نازاربايەۆتىڭ حالىق الدىنداعى قازىرگى ستاتۋسى قانداي؟ ساياسات تانۋشى ءتۇسىندىرىپ بەردى

جاقىندا الماتىداعى نۇرسۇلتان شىڭىنان دا الىنىپ تاستالعانى حابارلانعان بولاتىن. الايدا بۇل اقپارات ارتىنشا جالعان اقپارات بولىپ شىقتى.
نازاربايەۆتىڭ ەل الدىنداعى قازىرگى ستاتۋسى قانداي؟ ەكس-پرەزيدەنتكە قانداي جاعدايلار جاسالعان؟
بۇل تۋرالى Massaget.kz تىلشىسىنە قازاقستاندىق ساياسي شولۋشى عازيز ابىشەۆ ءتۇسىندىرىپ بەردى.
نازاربايەۆتىڭ حالىق الدىنداعى قازىرگى ستاتۋسى قانداي؟
عازيز ابىشەۆ قازاقستان پرەزيدەنتى تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭنىڭ 34، 35، 36-باپتارىنىڭ 6-تاراۋىندا ەكس-پرەزيدەنتتەردىڭ ستاتۋسى كورسەتىلگەنىن اتاپ ءوتتى.
«نازاربايەۆ وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن ارتىقشىلىقتاردى پايدالانا الاتىن بۇرىنعى پرەزيدەنت. ودان ارتىق ەشتەڭە ەمەس. ول وتستاۆكاداعى ەكس-پرەزيدەنت. ول پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىستارىنا، قىزمەتكە ارنالعان سالتاناتتى وتىرىستارعا، پرەزيدەنتتىڭ يناۋگۋراتسياسىنا، مەملەكەتتىك مەرەكەلەرگە جانە مەملەكەت وتكىزەتىن وزگە دە ءىس-شارالارعا قاتىسۋعا قۇقىلى. ونىڭ ار-نامىسى مەن قادىر-قاسيەتىنە قول سۇعىلمايدى. ول جالاقىسىنىڭ 80 پايزىن زەينەتاقى رەتىندە الىپ وتىرادى. مىسال رەتىندە ايتار بولساق، پرەزيدەنتتىڭ جالاقىسى 5 ميلليون بولسا، زەينەتاقىسى 4 ميلليون»، - دەيدى ساياسي شولۋشى.
مامان نازاربايەۆقا قانداي جاعداي جاسالعانىن ءتۇسىندىرىپ بەردى.
«وعان پاتەر بەرىلەدى، قاجەت قىزمەت كورسەتۋىمەن مەملەكەتتىك باقشا، جەكە كۇزەت بەرىلەدى. كۇزەت مىندەتتى تۇردە پرەزيدەنتتىڭ كۇزەت قىزمەتىنەن بولماۋى مۇمكىن. ەكس-پرەزيدەنتتى پوليتسيا نەمەسە ۇ ق ك- نىڭ ارنايى بولىمشەسى كۇزەتۋى مۇمكىن، ءبىراق ول قاتتى ماڭىزدى ەمەس. جەكە جۇرگىزۋشىسى بار كولىك بەرىلەدى، ەلدە تەگىن قاتىناپ جۇرە الادى، ياعني قىزمەتتىك پويىز نەمەسە ۇشاقتى تەگىن پايدالانا الادى. مەديتسينالىق ەمدەلۋى مەن ساناتوريالىق كۋرورتتا ەمدەلۋگە مۇمكىندىك بەرىلەدى. بۇل جەردە مەملەكەت وعان ەمدەلۋگە جانە ارنايى دارىگەرگە اقى تولەيدى دەگەندى ءبىلدىرۋى مۇمكىن»، - دەيدى مامان.
عازيز ابىشەۆ نۇرسۇلتان نازاربايەۆتا زاڭ تۇرعىسىنان يممۋنيتەت بارىن ايتادى.
«نازاربايەۆ پرەزيدەنت پرەزيدەنتتىك كەزەڭدەگى كەز كەلگەن ءىس ارەكەتكە جاۋاپتى ەمەس. ياعني زاڭ تۇرعىسىنان يممۋنيتەتى بار. ول جايلى ناقتى باپ بار: ەكس-پرەزيدەنت مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساۋدى قوسپاعاندا، پرەزيدەنت وكىلەتتىگىن ورىنداۋعا بايلانىستى ءىس-ارەكەتتەرى ءۇشىن جاۋاپ بەرە المايدى»، - دەيدى ابىشەۆ.
ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ستاتۋستارى نەلىكتەن الىندى؟
سەبەبى قازىرگى تاڭدا ينستيتۋتسياناليزاتسيا دەگەن پروتسەسس ءجۇرىپ جاتىر.
