قاسىم-جومارت توقايەۆ شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسىنىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسىنا قاتىستى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - مەملەكەت باسشىسىنىڭ توراعالىعىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جانىنداعى شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسىنىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسى بەينەبايلانىس رەجيمىندە ءوتتى.

جيىنعا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىلىعى، ۇكىمەت مۇشەلەرى، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرى، ءىرى ترانسۇلتتىق جانە ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ جەتەكشىلەرى قاتىستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات اقوردانىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.

كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار ادامي كاپيتالدى كۇشەيتۋگە، ەكونوميكا مەن ينۆەستيتسيالىق ساياساتقا ەكولوگيالىق، الەۋمەتتىك جانە كورپوراتيۆتىك باسقارۋدىڭ ستاندارتتارىن ەنگىزۋگە باسا ءمان بەرە وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن جاقسارتۋ جونىندە ءبىرقاتار ۇسىنىس ايتتى.

مەملەكەت باسشىسى قايعىلى قاڭتار وقيعاسىنا نازار اۋدارا وتىرىپ، دەر كەزىندە قابىلدانعان باتىل شەشىمدەردىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدەگى جاعدايدىڭ تولىق تۇراقتانعانىن اتاپ ءوتتى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ حالىقارالىق قاعيداتتارعا تولىق ساي كەلەتىن تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇمىستارىنىڭ جالعاسىپ جاتقانىن مالىمدەدى. سونداي-اق پرەزيدەنت قاڭتار وقيعاسى ينۆەستورلارعا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جايسىزدىق تۋعىزعانىن ايتتى.

- ەل پرەزيدەنتى رەتىندە شەتەلدىك ينۆەستورلار ءۇشىن «اشىق ەسىك» ساياساتى ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق باسىمدىعىمىز بولىپ قالا بەرەتىنىن ايتقىم كەلەدى. مەملەكەت سەرىكتەستەر مەن ينۆەستورلار الدىنداعى مىندەتتەمەلەرى مەن كەپىلدىكتەرىن تولىق ورىندايدى. قاڭتار داعدارىسى نارىقتىق ەكونوميكاعا، زاڭ ۇستەمدىگىنە، حالىقارالىق جانە ىشكى مىندەتتەمەلەردى ساقتاۋعا دەگەن بەيىلدىگىمىزگە ەش اسەر ەتكەن جوق. كەرىسىنشە، بۇل ودان ءارى جەتىلدىرۋگە تىڭ سەرپىن بەردى، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدى ودان ءارى ترانسفورماتسيالاۋ جونىندەگى ويىن ورتاعا سالدى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ زاڭ ۇستەمدىگى مەن ونىڭ تەڭ دارەجەدە قولدانىلۋى جاڭا باعداردىڭ ءسوزسىز نەگىزى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

- بۇدان بىلاي ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ باستى مىندەتى - ىشكى جالپى ءونىم ءوسىمىنىڭ ابستراكتىلى ساندارى مەن الەمدىك رەيتينگتەردەن ورىن الۋ ەمەس، حالقىمىزدىڭ تابىسى مەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ. ارينە، بۇل ماقساتقا كاسىپكەرلەردىڭ جاڭا شوعىرىن قالىپتاستىرماي، جوعارى ساپالى ينۆەستيتسيا تارتپاي قول جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. فاۆوريتيزمدى، ەليتانىڭ ەرەكشە مۇددەلەرى مەن ارتىقشىلىقتارىن، سىبايلاس جەمقورلىق پەن وليگوپوليانى جويامىز دەپ، حالىق پەن ادال بيزنەسكە بەرگەن ۋادەمىز تولىقتاي ورىندالادى، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ بارلىق حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىكتەرى ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق احۋالى سەنىمدى ەكەنىن تۇراقتى تۇردە راستايتىنىن اتاپ ءوتتى.

پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، قاڭتار وقيعاسىنداعى قايعىلى جاعدايلارعا قاراماستان، ەلدىڭ ساياسي جانە ەكونوميكالىق جۇيەسى بەرىكتىگىن كورسەتتى.

