بيىلعى 9 ايدا ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءوسىمى قانشا پايىزدى قۇرادى
استانا. KAZINFORM - ۇكىمەت مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ حالىققا جولداۋىنداعى تاپسىرمالارى اياسىندا تۇراقتى ءوسىمدى قامتاماسىز ەتۋگە، كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا، سونداي-اق ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىقتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان ەكونوميكانى دامىتۋ جونىندەگى شارالار كەشەنىن جۇزەگە اسىرۋدا.
2025 -جىلدىڭ توعىز ايىندا ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋى 6,3 پايىزدى قۇرادى. بۇگىندە كولىك، قۇرىلىس، ساۋدا جانە ونەركاسىپ سالالارى ەكونوميكانىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالىپ وتىر.
ماكروەكونوميكا جانە قارجىلىق تۇراقتىلىق
بيىلعى توعىز ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋى 6,3 پايىزعا جەتتى، بۇل جىل باسىنداعى كورسەتكىشتەن 2,3 پايىزدىق تارماققا جوعارى. ءوسۋ قارقىنى قاڭتاردان قىركۇيەككە دەيىن جەدەلدەدى: قاڭتاردا - 3,8 پايىز، قاڭتار- اقپاندا - 5,4 پايىز، قاڭتار- ناۋرىزدا - 5,6 پايىز، قاڭتار- ساۋىردە - 6 پايىز، قاڭتار- مامىردا - 6 پايىز، قاڭتار- ماۋسىمدا - 6,3 پايىز، قاڭتار- شىلدەدە - 6,3 پايىز جانە قاڭتار- تامىزدا 6,5 پايىز بولدى.
بۇل ءوسۋ قارقىنى ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ جانە سالالاردى تەڭگەرىمدى دامىتۋ ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلۋدا. ءوسىمنىڭ نەگىزگى درايۆەرلەرى كولىك جانە قويمالاۋ قىزمەتتەرى (+21,2 پايىز)، قۇرىلىس (+14,9 پايىز)، ساۋدا (+8,8 پايىز)، تاۋ-كەن (+9,3 پايىز) جانە وڭدەۋ ونەركاسىبى (+6,2 پايىز) بولدى.
نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيسيا كولەمىنىڭ ءوسۋى ورتا جانە ۇزاقمەرزىمدى تۇراقتى دامۋ ءۇشىن بەرىك نەگىز قالىپتاستىرىپ وتىر.
بيىلعى قاڭتار- قىركۇيەك ارالىعىندا ينۆەستيسيالار جىلدىق ماندە 13,5 پايىزعا، ونىڭ ىشىندە وڭدەۋ ونەركاسىبىنە 30,7 پايىزعا ۇلعايدى.
ينۆەستيسيالاردىڭ جاندانۋى ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتىڭ وسۋىمەن، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ بيزنەسكە نەسيە بەرۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋىمەن، ينفراقۇرىلىمدىق جانە ينۆەستيسيالىق جوبالاردى، سونداي-اق ء«تاريفتى ينۆەستيسياعا ايىرباستاۋ» جانە «كەلەشەك مەكتەپتەرى» باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋمەن بايلانىستى.
كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جانە ينۆەستيسيالار
ەلىمىزدە جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا بيزنەس كاسىپورىندارىنىڭ سانى ارتىپ كەلەدى. 2025 -جىلعى 1-قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا ەلىمىزدە 2174309 كاسىپورىن تىركەلگەن، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن (2043760) سالىستىرعاندا 6,4 پايىزعا ارتىق.
ش و ب-تىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسى 38,6 پايىزعا دەيىن (+0,9 پايىزدىق تارماق) ءوستى، ال ءونىم شىعارۋ كولەمى 11,4 پايىزعا ۇلعايىپ، 18,7 تريلليون تەڭگەنى قۇرادى.
بيزنەس احۋالدى جاقسارتۋ
2024 -جىلعى قابىلدانعان بيزنەس جۇرگىزۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى زاڭنىڭ ارقاسىندا بيزنەستى تەكسەرۋ ازايىپ كەلەدى. جاڭا ءتاسىل بويىنشا قاداعالاۋ جۇيەسى تەكسەرۋدەن پروفيلاكتيكالىق شارالارعا كوشۋ تۇرعىسىندا قايتا قارالدى.
باس پروكۋراتۋرانىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، 2024 -جىلى 53320 كاسىپكەر تەكسەرىلگەن، بۇل موراتورييعا دەيىنگى 2019 -جىلمەن (126561) سالىستىرعاندا 42,1 پايىزعا تومەن.
