باسقا ەلدەردەگى زەينەتاقى، ارناۋلى تولەم، بالالار جيناعى: ب ج ز ق سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى
استانا. KAZINFORM - «ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى» ا ق كەيىنگى كەزدە تولەمدەرگە قاتىستى ءجيى قويىلعان بىرنەشە سۇراققا جاۋاپ بەردى.
ەگەر قىرعىزستان نەمەسە رەسەي ازاماتى قازاقستاندا جۇمىس ىستەسە، ول زەينەتاقى الا ما؟
- قازاقستاندا جۇمىس ىستەگەن جىلدارى ءۇشىن زەينەتاقىنى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا (ە ا ە و) مۇشە ەلدەردىڭ ازاماتتارى الا الادى. بۇل ە ا ە و- عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ەڭبەكشىلەرىن زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى كەلىسىمنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى. ونى 2021 -جىلى بارلىق قاتىسۋشى مەملەكەت راتيفيكاتسيالاعان. بۇل قۇجاتقا سايكەس، وزگە ەلدەگى ەڭبەك ءوتىلى ءۇشىن زەينەتاقى تولەمدەرىن الۋعا رۇقسات ەتىلەدى. ياعني، ەگەر ە ا ە و- عا كىرەتىن ەلدىڭ ازاماتى قازاقستاندا جۇمىسقا ورنالاسسا، وندا زەينەتكە شىققاننان كەيىن ول ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدا ەڭبەك ەتكەن ۋاقىتىنداعى جيناعى ەسەبىنەن زەينەتاقى تولەمدەرىن رەسىمدەي الادى. ە ا ە و- عا كىرەتىن مەملەكەتتەردە جۇمىس ىستەيتىن قازاقستان ازاماتتارىنا دا وسىنداي جاعداي جاسالىپ وتىر. ولار وسى ەلدەردە جۇمىس ىستەگەن جىلدارى ءۇشىن سول ەلدىڭ ازاماتتارىمەن تەڭ دارەجەدە زەينەتاقى الاتىن بولادى.
باسقا مەملەكەتتە ەڭبەك ەتكەن كەزىڭىز ءۇشىن زەينەتاقى الۋدىڭ باستى شارتى - رەسمي جۇمىسقا ورنالاسۋ. زەينەتاقىنى رەسىمدەۋ كەزىندە قازاقستانداعى 1998 -جىلدان كەيىنگى جۇمىس ءوتىلىن ب ج ز ق- دا، ال وعان دەيىنگىنى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ كوميتەتىندە راستاۋعا بولادى.
زياندى وندىرىستەردە جۇمىس ىستەگەن ازاماتتارعا بەرىلەتىن ارناۋلى الەۋمەتتىك تولەم تۋرالى اقپارات الۋعا بولا ما؟
- زياندى وندىرىستەردە ۇزاق ۋاقىت جۇمىس ىستەگەن ازاماتتارعا بەرىلەتىن ارناۋلى الەۋمەتتىك تولەم 2024 -جىلدىڭ باسىندا ەنگىزىلدى. ول ءتورت باعىتتان: رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت، ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانيالارى، جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن؛ سونداي-اق، ب ج ز ق- داعى مىندەتتى كاسىپتىك زەينەتاقى جارنالارى (م ك ز ج) جانە مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى (م ز ج) ەسەبىنەن تولەنەدى. ونى تاعايىنداۋ ءۇشىن قىزمەتكەرگە كەمىندە 84 كۇنتىزبەلىك اي مەرزىم بويىنا م ك ز ج تولەنۋى كەرەك، وسىدان كەيىن ول جۇمىستان شىعۋعا نەمەسە دەنساۋلىققا زيانسىز قىزمەتكە اۋىسۋعا مىندەتتى. تولەم قىزمەتكەر 55 جاسقا تولعاننان كەيىن عانا تاعايىندالادى. ەگەر قىزمەتكەر بارلىق تالاپتارعا ساي بولسا، وندا وعان بارلىق ءتورت كوزدەن تولىق تولەم جاسالادى.
