ا ق ش- تاعى سايلاۋ: ترامپتىڭ جاڭا قارسىلاسى كامالا حارريستىڭ مۇمكىندىگى قانداي
استانا. KAZINFORM - ا ق ش پرەزيدەنتى دجو بايدەننىڭ 21-شىلدەدە قاراشاداعى سايلاۋعا قاتىسپاۋ تۋرالى شەشىمى بولجامدى بولسا دا كۇتىلگەن وي دەپ ايتۋعا كەلمەس.
27-ماۋسىمدا رەسپۋبليكاشىل كانديدات دونالد ترامپپەن بولعان قىزۋ پىكىرتالاستان كەيىن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ تانىمال مۇشەلەرىنىڭ وعان جاساعان قىسىمى تىم اۋىر بولدى. جۇما كۇنى Politico وسى دەمالىس كۇندەرى بايدەننىڭ سايلاۋدان باس تارتۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى. شىندىعىندا، سولاي بولدى.
Kazinform اگەنتتىگىنىڭ حالىقارالىق باقىلاۋشىسى ترامپتىڭ جاڭا قارسىلاسى كىم ەكەنىن جانە پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ ناتيجەسى قانداي بولۋى مۇمكىن ەكەنىن زەرتتەپ كوردى.
جاڭا كانديدات ءداستۇرلى دەموكراتيالىق ەليتاعا جاتادى
ەندى دەموكراتتار پارتيانىڭ جاڭا كانديداتىن سايلاۋدىڭ پروتسەدۋرالىق اسپەكتىلەرىن شەشۋى كەرەك. بايدەننىڭ ءوزى كامالا حارريستى ۆيتسە-پرەزيدەنت ەتىپ تاعايىندادى. بايدەننىڭ شەشىمىنەن كەيىن بىردەن تانىمال دەموكراتتار ونى قولدادى جانە 24 ساعات ىشىندە سايلاۋ قورىنا رەكوردتىق اقشا جينالدى. قازىر كامالا حارريستىڭ سايلاۋالدى شتابىنا 80 ميلليوننان استام دوللار جينالدى. دەمەك، دەموكراتيالىق پارتيانىڭ ساياسي باسشىلىعى ءۇشىن تاڭداۋ انىق.
ۆيتسە-پرەزيدەنت پرەزيدەنت بايدەن ساياساتىنىڭ ساباقتاستىعىن بىلدىرەدى جانە پارتيانىڭ ءداستۇرلى ەليتاسىنا جاتادى. سونىمەن قاتار، ونىڭ بۇكىل ەل بويىنشا رەيتينگى پرەزيدەنتتىكىنەن جوعارى بولدى. ونىڭ انتيرەيتينگى ايتارلىقتاي تومەن. سونىمەن قاتار، ول فەدەرالدى دەڭگەيدە جاقسى تانىمال، ونى ءارتۇرلى شتاتتاردىڭ گۋبەرناتورلارى اراسىنان الەۋەتتى كانديداتتار تۋرالى ايتۋ مۇمكىن ەمەس.
مىسالى، ميچيگان گۋبەرناتورى گرەتحەن ۋيتمەر اتالعان شتاتتا وڭاي جەڭىسكە جەتتى، ءبىراق ونىڭ ونداعى تانىمالدىلىعى ۇزاق قىزمەت تاريحىنا نەگىزدەلگەن دەپ ەسەپتەلەدى. كاليفورنيا گۋبەرناتورى گەۆين نيۋس - جارقىن جانە حاريزماتيكالىق ساياساتكەر. ءبىراق وعان كاليفورنياداعى قاۋىپسىزدىك جانە باسقا دا قولايسىز جاعداي تۋرالى سۇراقتار بولاتىنى انىق. اتاپ ايتقاندا، جاقىندا يلون ماسك X (Twitter) باس كەڭسەسىن سان- فرانسيسكودان تەحاسقا كوشىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. سونىمەن قاتار، كاليفورنيا - وتە ليبەرالدى شتات جانە بۇل قالىپتى، ءبىراق كىمگە داۋىس بەرۋ كەرەكتىگىن ءالى شەشپەگەن كونسەرۆاتيۆتى امەريكاندىقتار ءۇشىن ەڭ جاقسى سيپاتتاما ەمەس.
