كەنەن ازىربايەۆتىڭ ەش جەردە جاريالانباعان سۋرەتتەرى تابىلدى
تاراز. KAZINFORM - قازاق پەن قىرعىزعا بىردەي تانىلىپ، الاتاۋدىڭ ءدۇلدىلى اتانعان بەلگىلى كومپوزيتور كەنەن ازىربايەۆتىڭ تۋعانىنا بيىل - 140 جىل. مەرەيتوي قارساڭىندا اقىننىڭ جادىگەرلەرى، ەكسكليۋزيۆتى فوتوسۋرەتتەرى تابىلدى.
كەنەن ەسىمىن كۇللى قازاق الاتاۋ باۋرايىن انگە بولەگەن نازىك ونەردىڭ وكىلى رەتىندە تانيدى. ال، ونىڭ ەل ىسىنە ەتەنە ارالاسىپ، تۋعان ەلىنە قاتىستى تاعدىركەستى شەشىمدەردىڭ ورتاسىندا جۇرگەنىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەس.
1963 -جىلدىڭ 12-قاراشاسىندا تۇسىرىلگەن سۋرەت تە اقىننىڭ سول قايراتكەرلىك قىرىنان حابار بەرەدى. سۋرەتتى سول كەزدەگى جامبىل وبلىستىق «زناميا ترۋدا» گازەتىنىڭ فوتو ءتىلشىسى تىلەۋماعامبەت ەلەمىسوۆ قورداي اۋدانىنىڭ كيروۆ اتىنداعى كولحوزىندا گەورگيەۆكا كەندىر وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ ەڭبەككەرلەرى مەن جۇمىسشىلارىنا ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزىپ بولعان سوڭ دەمالىپ وتىرعان جەرىنەن ءتۇسىرىپ العان.
بۇگىندە بۇل سۋرەت وبلىستىڭ مەملەكەتتىك ارحيۆىنىڭ قورىندا ساقتاۋلى. كەنەن اتامىزدىڭ سۋرەتىنەن بولەك، بۇل قوردا سول كەزدەگى «وڭتۇستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، مايدانگەر- جازۋشى قۇرمانبەك ساعىندىقوۆپەن تۇسكەن سۋرەتى دە بار.
- بۇل سۋرەتتە اقىن، جىرشى، ءانشى ءارى كومپوزيتور، قوعام قايراتكەرى كەنەن ازىربايەۆتىڭ 79 جاستان اسقان كەزى. عاسىرعا جۋىق عۇمىر كەشكەن تۇلعا تۋرالى وبلىستىق ارحيۆتە تاعى دا ءبىرشاما دەرەك ساقتالعان. ماسەلەن، كوپشىلىگىمىز كەنەن اتامىزدىڭ كۇرەسكەرلىك قىرىن، ەلشىلىك قىزمەتىن بىلە بەرمەيمىز. ول تۋراسىندا 1960 -جىلدارداعى قورداي اۋداندىق پارتيا قۇجاتتارىنىڭ ماراپات قاعازدارىندا جازبا قالعان.
ول 1916 -جىلعى بۇكىل قازاق جەرىن شارپىعان حالىق كوتەرىلىسىنىڭ بەل ورتاسىندا بولعان. ياعني كەڭەس وكىمەتىنىڭ ورناۋىنا ىقپال ەتىپ، پاتشالىق رەسەيدىڭ وزبىرلىق ارەكەتىنە قارسى شىققان. كەڭەس وكىمەتى ورناعان كەزدە حالىق اراسىندا ۇگىت- ناسيحات جۇرگىزۋ شارالارىنا بەلسەنە اتسالىسقان. وراز جاندوسوۆ، ساكەن سەيفۋللين، تۇرار رىسقۇلوۆ، ت. بوكين سياقتى جالىندى ريەۆوليۋتسيونەر-بولشيەۆيكتەرمەن بىرگە بولدى، - دەيدى اتالعان سۋرەتتىڭ تاريحى تۋرالى ش. مۇرتازا اتىنداعى رۋحانيات جانە تاريحتانۋ ورتالىعىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى نازىم قوجاماروۆا.
اقىننىڭ ازاماتتىق بولمىسى مۇنىمەن عانا شەكتەلىپ قالمايدى. ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس جىلدارى قازاقتىڭ ءىرى بايلارىن تاركىلەپ، اۋىلدى ۇجىمداستىرامىز دەگەن وكىمەتتىڭ شەشىمى ەلدىڭ حالىن ناشارلاتىپ، ازىقسىز قالدىرعانىن كورگەن كەنەن قورداي جەرىندەگى ءالي نۇرعوجايەۆ باستاعان حالىق كوتەرىلىسىنە قاتىسىپ، كوپتەگەن وقيعانى كوزبەن كورگەن. كوتەرىلىس باسشىسى ءاليدىڭ قاسىندا ءجۇرىپ انىمەن دە، جىرىمەن دە كوپشىلىكتى كۇرەسكە ۇگىتتەگەن. وسى جىلدارى شىعارعان «اتتانىڭدار!»، «قايران ەلىم، قايدا؟ »، «بۇلبۇلعا» دەگەن اندەرى - قازاق ونەرىنىڭ التىن قورىنا اينالعان دۇنيەلەر. كەيىن وسى وقيعاعا بايلانىستى ءوزىنىڭ اتاقتى « ءالي باتىر» اتتى داستانىن دۇنيەگە اكەلدى.
قورداي جەرىندەگى كوتەرىلىستەن كەيىن اقىن قۋدالاۋعا دا ۇشىرايدى. دەگەنمەن، دەر كەزىندە تاۋ اسىپ، قىرعىز ەلىندە بىرنەشە جىل پانالاپ، ەلگە قايتا ورالادى.
- ستاليندىك رەپرەسسيا جىلدارى كەڭەستىك قازاقستاننىڭ بارلىق شىعارماشىل زيالىسى سياقتى ۇلتشىل دەگەن ايىپ كەنەن ازىربايەۆقا دا تاعىلادى. زەرتتەۋشىلەر كەنەن ازىربايەۆتىڭ تۇتقىندالۋىنا ونىڭ وراز جاندوسوۆقا ارناپ شىعارعان «ورازجان» ولەڭى سەبەپ بولدى دەپ سانايدى. ول الماتىداعى نكۆد قابىرعاسىندا ءتورت اي وتىرىپ، اقىرى اقتالىپ شىعادى.
1939 -جىلى كەنەن اقىن س س ر و كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانادى. ايتا كەتۋ كەرەك، ول - سول كەزدەگى سالالىق ەكى وداقتىڭ مۇشەسى بولعان ءبىرىنشى ادام. سوعىس باستالاردىڭ از الدىندا كەنەن ازىربايەۆ ماسكەۋگە وقۋعا اتتانادى. سوعىس باستالعاندا كەنەن قازاقستاندا بولدى. 1916 -جىلعى كوتەرىلىس جىلدارىندا ول حالىقتى پارتيانىڭ اينالاسىنا بىرىگۋگە شاقىردى، ءان- جىرلارىمەن جەڭىستى جاقىنداتا ءتۇستى. وسىلايشا قىزىل يمپەريانىڭ قىلىشىنان امان قالعان. بۇل تۋراسىندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى جاريالاعان اشىق دەرەكتەر بازاسىندا دا اقپاراتتار بار، - دەيدى نازىم قوجاماروۆا.
اۆتور
ەلۆيرا جارىلقاسىنوۆا
