قازاقستاندىق عالىمدار الەمدە ءبىرىنشى بولىپ گامما-ساۋلەنىڭ جارىلۋىن تىركەدى
اسسى-تۇرگەن استروفيزيكالىق وبسەرۆاتورياسىنا قاراستى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تەلەسكوپى 2023-جىلدىڭ 28- ناۋرىزىنا قاراعان ءتۇنى گامما-ساۋلەلەرىنىڭ جارىلىسى دەپ اتالاتىن عارىشتىق وقيعاعا بىرەگەي جانە يننوۆاتسيالىق باقىلاۋ جاسادى. گامما-ساۋلەلىك جارىلىس - بۇل عالامدا بولاتىن ەڭ جارقىن ەلەكتروماگنيتتىك جاڭالىق. حالىقارالىق عىلىمي قوعامداستىقتىڭ ونداعان جىلدار بويعى كۇش-جىگەرىنە قاراماستان، ولاردىڭ ناقتى تابيعاتى مەن پارامەترلەرى ءالى بەلگىسىز.
قازاقستاندىق استروفيزيكتەر الەمدە ءبىرىنشى بولىپ گامما-ساۋلەنىڭ جارىلۋىن تىركەپ، 41 سەكۋندتان 30 مينۋتقا دەيىنگى جارىقتان كەيىنگى جارقىراۋ تۋرالى ەڭ العاشقى مالىمەتتەردى الدى. عارىشتىق وربيتاداعى NASA تەلەسكوپى 110 سەكۋندتان كەيىن عانا جارىق «اۆتوشوگىن» باقىلاي باستاعان. ءوز بايانداماسىندا NASA قىزمەتكەرلەرى بۇل ەنەرگيانىڭ ءوسۋىن ءبىرىنشى بولىپ تىركەگەن قازاقستاندىق وبسەرۆاتوريا ەكەنىن راستادى. تەك وتاندىق استروفيزيكتەردە 41 سەكۋندتان 110 سەكۋندقا دەيىنگى بىرەگەي دەرەكتەر بار. باقىلاۋلار جۇرگىزگەن 14 وبسەرۆاتوريانىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن باسقا جەردەگى تەلەسكوپ ءبىزدىڭ وبسەرۆاتوريادان كەيىن 30 مينۋتتا عانا گامما-ساۋلەلىك جارىلىستى باقىلاي باستاعانى بەلگىلى.
«بۇل بۇرىن-سوڭدى جازىلعان گامما- ساۋلەلەرىنىڭ جارىلۋىن وپتيكالىق كوپ ارنالى باقىلاۋدىڭ ەڭ جىلدام ءتۇرى. ءبىز وقيعانى ءبىر ۋاقىتتا جاسىل، قىزىل جانە ينفراقىزىل دياپازونداردا باقىلايمىز، بۇل بىزگە سيگنال سپەكترى تۋرالى تۇسىنىك بەرەدى. باقىلاۋ حالىقارالىق عىلىمي قاۋىمداستىققا جاريالاندى»، - دەدى ەنەرگەتيكالىق عارىش زەرتحاناسى (ECL) جوبالىق توبىنىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ينجەنەرى جانات ماقسۇت.
نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، كورنەكتى استروفيزيكتەر مەن كوسمولوگتاردىڭ ءبىرى دجوردج فيتسدجەرالد سمۋت III اسسى-تۇرگەن وبسەرۆاتورياسىنىڭ ماماندارىن جەكە قۇتتىقتادى.
«بۇل باقىلاۋ عىلىمىنداعى ۇلكەن قادام. بۇل اۆتوماتتاندىرىلعان تەلەسكوپ پەن اسپاپتىق جۇيەنى جاساۋ مەن ورناتۋدىڭ كوزقاراسىنا، قارجىلاندىرىلۋىنا جانە جۇمىسىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كوماندانىڭ جوعارى كاسىبيلىگىنە دە بايلانىستى ەكەنىن مويىنداۋ ماڭىزدى. الدا، ەڭ قىزىقتىسى - قۇندى دەرەكتەردى وڭدەۋ جانە تالداۋ»، - دەدى دجوردج فيتسدجەرالد سمۋت III.
باقىلانعان دەرەكتەردى قازىر زەرتتەۋشىلەر توبى مۇقيات تالداپ جاتىر. تالداۋ تولىق زەرتتەلمەگەن گامما-ساۋلەلىك جارىلىستاردىڭ وزگە دە قىرلارىن اشادى اشادى دەپ كۇتىلۋدە.