«ياعني وتكەن كەزەڭنىڭ قالدىقتارىنان قۇتىلىپ جاتىرمىز. وندا پرەزيدەنت جانە جالپى كەز كەلگەن ادام جۇيەنىڭ ءبىر بولىگى بولىپ سانالاتىن ينستيتۋتسيونالدى مەملەكەت قۇرىپ جاتىرمىز. ەشكىم زاڭنان جوعارى بولا المايدى، ەشكىمنىڭ ەرەكشە ستاتۋسى بولا المايدى جانە قازىر مەملەكەتتىڭ قالىپتى قۇرىلىمى تۇزەتىلىپ جاتىر»، - دەيدى ساياسي شولۋشى.
ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ءالى دە قۇقىقتارى شەكتەلۋى مۇمكىن بە؟
«قيىن سۇراق. ءبىر شەتى ينستيتۋتسيوناليزاتسيالاۋ ءبىر بولەك. تاعى ءبىر شەتىنەن قازىرگى بيلىك، اتاپ ايتقاندا پرەزيدەنت توقايەۆ، بىرىنشىدەن، وتستاۆكاعا كەتكەن شەنەۋنىكتەردى قۋدالاۋدىڭ وسى سەرياسىن توقتاتقىسى كەلەدى. ول ساياسي مادەنيەت قالىپتاستىرعىسى كەلەدى، بۇرىنعى پرەزيدەنتتەر زەينەت جاسىندا ەركىن دەمالۋى ءۇشىن بيلىك ءوز ەركىمەن كەتسە دەيدى. بۇل كەلەسى پرەزيدەنتتەر بيلىكتەن كەتپەي قويماۋى ءۇشىن ماڭىزدى. ياعني امەريكالىق پرەزيدەنت بيلىكتە وتىرىپ المايدى، سەبەبى ول بيلىكتەن كەتە ەركىندىگى مەن ستاتۋسىنان راحات الادى. ەگەر مەملەكەت باسشىسىن قىلمىستىق قۋدالاۋدىڭ پرەتسەدەنتى قۇرىلسا، كەلەسى پرەزيدەنت سول قۋدالاۋدان قورقىپ، بيلىكتەن كەتپەي قويۋى مۇمكىن. ياعني وسىنداي ساياسي مادەنيەت پرەزيدەنتتىڭ بيلىكتى تاستاپ، وتستاۆكاعا كەتۋىنە اسەر ەتەدى»، - دەيدى ابىشەۆ.
ەكىنشىدەن، عازيز ابىشەۆتىڭ سوزىنشە، ەگەر نازاربايەۆ قۇرمەتكە، يممۋنيتەت پەن قامقورلىققا يە بولسا، توقايەۆتىڭ ءوزىن دە سول «ترەندكە» بايلانىستى بولاشاق كۇتىپ تۇر.
«ۇشىنشىدەن، ءبارىن جوق قىلىپ تاستاۋعا بولمايدى، ءبولىپ-جارۋعا بولمايدى. بىرەۋ نازاربايەۆقا ءمىن ارتۋى مۇمكىن، ءبىراق ونىڭ ەڭ جوعارى ستراتەگيالىق دەڭگەيدەگى جەتىستىكتەرىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. بۇل وبەكتيۆتى شىندىق. كەڭەس وداعى ۋكراينامەن، مولداۆامەن، گرۋزيامەن، ارمەنيامەن، ازىربايجانمەن، تاجىكستانمەن، تۇركىمەنستانمەن، ءتىپتى رەسەيمەن ىدىراعاننان كەيىن نە بولدى. ال قازاقستانداعى جاعداي قانداي بولدى؟ بيلىكتى ورتالىقتاندىرۋ كەزىندە نازاربايەۆتىڭ جاۋاپكەرشىلىگى كوپ ەكەنى تۇسىنىكتى، ءبىراق ونىڭ ەسەبىندە كوپتەگەن جەتىستىك تە بار. سوندىقتان وتكىر ارەكەت جاساۋدىڭ قاجەتى جوق»، - دەپ ءتۇسىندىردى عازيز ابىشەۆ.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاعى ءبىر ستاتۋسىنان ايىرىلۋى مۇمكىن ەكەنى حابارلانعان بولاتىن. نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى، نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى جانە نازاربايەۆ قورىنا قاتىستى زاڭدار وزگەرتىلمەك. 29- ماۋسىمدا سەنات دەپۋتاتتارى كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە كاسىبي بىلىكتىلىك، مەملەكەتتىك ناگرادالار، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ جانە ءبىلىم بەرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى. ونى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ءبىرقاتار زاڭعا، ونىڭ ىشىندە «نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ»، «نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىنىڭ» جانە «نازاربايەۆ قورىنىڭ» مارتەبەسى تۋرالى» وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلەتىن بولادى.