پرەزيدەنت «جاھاندىق وڭتۇستىك داۋىسى» ۆيرتۋالدى سامميتىنە قاتىستى
بۇل جيىن «ءبىر داۋىس، ءبىر ماقسات» ۇرانىمەن ءوتتى.
پرەزيدەنت ءسوزىنىڭ باسىندا وسى ماڭىزدى فورۋمعا شاقىرعانى ءۇشىن پرەمەر-مينيستر نارەندرا موديگە العىس ايتتى. سونداي-اق ءۇندىستاندى بيىل «ۇلكەن جيىرمالىققا» (G20) ءتوراعالىعىنىڭ باستالۋىمەن قۇتتىقتادى. سونداي-اق قازاقستاندا ءۇندىستان ءتوراعالىعىن نيۋ-دەليدىڭ جاھاندىق بەدەلى مەن ىقپالىنىڭ الەمدىك قوعامداستىق تاراپىنان لايىقتى مويىندالعانى دەپ قاراستىراتىنىن اتاپ ءوتتى.
پرەزيدەنت الەمدە بولىپ جاتقان داعدارىستار ورنىقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەس جونىندەگى 2015-جىلى كەلىسىلگەن شارالارعا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعانىن مالىمدەدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ ءوزارا ديالوگ پەن جاھاندىق دەڭگەيدەگى ورتاق مۇددەنى ىزدەۋ ارقىلى تۋىنداعان پروبلەمالاردى شەشۋگە نيەتتى ەكەنىن راستادى.
مەملەكەت باسشىسى فورۋمدا سويلەگەن سوزىندە ءبىرقاتار ماڭىزدى مىندەتكە نازار اۋداردى. اتاپ ايتقاندا، پرەزيدەنت بارلىق ەلدى ورنىقتى دامۋ ماقساتتارىنا (و د م) قول جەتكىزۋ ءۇشىن كۇش بىرىكتىرۋگە شاقىردى. ونىڭ پىكىرىنشە، و د م- دى جۇزەگە اسىرۋ ءىسى جەكەلەگەن مەملەكەتتەر دەڭگەيىندە عانا ەمەس، وڭىرلىك جانە جاھاندىق دەڭگەيدە دە بىرلەسكەن كۇش-جىگەردى تالاپ ەتەدى.
«سوندىقتان قازاقستاندا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن و د م جونىندەگى ب ۇ ۇ- نىڭ وڭىرلىك ورتالىعىن اشۋ قاجەت دەپ سانايمىز. مۇنداي ورتالىق ب ۇ ۇ- نىڭ وڭىردەگى جوبالىق قىزمەتىن بارىنشا ءتيىمدى ۇيلەستىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى ماسەلەگە دە توقتالدى. مەملەكەت باسشىسى الەمدەگى ورتاشا دەڭگەيمەن سالىستىرعاندا تەمپەراتۋرا ورتالىق ازيادا تەز كوتەرىلەتىنىن اتاپ ءوتتى. سوڭعى بىرنەشە جىلدا ورتالىق ازيا ايماعىنىڭ بەس ەلىندە قاتتى قۋاڭشىلىق بولدى. ونىڭ پىكىرىنشە، كليماتتىڭ وزگەرۋى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتا ءتۇسۋدى قاجەت ەتەدى.
سونىمەن قاتار قاسىم-جومارت توقايەۆ سۋ سالاسىنداعى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە دە توقتالدى. ب ۇ ۇ ەسەبىنە سايكەس، كليماتتىڭ وزگەرۋى سالدارىنان جەر بەتىندە 5 ميللياردتان استام ادام اۋىزسۋعا ءزارۋ بولۋى مۇمكىن. پرەزيدەنت سۋ تاپشىلىعى مەن تۇراقسىزدىقتىڭ بەلەڭ الۋى مەملەكەتتەردىڭ ازىق-تۇلىك، ەنەرگەتيكالىق جانە ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە كەرى اسەرىن تيگىزەدى دەپ سانايدى. بۇدان بولەك، ەكونوميكالىق، گەوساياسي شيەلەنىس جانە تۇراقسىزدىق كۇشەيىپ كەلەدى. تۇپتەپ كەلگەندە، ونىڭ سالدارى بۇكىل الەمدەگى، اسىرەسە قۋاڭشىلىققا ءجيى ۇشىراي باستاعان جاھاندىق وڭتۇستىكتەگى قاۋىپسىزدىككە قاتتى اسەر ەتۋى مۇمكىن.
«وسىعان بايلانىستى مەن سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى ءارى ءادىل پايدالانۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىن سۋ تەحنولوگيالارىن ءوزارا ءبولىسۋ ءۇشىن ايرىقشا قۇقىقتار مەن پرەفەرەنتسيالار جۇيەسىن ەنگىزۋدى ۇسىنامىن»، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى دۇنيەجۇزىلىك ازىق-تۇلىك تاپشىلىعىمەن كۇرەستە قازاقستان ءوزىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى الەۋەتىن ودان ءارى پايدالانۋعا نيەتتى ەكەنىن مالىمدەدى. ونىڭ پىكىرىنشە، ازىق-تۇلىك پەن تىڭايتقىشتاردىڭ حالىقارالىق ساۋداسىنا سانكتسيا سالىنباۋى جانە باسقا دا شەكتەۋلەر قويىلماۋى كەرەك.
بۇل رەتتە قاسىم-جومارت توقايەۆ ازىق-تۇلىك، تىڭايتقىشتار مەن مەديتسينالىق بۇيىمداردىڭ جاھاندىق جەتكىزۋ تىزبەگىنە ساياساتتى ارالاستىرماۋ جونىندەگى ءۇندىستان پرەمەر-ءمينيسترى نارەندرا موديدىڭ ۇندەۋىن قولدادى.
پرەزيدەنت قازىرگى گەوساياسي احۋال جاعدايىندا سەنىمدى ءارى ءارتاراپتاندىرىلعان جاھاندىق ترانزيت پەن كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ ماڭىزى ارتا تۇسكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان كولىك باعىتتارىن ءارتاراپتاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك ءدالىزىن (ورتا ءدالىز) بەلسەندى دامىتىپ كەلەدى.
سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى پاندەميا قاۋپى مەن بيولوگيالىق قاتەردى ازايتۋعا باعىتتالعان جاڭا بىرلەسكەن شارالار قابىلداۋ وزەكتى ەكەنىن جەتكىزدى. وسىعان بايلانىستى پرەزيدەنت بۇعان دەيىن ۇسىنعان بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندە حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋعا قاتىستى باستاماسىن تاعى دا ەسكە سالدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوزىنىڭ سوڭىندا قازاقستان سەرىكتەستەرمەن ينكليۋزيۆتى، كوپجاقتى نەگىزدە جانە ىزگى نيەت رۋحىندا ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا دايىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
سامميتكە قازاقستان پرەزيدەنتىمەن قاتار ازيا، افريكا جانە لاتىن امەريكاسىنداعى ءبىرقاتار ەلدىڭ باسشىلارى قاتىستى.