سونداي- اق ميللياردەر يللينويس شتاتىنىڭ گۋبەرناتورى دجەي پريتسكەر بار، ونىڭ وتباسى Hayatt قوناق ۇيلەر جەلىسىن يەلەنەدى. ول ترامپتى قاتتى سىنعا الدى. ونىڭ اقشاسى بار، بۇل سايلاۋ ناۋقانى ءۇشىن ماڭىزدى. ءبىراق پريتسكەردىڭ كانديداتۋراسى ءالى داۋى كوپ ليبەرالدار مەن مۇسىلماندار اراسىندا داۋىس جيناۋعا كومەكتەسپەيدى.
ەتنيكالىق ەۆرەي ليبەرالدىق كوزقاراستاعى امەريكاندىقتاردىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىنىڭ باعالاۋلارىنا قايشى كەلەتىن يزرايلدى بەلسەندى تۇردە قولدايدى. دەموكراتتار بارلىق داۋىستاردى قاجەت ەتەدى، اسىرەسە، داۋلى شتاتتاردا. سول ميچيگان شتاتىندا 200 مىڭ مۇسىلماننىڭ داۋىسى وسى شتاتتان كەلگەن سايلاۋشىلاردىڭ سايىپ كەلگەندە كىمگە داۋىس بەرەتىنىن شەشە الادى.
ترامپقا حارريستى جەڭۋ وڭاي بولا ما؟
بۇل ماعىنادا ونىڭ بايدەننىڭ پرەزيدەنتتىگى كەزىندە ەشقانداي ماڭىزدى ارەكەتتەردى بەلگىلەمەگەنى ۆيتسە- پرەزيدەنت حارريستىڭ پايداسىنا شەشىلۋى مۇمكىن. ول سونداي تيپتىك ساياساتكەر. مۇندا ەڭ باستىسى، وعان بىردەڭە ۇسىنۋ قيىن. ءبىر جاعىنان، بايدەن ترامپ ءۇشىن ىڭعايلىراق قارسىلاس بولدى. رەسپۋبليكالىق پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەردىڭ بايدەننىڭ سايلاۋعا تۇسۋدەن باس تارتۋى تۋرالى حابارعا رەاكسياسى وتە ءتان. ونىڭ ايتۋىنشا، بايدەن «ەل تاريحىنداعى ەڭ ناشار پرەزيدەنت». حارريستى جەڭۋ وڭايىراق بولادى.
ءبىراق، شىن مانىندە، ترامپ باسەكەدەن شىعىپ جاتقان قارسىلاسىن «تەپپەۋگە» تىرىساتىن سياقتى، بۇل ءوز الدىنا، ەڭ بولماعاندا كەيبىر شەشىلمەگەن سايلاۋشىلار ءۇشىن كونسترۋكتيۆتى ەمەس. كەرىسىنشە، ەگەر ونىڭ قارسىلاسى بايدەن بولىپ شىقپاسا، ترامپتىڭ رەزەرۆتىك جوسپارى جوق دەپ ايتۋعا بولادى.
حارريستىڭ كانديداتۋراسىنىڭ لوگيكاسى ترامپقا قارسى تۇراتىن بارلىق نارسەگە نەگىزدەلگەن. ول تاماشا شوۋمەن، ءبىراق ءجيى ءوز شەكاراسىنان اسىپ تۇسەدى. ول جالىقتىراتىن ساياساتكەر، ءبىراق ونىڭ كانديداتۋراسىمەن نەعۇرلىم قالىپتى جانە شەكتەن شىعۋدى ۇناتپايتىندار ءۇشىن كەلىسۋ وڭايىراق. ول ماچونىڭ ءبىر ءتۇرى، ونى ەڭ قاتال ۋلترا كونسەرۆاتورلار قولدايدى، ولار تەرىس كوزقاراسپەن سيپاتتالادى، مىسالى، تۇسىك جاساۋعا قارسى ەمەس.
ترامپ تاعايىنداعان كونسەرۆاتيۆتى جوعارعى سوتتىڭ كەيبىر سۋدياسى ابورتقا تىيىم سالىنعان ا ق ش- تىڭ ءبىرقاتار شتاتىندا قيىن جاعداي تۋعىزدى. ەڭ داۋلى جاعداي اريزونا شتاتىندا بولدى، وندا 2024 -جىلدىڭ ساۋىرىندە سوت 1864 -جىلعى زاڭدى قولدادى. بۇل زاڭ بويىنشا تۇسىك جاساتۋ تۋىسقاندىق نەمەسە زورلاۋ سياقتى جاعدايلارعا قاراماستان ەكى جىلدان بەس جىلعا دەيىن جازالانادى. بۇل شەشىمگە قاتىستى شتاتتاعى كونسەرۆاتيۆتى ايەلدەر توپتارى دا ەكىگە جارىلدى. قاراشا ايىندا مۇندا رەفەرەندۋم وتەدى.