- بارلىق دەرەكتىڭ جۋىردا رەسمي جاريالانۋى ءبىزدىڭ بۇكىل ءىس-ارەكەتىمىزدىڭ تولىق اقتالعانىن جانە تەك ەلىمىزدىڭ تۇتاستىعىن ساقتاۋعا، ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىرى مەن بيزنەسىمىزدىڭ مۇلكىن قورعاۋعا باعىتتالعانىن ايقىن دالەلدەيتىنىنە سەنىمدىمىن. قازاقستاندا ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان ەلىمىزدىڭ دوستارى - سىزدەرگە بۇل بەلگىلى دەپ ويلايمىن. سول كۇندەردىڭ شىنايى كارتيناسى تۋرالى اقيقات اسا ماڭىزدى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ۇسىنىستارى قازاقستانعا جانە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان رەفورمالارعا لايىقتى قولداۋ بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

- سىزدەردى ەلىمىزدە رەفورمالاردىڭ شىنايى تۇردە جۇرگىزىلۋىنە، ەكونوميكالىق ەركىندىك بولۋىنا وتاندىق كاسىپكەرلەرمەن بىردەي مۇددەلى دەپ ەسەپتەيمىن. سوندىقتان ەلىمىزدى ەكونوميكالىق تۇرعىدان ترانسفورماتسيالاۋعا جانە جاڭارتۋعا بارشاڭىزدى بەلسەنە اتسالىسۋعا شاقىرامىن. ءوزارا ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا، نەعۇرلىم ءادىل جانە ءتيىمدى ءتارتىبىن، اشىق ءارى تۇراقتى رەتتەۋ ماسەلەسىن بىرلەسە جۇيەلەي وتىرىپ، ءبىز، شىن مانىندە، تارتىمدى ينۆەستيتسيالىق احۋال قالىپتاستىرا الامىز. بۇل - ءبىزدىڭ ورتاق مۇددەمىز، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى باسەكەلەستىكتى دامىتۋ، سىبايلاس جەمقورلىقتى جويۋ، ءتيىمدى مەملەكەتتىك باسقارۋدى قۇرۋ جانە ساپالى ادامي كاپيتال قالىپتاستىرۋ كوزدەگەن ماقساتقا جەتكىزەتىن جول دەپ اتاپ ءوتتى. وسىعان وراي مەملەكەت باسشىسى ءبىرقاتار وزەكتى مىندەتكە نازار اۋداردى.

اتاپ ايتقاندا، مەملەكەت باسشىسى ءادىل ءارى بەيتاراپ سوت جۇيەسى عانا قۋاتتى ەكونوميكا مەن لايىقتى بيزنەس-كليمات قۇرۋدىڭ نەگىزى ەكەنىنە توقتالدى. ونىڭ پىكىرىنشە، ينۆەستورلاردىڭ زاڭدى مۇددەلەرى مەن قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ باستى كەپىلى ءدال وسى بولۋعا ءتيىس. مەملەكەت باسشىسى ينۆەستيتسيالىق داۋلاردى شەشۋ بويىنشا استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى مەن حالىقارالىق اربيتراج ورتالىعىنىڭ الەۋەتىن تولىق پايدالانۋعا شاقىردى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ادال باسەكەلەستىكتى دامىتۋ ءىسىن جاڭا باعىتتىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى باسىمدىعى دەپ سانايدى. - ەكونوميكانىڭ نەگىزگى سالالارىنداعى وليگوپوليالاردىڭ تاريحي ۇستەمدىگى نارىقتار مەن سالالاردىڭ دامۋىن تەجەيدى. بۇل جاعدايدى زاڭنامالىق جانە پراكتيكالىق تۇرعىدان باتىل وزگەرتەتىن بولامىز. بيىل قول قويىلعان باسەكەلەستىكتى دامىتۋ ماسەلەسى جونىندەگى زاڭدا ماڭىزدى باستامالار قاراستىرىلعان.

بۇل - نارىق سۋبەكتىلەرىنىڭ شەكتەۋلى رەسۋستارعا قول جەتىمدىلىگى، نارىققا كىرۋ كەدەرگىلەرىن تومەندەتۋ جانە ارالاس نارىقتارعا مونوپوليانىڭ كەرى اسەرىن جويۋ. «سامۇرىق-قازىنا» قورىن تۇبەگەيلى قايتا قۇرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. اكىمشىلىك رەسۋرستاردىڭ ەسەبىنەن تاپسىرىس العان كومپانيالار وزدەرىنىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەلىسىم-شارتتارىنان ايرىلۋدا.