ەگەر قازاقستاندىق ازامات زياندى وندىرىستە بۇرىن جۇمىس ىستەگەن بولسا، وندا ارناۋلى الەۋمەتتىك تولەمدى راسىمدەي الادى. تولەم جاساۋعا قويىلاتىن تالاپتار دا ءدال وسىنداي، ءبىراق تولەم ءتورت كوزدەن ەمەس، تەك ەكى كوزدەن: «ب ج ز ق» ا ق جانە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بەرىلەدى. ونى رەسىمدەۋ ءۇشىن «ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسىنا (ح ق ك و) جۇگىنۋ قاجەت.
«ۇلتتىق قور - بالالارعا» باعدارلاماسىنا قوسىلعان جەتكىنشەكتەر تۋرالى اقپارات قالاي تەكسەرىلەدى؟
- «ۇلتتىق قور - بالالارعا» باعدارلاماسى اياسىندا بالانىڭ نىسانالى تالاپتارعا قاتىسۋشى تىزىمىنە ەنگىزىلگەندىگى تۋرالى اقپاراتتى كامەلەتكە تولماعان جەتكىنشەكتىڭ اتا- اناسى نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرى kids.enpf.kz سايتىنان بالانىڭ ج س ن- ءى بويىنشا تەكسەرە الادى. وندا باعدارلامانىڭ شارتتارىمەن تانىسىپ، نۇسقاۋلىقتار، قىزىقتىرعان سۇراقتارىڭىزعا جاۋاپتار الۋعا بولادى.
سونداي- اق، اتا- انالار ءاربىر بالاعا ەسەپتەلگەن قارجى تۋرالى دەرەكتەردى egov.kz پورتالىنداعى جەكە كابينەتىنەن قاراي الادى.
2024 -جىلى 18 جاسقا تولاتىن قازاقستاندىقتار نىسانالى جيناقتاۋ شوتتارىنا (ن ج ش) تۇسكەن قاراجاتتى ب ج ز ق ينتەرنەت- رەسۋرسىنداعى جانە «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» ۆ ە ب- پورتالىنداعى جەكە كابينەت ارقىلى تەكسەرە الادى.
«ۇلتتىق قور - بالالارعا» اياسىندا جيناقتار ەسەپتەلمەسە، نە ىستەۋ كەرەك؟
ەگەر وتانداستارىمىز بالاسىنا «ۇلتتىق قور - بالالارعا» باعدارلاماسى اياسىندا قاراجات ەسەپتەلمەگەنىن انىقتاسا، ونىڭ تۋۋ تۋرالى كۋالىگىنىڭ نەمەسە جەكە كۋالىگىنىڭ بولۋىن، بالانىڭ جەكە دەرەكتەرىنىڭ دۇرىستىعىن، سونداي-اق، ولاردىڭ «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالىنداعى جەكە كابينەتىندە تىركەلگەنىن تەكسەرۋ قاجەت.
قۇجاتتار بولماعان جاعدايدا، تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا ح ق ك و- عا جۇگىنۋ قاجەت. ەگەر بالانىڭ ازاماتتىعى بولماسا، انىقتالماسا نەمەسە دۇرىس كورسەتىلمەسە، وندا تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا كوشى-قون قىزمەتىنە جۇگىنۋ كەرەك. قاتەلەر تۇزەتىلگەننەن كەيىن ۇلتتىق قوردان نىسانالى تالاپتار نەمەسە نىسانالى جيناقتار جانە ولارعا ەسەپتەلگەن ينۆەستيتسيالىق كىرىس وتكىزىپ العان كەزەڭدى ەسكەرە وتىرىپ، كەلەسى جىلى تولىق ەسەپتەلەدى.
بۇعان دەيىن ب ج ز ق 2025 -جىلى زەينەت جاسى ەرلەر ءۇشىن دە، ايەلدەر ءۇشىن دە وزگەرمەيتىنىن ءمالىم ەتتى.
وسى رەتتە ەرلەر زەينەتكە 63 جاستا، ايەلدەر 61 جاستا شىعادى. 2028 -جىلعا دەيىن ايەلدەردىڭ زەينەت جاسى وسى دەڭگەيدە ساقتالادى، سودان كەيىن زەينەتاقى رەفورماسى اياسىندا بىرتىندەپ كوتەرىلە باستايدى.
اۆتور
رۋسلان عابباسوۆ