مۇنداي ءۇردىس 2025 -جىلى دا جالعاسۋدا. وسى جىلعى 6 ايدا تەكسەرۋلەر سانى 1,9 پايىزعا ازايىپ، 46375 تى قۇرادى، بۇل 2019 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىمەن سالىستىرعاندا 73,8 پايىزعا از.
سونداي-اق بيزنەسكە قويىلاتىن 10 مىڭنان استام ارتىق تالاپتىڭ كۇشى جويىلدى، ال «1 in 2 out» قاعيداتى (قولدانىستاعى ەكى رەتتەۋ تەتىگىن الىپ تاستاپ، جاڭادان ءبىر تالاپ ەنگىزۋ) رەتتەۋ جۇكتەمەسىن ارتتىرماۋعا مۇمكىندىك بەردى.
جىل سوڭىنا دەيىن رۇقسات الۋ ءۇشىن قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارىن قايتا قاراۋ جوسپارلانىپ وتىر، سونداي-اق ولاردى الۋ مەرزىمدەرى وڭتايلاندىرىلادى.
بيزنەس پەن مەملەكەتتىڭ ءوزارا ءتيىمدى ءىس-قيمىل جاساۋى ءۇشىن «مەنىڭ بيزنەسىم» اتتى جەكە كابينەت فۋنكتسيونالى بار «ەGov Business» موبيلدى قوسىمشاسى ىسكە قوسىلدى. ول ارقىلى 30-دان استام مەملەكەتتىك قىزمەتكە وڭاي قول جەتكىزۋگە بولادى، ولار - كاسىپورىندى تىركەۋ، سالىق كۇنتىزبەسى، سەرتيفيكات الۋ جانە تسيفرلىق قۇجاتتارعا قول قويۋ جانە تاعى باسقالار.
بيزنەستى مەملەكەتتىك قولداۋ
فوتو: ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى
2024 -جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جەڭىلدىكپەن قارجىلاندىرۋ شارالارىمەن جالپى سوماسى 1,3 تريلليون تەڭگەگە جۋىق 26 مىڭنان استام بيزنەس جوبا قامتىلدى.
2025 -جىلى ميكرو جانە شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ كرەديتتەرىن سۋبسيديالاۋدى قاراستىراتىن جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرۋدىڭ جاڭا تەتىگى بەكىتىلدى. سۋبسيديالاناتىن كرەديت سوماسى 200 ميلليون تەڭگەدەن اسپايدى، سىياقى مولشەرلەمەسى - 12,3 پايىز، كرەديت بەرۋ مەرزىمى - 3 جىلعا دەيىن.
جەڭىلدىكپەن كرەديت بەرەتىن جاڭا «ورلەۋ» باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى، ونىڭ اياسىندا كاسىپكەرلەر 10 جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە 12,6 پايىز مولشەرلەمەسى بويىنشا 7 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن كرەديت الا الادى. بۇگىندە 392 ميلليارد تەڭگەگە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ 1095 جوباسى قارجىلاندىرىلدى.
«دامۋ» قورىنىڭ بازاسىندا ەكى كەپىلدىك بەرۋ قورى قۇرىلدى.
1- كەپىلدىك بەرۋ قورى شەڭبەرىندە قۇنى 281 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 1618 جوباعا قولداۋ كورسەتىلدى، ونىڭ ىشىندە كەپىلدىكتەر سوماسى 154,4 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى.
2- كەپىلدىك بەرۋ قورى بويىنشا قۇنى 7,1 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 1 جوباعا قولداۋ كورسەتىلسە، ونىڭ ىشىندە كەپىلدىكتەر سوماسى 2,8 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى.
100 دەن استام قارجىلىق جانە قارجىلىق ەمەس شارالاردى قامتيتىن ءبىرىڭعاي وزەكتى ءتىزىلىم جاسالدى. ونىڭ تيىمدىلىگىنە مونيتورينگ جاساۋ ءۇشىن «Baqylauda» جۇيەسى ەنگىزىلدى، ول اشىقتىق پەن باعدارلامانىڭ ورىندالۋىن قاداعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
مەملەكەت ۇلەسىن تومەندەتۋ جانە باسەكەلەستىكتى دامىتۋ
بيىلعى 1-قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا 922,1 ميلليارد تەڭگە سوماسىنداعى 396 مەملەكەتتىك نىسان باسەكەلەس ورتاعا بەرىلدى، 69 نىسان قايتا ۇيىمداستىرۋعا نەمەسە تاراتۋعا جىبەرىلدى.