قوردىڭ ينۆەستيتسيالىق جوبالارىنىڭ توپتاماسى - شامامەن 3,5 تريلليون تەڭگە. بۇدان بىلاي بارلىق جوبالار اشىق ءارى كونكۋرس نەگىزىندە حالىقارالىق كومپانيالاردىڭ قاتىسۋىمەن جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. ەگەر، ولاي بولماي جاتسا، بىردەن ماعان تىكەلەي حابارلاڭىزدار. ويتكەنى بۇل - مەنىڭ پرەزيدەنتتىك قىزمەتىمدەگى اسا ماڭىزدى ءىس، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە مونوپوليالارعا جانە نارىققا كىرۋ كەزىندەگى جاساندى كەدەرگىلەرگە قارسى باستالعان كۇرەس ينۆەستورلاردىڭ ەل ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋعا قاتىسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

- قازىرگى ۋاقىتتا تارتىلعان تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ شامامەن 35 پايىزى تاۋ-كەن سالاسىنا تيەسىلى. سونىمەن قاتار اگروونەركاسىپ كەشەنى، تۋريزم، وڭدەۋ جانە كولىك ونەركاسىبى سياقتى باسەكەگە قابىلەتتى سالالاردىڭ الەۋەتىن ىسكە اسىرۋدا ايتارلىقتاي مۇمكىندىكتەردى جىبەرىپ الىپ جاتىرمىز. بۇل جەردە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق پەن قىتايدىڭ اۋقىمدى تۇتىنۋ نارىقتارىنىڭ باسىمدىعى انىق كورىنەدى. وسى سالالاردى دامىتۋعا بەلسەندى اتسالىسۋعا شاقىرامىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

وسى ورايدا پرەزيدەنت ءوزىنىڭ جۋىردا قىتايعا جانە رەسەي فەدەراتسياسىنا جاساعان ساپارىنا توقتالدى.

- اتالعان مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارىمەن وتە تابىستى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلدى. ولاردىڭ ءبارى نەگىزىنەن ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا باعىتتالدى. كەلىسىمدەردىڭ پەرسپەكتيۆاسى زور ەكەنىن تاعى دا قايتالاپ ايتامىن، - دەدى پرەزيدەنت.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى ينۆەستورلاردىڭ نازارىن ەلىمىزدىڭ كولىك-لوگيستيكا سالاسىنداعى الەۋەتىنە اۋدارىپ، قىتاي - ەۋروپا ءدالىزى بويىنشا قۇرلىق ترانزيتتىك تاسىمالدىڭ 83 پايىزى قازاقستان ارقىلى وتەتىنىن اتاپ ءوتتى.

- «دوستىق - مويىنتى» اسا اۋقىمدى تەمىرجول جوباسى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل وتكىزۋ الەۋەتىن 5 ەسە ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. «داربازا - ماقتارال» جاڭا تەمىرجول باعىتى ورتالىق ازيادان رەسەيگە، ودان ءارى ەۋروپاعا شىعاتىن ترانزيتتىك تاسىمالدىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. «تۇركىستان - شىمكەنت - تاشكەنت» جوعارى جىلدامدىقتى تەمىرجول ماگيسترالىن سالۋ جوسپارلانىپ وتىر، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى ەنەرگەتيكالىق الەۋەتتى ارتتىرۋعا، اتاپ ايتقاندا اتوم ەنەرگەتيكاسىن، جاسىل سۋتەگىن، ەكولوگيالىق، الەۋمەتتىك جانە كورپوراتيۆتىك باسقارۋ قاعيداتى بويىنشا تسيفرلاندىرۋدى دامىتۋ جونىندەگى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا توقتالدى. بۇدان بولەك قاسىم- جومارت توقايەۆ كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى رەفورمالاۋدىڭ، سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك كاسىپورىندار مەن حولدينگتەردى جەكەشەلەندىرۋ جانە IPO- عا شىعارۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ تيىمدىلىگىنە قاتىستى ماسەلەگە دە توقتالدى.