وسىعان قاراماستان، حارريس ايەل رەتىندە، ارينە، ايەل ەلەكتوراتىنىڭ ماڭىزدى بولىگىنە قاراعاندا جاقسىراق كورىنەدى. كەم دەگەندە 2016 -جىلى حيللاري كلينتون سايلاۋعا تۇسكەن كەزدە قوعامدا مۇنداي قۇمارلىقتىڭ قارقىندىلىعى بولماعان. ءبىراق ەگەر دەموكراتتار حارريستى ۇسىنسا، ترامپ تاعى دا ايەلمەن بەتپە-بەت كەلەدى. ول ءبىر رەت جەڭدى، ءبىراق ونى ەكىنشى رەت جەڭە الا ما، جوق پا، بۇل ماسەلە اشىق كۇيىندە قالىپ وتىر.
ونىڭ ۇستىنە ول قارا ءناسىلدى ايەل. بۇل امەريكا قۇراما شتاتتارىنداعى قۇرۋعا قاتىستى نەگىزىنەن شارتتى بولسا دا، بۇل افروامەريكالىق سايلاۋشىلار ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنى ءسوزسىز. ەڭ بولماسا سايلاۋعا بارعىسى كەلمەگەندەر ەندى مىندەتتى تۇردە قاتىسادى. بۇل باراك وبامانىڭ سايلانۋى جاعدايىندا بولدى. ونىڭ ۆاشينگتونداعى گوۆارد ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەنى ءتان. ول اق ءناسىلدى ستۋدەنتتەر باسىم مەكتەپتەردە وقىسا دا، ونى «قارا گارۆارد» دەپ اتايدى.
ايتا كەتەيىك، حارريستىڭ اناسى - ءۇندىستاندىق. بۇل 24 ميلليون ادامدى قۇرايتىن ازيالىق حالىقتىڭ وعان دەگەن جاناشىرلىعىن ارتتىرادى. ارينە، ولار نەگىزىنەن دەموكراتتارعا داۋىس بەرەتىن شتاتتاردا - كاليفورنيا، نيۋ- يورك جانە باتىس پەن شىعىس جاعالاۋداعى باسقا قالالاردا تۇرادى. دەگەنمەن، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ورتالىق بولىگىندەگى رەسپۋبليكاشىلدارعا داۋىس بەرەتىن ءىرى قالالاردا ولاردىڭ سانى وتە كوپ. ءتىپتى جەكەلەگەن شتاتتارداعى بىرنەشە پايىزدىق ۇپايلار سايلاۋدىڭ ناتيجەسىن شەشە الادى.
ونىڭ ۇستىنە ونىڭ كۇيەۋى ادۆوكات داگ ەمحوفف، ول نيۋ-يوركتەن كەلگەن ەۆرەي وتباسىنان شىققان. سونىمەن، حارريستە امەريكاندىق قوعام قۇرىلىمىنداعى وتە كەڭ توپتاردىڭ قولداۋىنا سەنۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن دەرلىك تاماشا كومپونەنتتەر جيىنتىعى بار. ءبىراق ەڭ باستىسى، حارريس نەگىزىنەن داۋلى ەمەس كانديدات. مازاسىز ترامپ پەن ونىڭ ۆيتسە- پرەزيدەنتتىككە كانديداتى دجەيمس ۆەنس وعان قارسى كۇرەسىپ جاتقاندا، ول تەك مەكەمەمەن عانا ەمەس، ترامپ پەن كاپيتوليدى باسىپ الۋ الدىنداعى جاقسى ەسكى امەريكامەن سەنىمدىلىك پەن ساباقتاستىقتى بىلدىرەدى.
كامالا حارريس دەموكراتتار ءۇشىن وتە نەلىكتەن قولايلى كانديدات
سونداي- اق ءبىز حارريستىڭ پىكىرتالاستاعى قاتالدىعىن باعالاماۋىمىز كەرەك. ول سان- فرانسيسكو وكرۋگىنىڭ پروكۋرورى، كاليفورنيانىڭ باس پروكۋرورى جانە ا ق ش سەناتورى بولدى. ول اپريوري تۇردە ديالوگ جۇرگىزۋدى جانە باسقالارمەن قاتار قاتال كەلىسسوز جۇرگىزۋدى بىلەتىنى انىق. ول سەناتتا وتە بەلسەندى بولدى جانە ەلدە بەدەلگە يە بولدى.