ءىرى مەملەكەتتىك كومپانيالار IPO/SPO- عا شىعارىلدى:
«قازمۇنايگاز» ا ق - 153,9 ميلليارد تەڭگەگە،
«KEGOC» ا ق - 22,6 ميلليارد تەڭگەگە،
«ەير استانا» ا ق - 10,6 ميلليارد تەڭگەگە.
ەكونوميكانى جاڭعىرتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا 3 تريلليون تەڭگەدەن استام بالانستىق قۇنى بار 400 دەن اسا كومپانيانى وڭتايلاندىرۋدى قولدادى.
2026-2030 -جىلدارى ءۇش كەزەڭدى وڭتايلاندىرۋ جوسپارلانۋدا:
1-كەزەڭ (2026) – 200 گە جۋىق نىسان؛
2-كەزەڭ (2027-2028) – 100 دەن استام كومپانيا؛
3-كەزەڭ (2029-2030) – 60 قا جۋىق كومپانيا، نەگىزىنەن جىلۋ جانە ەنەرگەتيكا سالاسىندا.
باستى ماقسات - مەملەكەتتىك اكتيۆتەردى باسەكەلەس ورتاعا بەرۋ، ەكونوميكانىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە جەكە بيزنەستى دامىتۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ. سونىمەن قاتار باسەكەلەس سالالارداعى مەملەكەتتىك كاسىپورىندار سانىنىڭ قايتادان وسۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن نورماتيۆتىك شارتتار پىسىقتالۋدا. مەملەكەتتىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتكە قاتىسۋىنا نەگىز بولاتىن تۇستار قىسقارتىلۋدا.
ەكونوميكانى دەمونوپوليزاتسيالاۋ
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2022 -جىلدان باستاپ ەكونوميكانى دەمونوپوليزاتسيالاۋ جونىندەگى كوميسسيا جۇمىس ىستەيدى. ناتيجەسىندە قىسقا مەرزىم ىشىندە بۇرىن جەكە قۇرىلىمدار باقىلايتىن اكتيۆتەر مەن قاراجات مەملەكەتتىك مەنشىككە قايتارىلدى.
اتاپ ايتقاندا، رەسپۋبليكالىق جانە كوممۋنالدىق مەنشىككە 17 ا ق مەن ج ش س-نىڭ اكتسيالار پاكەتتەرى مەن ولارعا قاتىسۋ ۇلەستەرى، شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى مۇلىكتىك كەشەن، 7 عيمارات، 162 تەمىرجول مەن قۇرىلىس نىساندارى، 7 اۆتوموبيل جانە وزگە دە (2 مىڭنان استام بىرلىك) مۇلىكتەر بەرىلدى.
بۇدان بولەك، «قازاقستان حالقىنا» قوعامدىق قورىنا 1 ميلليارد تەڭگە اۋدارىلدى. ءبىلىم بەرۋ ينفراقۇرىلىمىن قولداۋ قورىنا $100 ميلليون جانە 1,49 ميلليارد تەڭگە بەرىلدى.
مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ
2025 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ جاڭا «مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تۋرالى» زاڭ قولدانىسقا ەنگىزىلدى.
ول ساتىپ الىناتىن تاۋارلار مەن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا، راسىمدەردىڭ مەرزىمىن قىسقارتۋعا جانە اشىقتىقتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان. ساتىپ الۋدى وتكىزۋ مەرزىمى ءۇش ەسەگە 30 دان 10 جۇمىس كۇنىنە دەيىن قىسقارتىلدى.
قوعامدىق مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى، جەتكىزۋشىلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى كۇشەيتىلدى.
«كىلتىمەن تاپسىرعانعا دەيىن» تەتىگى ەنگىزىلدى، قوسالقى مەردىگەرگە بەرىلەتىن جۇمىستار كولەمى 30 پايىزعا دەيىن قىسقارتىلدى.
مولشەرى از ساتىپ الۋدى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا 100 ا ە ك-كە دەيىنگى تاۋارلاردى، 500 ا ە ك-كە دەيىنگى جۇمىستار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردى ءبىر كوزدەن الۋ قۇقىعى ەنگىزىلدى. اۋىلدىق اكىمدىكتەر ءۇشىن ءبىر كوزدەن ساتىپ الۋ شەگى 3 مىڭ ا ە ك-تەن 4 مىڭ ا ە ك-كە دەيىن ۇلعايتىلدى. 2019 -جىلدان بەرى ءبىر كوزدەن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ كولەمى 34 پايىزدان 26 پايىزعا دەيىن تومەندەدى.