- بۇگىندە ينۆەستيتسيا تارتۋدىڭ بارلىق ساتىسىندا فورماليزم مەن كەلىسىمگە كەلۋدىڭ ۇزاققا سوزىلاتىن ىشكى ۇدەرىستەرى ءالى دە باسىمدىققا يە ەكەنىن بىلەمىز. سونىڭ سالدارىنان ينۆەستورلار قاجەتتى شەشىمدى ايلاپ، جىلداپ كۇتىپ قالادى. وسىدان بارىپ ولار ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى كەيىنگە قالدىرادى نەمەسە باسقا ەلگە كەتەدى. حالىقارالىق كەلىسىمدەردىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارداعى كابينەتتەردە جاتىپ قالۋىنا، سونداي-اق كەلىسىمدەردى راتيفيكاتسيالاۋ ءىسىنىڭ كوپ جىلعا سوزىلىپ كەتۋىنە قاتىستى مىسالدار جەتكىلىكتى. بۇرىن سولاي بولعان، ول ءقازىر دە بار دەپ ويلايمىن. ال مۇنداي كەلىسىمدەرگە وزگە ەلدەردە ءبىر- ەكى ايدىڭ ىشىندە قول قويىلادى. ينۆەستيتسيالىق جوبالار بويىنشا ناقتى ءارى تۇسىنىكتى الگوريتم كەرەك. كەڭەسكە ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ، اتالعان ماسەلەنى پىسىقتاۋدى تاپسىرامىن، - دەدى پرەزيدەنت.

پرەزيدەنت ءوز سوزىندە «قازاقستان حالقىنا» قوعامدىق الەۋمەتتىك قورىنىڭ قۇرىلعانى جونىندە ايتتى.

- كەيبىر شەتەلدىك ينۆەستورلار اراسىندا قورعا جارنا اۋدارۋ مىندەتتى مە دەگەن سۇراق تۋىندايدى. جارنا اۋدارۋ ەرىكتى تۇردە جۇرگىزىلەتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ كەزدەسۋدى قورىتىندىلاي كەلە، ەلىمىزدە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان رەفورمالارمەن قاتار، كەڭەس تە ءوز قىزمەتىندەگى تاسىلدەردى جاڭارتىپ وتىرۋعا ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

- مەن بەلسەندى تۇردە كومەكتەسۋگە، نەگىزدەلگەن شەشىمدەر قابىلداۋعا دايىنمىن. جالپى، مەن قازاقستاندا قولايلى ينۆەستيتسيالىق كليمات قالىپتاستىرۋعا باسىمدىق بەرەمىن. سىزدەردەن تىڭ باستامالار مەن ۇسىنىستار كۇتەمىن. كەڭەس ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ، ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدىڭ شىنايى ءارى ناقتى تەتىگىنە اينالۋى كەرەك، - دەدى پرەزيدەنت.

جيىن سوڭىندا مەملەكەت باسشىسى كەڭەستىڭ كەلەسى 34- پلەنارلىق وتىرىسىنىڭ كۇن ءتارتىبىن جاريالادى. الداعى جيىن ەكونوميكانى دەكاربونيزاتسيالاۋ جانە تومەن كومىرتەكتى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ ماسەلەلەرىنە ارنالادى. سونداي-اق پرەزيدەنت شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ ەلىمىزدەگى جۇمىستارىنا قاتىستى ءبىرقاتار وزەكتى ساۋالعا جاۋاپ بەردى.

سونىمەن قاتار جيىن بارىسىندا ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ، ازيا دامۋ بانكى، ەۋروپا قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكى، Citigroup، EY، Exxon Mobil، Chevron، TotalEnergies، Shell، Eni S.p.A. CNPC، Cameco، ArcelorMittal، General Electric جانە باسقا دا حالىقارالىق ءىرى قارجى جانە بيزنەس قۇرىلىمدارىنىڭ جەتەكشىلەرى ءسوز سويلەدى.

كەزدەسۋدى «شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ قازاقستاندىق كەڭەسى» اسسوتسياتسياسىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ەرلان دوسىمبەكوۆ جۇرگىزدى.