كەز كەلگەن جاعدايدا، حارريس ءوزىن-ءوزى جاساعان ادام رەتىندە جىكتەلۋى مۇمكىن. ول ءالى دە قاتاڭ ىرىكتەۋ جۇيەسىنەن وتپەگەن، كوبىنەسە قولايسىز جاعدايلاردا كلينتونمەن جاقسى سالىستىرادى.
دەمەك، حارريس دەموكراتيالىق پارتياعا وتە قولايلى كانديدات. بۇل كانديداتۋرانى جوعارى لاۋازىمدى بىرنەشە دەموكرات- شەنەۋنىك، 6 گۋبەرناتور قولدادى. سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ سالماقتىسى، امەريكانىڭ ەڭ ەگدە جانە ەڭ تانىمال دەموكراتتارىنىڭ ءبىرى - نەنسي پەلوسي. سونىمەن بىرگە ونى ايگىلى دەموكراتتار، سونىڭ ىشىندە كاليفورنيا گۋبەرناتورى نيۋوم دا قولدادى. بۇل كەلىسىلگەن كانديداتۋرا ەكەنى انىق. ەندى مۇنى تامىز ايىندا چيكاگودا وتەتىن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ قۇرىلتايىندا راسىمدەۋ عانا قالدى. بۇل 4 مىڭعا جۋىق دەلەگات اراسىندا اشىق داۋىس بەرۋ بولماق. سونىمەن قاتار، پارتيا باسشىلىعىنىڭ وكىلدەرى بولىپ تابىلاتىن سۋپەردەلەگاتتار ءبىرىنشى تۋردا داۋىس بەرە المايدى. بۇل شەشىم 2018 -جىلى قابىلداندى.
ءبىرىنشى تۋردا جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن %50 داۋىس جيناۋ كەرەك. ەگەر ول ناتيجە بەرمەسە، كانديدات تاڭدالعانعا دەيىن ەكىنشى، ءۇشىنشى جانە ت. ب. بولادى. ءبىراق سۋپەردەلەگاتتار ەكىنشى تۋردا داۋىس بەرە الادى. باستى ينتريگا - دەموكراتتار چيكاگوداعى قۇرىلتايعا دەيىن كەلىسىمگە كەلە مە، الدە ءبارى سوندا شەشىلە مە؟
جالپى، دەموكراتتار تەز كەلىسىمگە كەلەتىن سياقتى. ولاردىڭ بوسقا كەتەتىن ۋاقىتى بولماعاندىقتان، سايلاۋعا ساناۋلى ايلار قالدى جانە ولار ءالى دە جاڭا كانديداتىن العا جىلجىتۋى كەرەك. سوندىقتان، دەموكراتيالىق بەلسەندىلەردىڭ حارريستىڭ پايداسىنا تەز ارادا قاراجات جيناۋى قيسىندى بولار ەدى، وسىلايشا كونگرەسس كەزىندە ول تالاسسىز كانديدات بولادى.
قالاي بولعاندا دا، تۇتاس ءبىر ءداۋىر اياقتالادى. دجو بايدەنمەن بىرگە قىرعي- قاباق سوعىستى ءالى كۇنگە دەيىن ەسكە الاتىن ۇرپاق ومىردەن ءوتىپ جاتىر. ونىڭ ساياسي ساحنادا ءبىراز كەشىگىپ قالعانى انىق، ءبىراق ءبارىبىر بۇل تاريحتىڭ ءبىر بولىگى. امەريكا قۇراما شتاتتارى وزگەرۋدە، ونىڭ ىشىندە ساياساتىنىڭ ناتيجەسىندە، مىسالى، يمميگراتسيا سالاسىندا. شىن مانىندە، ونىمەن كەلىسپەۋشىلىك ا ق ش حالقىنىڭ كونسەرۆاتيۆتى بولىگىن ترامپ ءۇشىن شارتتى «شايقاسقا» اپارادى. سوندىقتان دا، بار «قىزىق» ەندى باستالىپ جاتىر.
اۆتور
ورالحان قوجانوۆ