«ەلەكتروندىق قارجى ورتالىعى» اق-نىڭ بازاسىندا قولدانىستاعى ساتىپ الۋ الاڭدارىن (goszakup.gov.kz, zakup.sk.kz, mitwork.kz) ينتەگراتسيالاۋ ارقىلى ءبىرىڭعاي ساتىپ الۋ پلاتفورماسى قۇرىلدى.
2025 -جىلعى 9 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ كولەمى 9,4 تريلليون تەڭگەنى، وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەرمەن جاسالعان شارتتار سانى - 140712 بىرلىكتى، سوماسى - 399,86 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا (جالپى سوماسى 202,5 ميلليارد تەڭگەگە 109909 شارت) ايتارلىقتاي جوعارى.
ينۆەستيسيالىق ساياسات
قازاقستان 2029 -جىلعا قاراي ج ءى ءو دەڭگەيىن $450 ميللياردقا دەيىن ەكى ەسە ءوسىرۋدى جانە كەمىندە $150 ميلليارد كولەمىندە ينۆەستيسيا تارتۋدى ماقسات ەتىپ وتىر.
وسى ماقساتتا بيزنەستىڭ ءبىرتۇتاس ەكوجۇيەسىن قالىپتاستىراتىن ينۆەستيسيالىق ساياساتتىڭ 2029 -جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى جاڭارتىلدى. ينۆەستيسيالىق شتاب قۇرىلدى، ۇلتتىق تسيفرلىق ينۆەستيسيالىق پلاتفورما ىسكە قوسىلدى.
«ينۆەستيسياعا تاپسىرىس بەرۋ» قاعيداتى ەنگىزىلدى، ول باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتاردى ەسكەرە وتىرىپ، وڭىرلىك جانە سالالىق ۇسىنىستاردى جاساقتايدى.
باسىم سالالارداعى قۇنى $60 ميلليوننان اساتىن ينۆەستيسيالىق جوبالار ءۇشىن قازاقستاندىق زاڭنامانىڭ 25 جىل بويى تۇراقتى بولاتىنىنا كەپىلدىك بەرەتىن ينۆەستيسيالار تۋرالى كەلىسىم جاساسۋ قاراستىرىلعان. 2024 -جىلى وسىنداي 6 كەلىسىم، 2025 -جىلى تاعى 21 كەلىسىم جاسالدى.
ارنايى ەكونوميكالىق جانە يندۋستريالىق ايماقتارعا ەرەكشە كوڭىل بولىنۋدە، سوداي- اق اعىلشىن قۇقىعى قاعيداتى بويىنشا قىزمەت ەتەتىن، «جاسىل» جانە يسلامدىق قارجى قۇرالدارىن قولدايتىن «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعى دا قارقىندى دامۋدا.
قازاقستاننىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى
قازاقستان ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى جەتەكشى ينۆەستيسيالىق باعىتتاردىڭ ءبىرى رەتىندەگى مارتەبەسىن ساقتاپ قالا الدى. يۋنكتاد دەرەكتەرىنە سايكەس، 2024 -جىلى تەڭىزگە شىعا المايتىن ەلدەرگە ارناپ جاريالانعان 5 greenfield-جوبانىڭ تورتەۋى قازاقستاندا جۇزەگە استى.
قازاقستانعا كەلگەن تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيا كولەمى $17,2 ميللياردتى قۇرادى، 45 جاڭا جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ، 6200 جۇمىس ورنى اشىلدى.
ينۆەستيسيانىڭ نەگىزگى باعىتتارى:
تاۋ-كەن ءوندىرۋ ونەركاسىبى - $6,5 ميلليارد،
وڭدەۋ ونەركاسىبى - $2,8 ميلليارد،
ساۋدا - $5,3 ميلليارد،
كاسىبي جانە عىلىمي قىزمەت - $0,9 ميلليارد.
اسا ءىرى ينۆەستورلار: رەسەي ($4,1 ميلليارد)، نيدەرلاندى ($3,8 ميلليارد)، وڭتۇستىك كورەيا ($1,2 ميلليارد)، بەلگيا ($1,2 ميلليارد) جانە قىتاي ($1,2 ميلليارد).
2025 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردىڭ جالپى اعىنى $10,1 ميلليارد قۇرادى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1,1 پايىزعا ارتىق.
ۇكىمەت ينۆەستيسيا تارتۋ، بيزنەستى دامىتۋ جانە ەكونوميكانى دەمونوپوليزاتسيا جاساۋ جونىندەگى بۇل جۇمىستاردى جالعاستىرا بەرەتىن بولادى.
ايتا كەتەيىك، وسىعان دەيىن مەملەكەت باسشىسى 2019 -جىلدان بەرى ەكونوميكامىز 16 پايىز وسكەنى تۋرالى ايتقان بولاتىن.
