شىعىپتى. ەندىگى كەزەك شىمشىقتا. قوجەكەڭ توردى اشقاندا شىمشىق سىرتقا شىعىپ، قولدان جەم جەپ سودان سوڭ تورعا قايتا كىرىپ كەتىپتى.
ەشكىم ەشتەڭە تۇسىنبەيدى، قادىرلى مۇعالىم، ءماجىلىسىڭىز وسى ما دەيدى. ءيا، وسى، دەيدى قوجەكەڭ. تەك پاديشا عانا ءبىر قىزارىپ، ءبىر سۇرلانىپ ءۇنسىز قالىپتى. ءتۇن بولادى. وسى ءتۇن ىشىندە جەكە بولمەدە جاتقان قوجاناسىرعا پاديشانىڭ جاساۋىلى كەلىپ، ءسىزدى ءامىرشىم شاقىرىپ جاتىر دەيدى. قوجەكەڭ باسىنداعى سالدەسىن تارقاتىپ، بۇكتەپ قولتىعىنا قىسىپ شاكىرتىنىڭ الدىنا كەلەدى. ۇستاز، سالدەڭىزدى نەگە تارقاتقانسىز دەپ سۇرايدى پاديشا. سوندا قوجاناسىر، ءسىز مەنى ولىمگە بۇيىردىڭىز عوي، سوندىقتان كەبىنىمدى دايىنداپ كەلدىم دەپتى.
ءيا، ۇستاز دەپتى پاديشا، العاشىندا ولتىرگىم كەلدى، ءبىراق ارتىنان ويلاپ وتىرىپ ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزدىڭ اقيقاتتىعىنا كوزىم جەتىپ، ويىمنان اينىدىم. مەنىڭ جانىمدا وتىرعان ۋازىرلەرىم مەن ۇلەمدەرىمنىڭ بارلىعى كىتاپ وقي الاتىن ەسەكتەر ەكەن. مەن التىن ساراي - التىن توردا وتىرعان توتى قۇس ەكەنمىن. ەسەكتەر مەنى ەرتەگى ايتىپ ۇيىقتاتىپ قويعان ەكەن. ال مەنىڭ حالقىم تەمىر توردا وتىرعان، توردى اشقاندا دا ەشقايدا كەتە المايتىن، بارار جەر، باسار تاۋى جوق سورلى شىمشىق ەكەن. ەندى شىن ۇستاز بولساڭىز، مەن نە ىستەۋىم كەرەك، وسىنى ايتىڭىز دەيدى. سوندا قوجاناسىر، ەگەر ءسوز تىڭداساڭىز ايتايىن دەيدى. ايتىڭىز، ىركىلمەڭىز دەيدى پاديشا.
قوجاناسىر ايتىپتى، ەڭ اۋەلى مىنا جانىڭىزداعى ەسەكتەردەن قۇتىلىڭىز، ءار اۋلەتتەن ءبىر-ءبىر ءۋازىر سايلاڭىز، ءبىراق ولار سىزبەن قۇرداس بولىپ، قازىنادان ءىشىپ-جەپ التىن سارايدا وتىرماسىن، تىزگىنى دە، نەسىبەسى دە ەلدەن بولسىن. سوندا ءسىز ەلىڭىزدىڭ احۋالىن ءبىلىپ وتىراسىز. سارايداعى اقىلشى ۇلەمدەردى، ءسىز، كىتاپتى كوزبەن كورىپ ەمەس، جۇرەكپەن كورىپ وقيتىن شىن بىلىمدىلەردەن جيناڭىز. مىنە، وسىلاي ەتكەندە ەلىڭىز باي بولادى، قۋاتتى بولادى، ال ەلىڭىز باي-قۋاتتى بولسا ءسىزدىڭ تاعىڭىز دا بيىكتەي تۇسەدى دەيدى. پاديشا وسى ايتقانداردى ورنىنا كەلتىرىپ، اقىرىندا الەمدەگى ەڭ ادىلەتتى پاتشا اتانىپتى، ماڭايداعى امىرشىلەردىڭ بارلىعى ونىڭ اتىنان ايبىنىپ تۇراتىن بولىپتى.
وسى ەرتەگىنى ايتىپ بولىپ، كەمەڭگەر اسەكەڭ قورقورىنىڭ حوش ءيىسىن اڭقىتىپ از-كەم وتىرىپ ءسوزىن ساباقتايتىن.
- حات تانيتىن، كىتاپ وقي الاتىن ەسەك - ەڭ قورقىنىشتى، ەڭ قاتەرلى جاۋ. وسىنداي ەسەكتەردى كوبىرەك وقىتىپ ەل ىشىنە جىبەرسەڭىز بولدى، ودان سوڭ ولار ەشقاشان قۇرىمايدى. ەسەكتەردە كەرەمەت ينتۋيسيا بار. ولار اقىلدى، ءبىلىمدى ادامدى بىردەن تانيدى. اقىلدى، ءبىلىمدى ادام ولاردىڭ بولاشاعىنا، ولاردىڭ ۇرپاعىنا قاۋىپ توندىرەتىن قاتەرلى ادام عوي.
سوندىقتان ولار قويماي ءجۇرىپ سول ادامنىڭ تۇبىنە جەتەدى. ەسەكتەردە كەرەمەت «ءداستۇر» ساباقتاستىعى، بولاشاقتى، كەلەشەكتى كوزدەگەن كەرەمەت قام-قارەكەت بار. ولار جاس ۇرپاقتى قاراپ وتىرىپ، سۇرىپتاپ وتىرىپ، بولاشاقتا تاماشا ەسەك بولاتىن قودىقتى جازباي تانيدى، جاڭىلماي تابادى. كۇندەردىڭ كۇنىندە، كارى ەسەك اۋلەتى دۇنيەدەن كوشكەندە، قاراساڭ، ولاردىڭ ورنىن باسىپ، بارلىق تۇتقالاردا، كۇشى بويىنا سيماي تەپسىنگەن جاس ەسەكتەر وتىرادى. اقىرىندا ەلدىڭ بۇكىل جۇيەسى وسىلاردىڭ قولىنا كوشەدى. ودان كەيىن ول ەلدىڭ ەشقاشاندا كوسەگەسى كوگەرمەيدى، ول ەلدىڭ ەشقاشاندا ءىسى العا باسپايدى.
جازىپ العان تالاسبەك اسەمقۇلوۆ
