ءتىل ماسەلەسىنە دەگەن نەمقۇرايدىلىق ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاتەر ءتوندىرۋى مۇمكىن – ق ر پرەزيدەنتى
بۇل تۋرالى مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ رەسپۋبليكالىق «انا ءتىلى» باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
«انا ءتىلى» گازەتى - قازاق ءتىلىنىڭ قوعامداعى ءمان- ماڭىزىن ارتتىرۋ، ونىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتۋ ماسەلەسىن ۇدايى قوزعاپ ءجۇر.
بۇل باسىلىم ءاردايىم ۇلتتىق مۇددەگە بەرىك بولىپ، تىلىمىزگە جاناشىرلىق تانىتىپ كەلەدى. وسىنداي ەلەۋلى ەڭبەكتەرىڭىز ءۇشىن باسىلىمدا جۇمىس ىستەيتىن جۋرناليستەرگە، ۇنەمى وي- تالقىعا اتسالىسىپ جۇرگەن جازۋشىلار مەن عالىمدارعا شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن.
وسى وتىز جىل ىشىندە قازاق ءتىلىن دامىتۋعا قاتىستى ەشتەڭە ىستەلگەن جوق دەۋگە بولمايدى. تۋعان ءتىلىمىزدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس اتقارىلدى. وعان داۋ جوق. مۇنى سىرت كوز سىنشىلار دا ايتىپ ءجۇر. ءبىراق ولاردىڭ كەيبىرى مۇنداي ۇردىسكە اسا قۋانا قويمايدى. ويتكەنى ەندى قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىن تەجەپ، ەل ىشىندە كەڭ ءورىس الۋىن توقتاتۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن سەزەدى»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى قازاق ءتىلىنىڭ جاعدايى تۋرالى ايتقاندا، مەملەكەتىمىزدىڭ نەگىزىن قالاعان، تۇڭعىش پرەزيدەنت - ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ايىرىقشا ەڭبەگىن اتاپ وتۋگە تيىستىگىمىزگە باسا نازار اۋدارتادى.
«ول ەلىمىزدە مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتتىڭ سانى ەداۋىر از بولعانىنا قاراماستان قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. سونداي اۋمالى-توكپەلى كەزەڭنىڭ وزىندە نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ تىكەلەي ىقپال ەتۋىمەن پارلامەنت قازاق ءتىلىن مەملەكەتتىك ءتىل دەپ جاريالادى. شىندىعىندا، تىلدىك پروبلەمانىڭ ۇلكەن ساياسي ءمانى مەن ماڭىزى بار. ءتىل ماسەلەسىنە بەي- جاي قاراپ، نەمقۇرايدىلىق تانىتاتىن بولساق، مەملەكەتتىگىمىز بەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاتەر ءتوندىرىپ الۋىمىز مۇمكىن. بۇعان ۋكراينانى مىسالعا كەلتىرسەك تە جەتكىلىكتى دەپ ويلايمىن. مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ىسىندە قىزبالىققا سالىنىپ، ونىڭ قولدانۋ اياسىن كۇشپەن كەڭەيتۋگە ۇمتىلۋدىڭ كەرى اسەرى بولارى انىق. ويتكەنى ونىڭ سوڭى ۇلتارالىق ارازدىققا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار بۇل تۇرعىدا گەوساياسي جاعدايدى دا نازاردان تىس قالدىرماۋىمىز كەرەك. اسىرەسە رەسەيمەن اراداعى شەكارامىزدىڭ الەمدەگى ەڭ ۇزىن شەكارا ەكەنىن دە استە ەستەن شىعارماعان ءجون. گەوگرافيا - گەوساياساتتىڭ ماڭىزدى فاكتورىنىڭ ءبىرى»، - دەدى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى. ءبىراق قازاقستان پرەزيدەنتى بۇل مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى جۇمىستاردى توقتاتىپ قويۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيتىندىگىن باسا ايتادى.
«قايتا ونى ىڭ-شىڭسىز، ايعايلاماي، قىزبالىققا سالىنباي، ءبىراق تاباندى تۇردە جالعاستىرا بەرۋ قاجەت. بۇل ورايدا وزبەكستاننىڭ تاجىريبەسىن مىسالعا كەلتىرۋگە بولادى. ولار وزدەرىنە ءتان جايلى مىنەزىنە سالىپ، ۇرانداتىپ-شۋلاتپاي-اق، قاجەت كەزىندە ورىس تىلىنە دە جۇگىنە وتىرىپ، ءتىل ماسەلەسىن تولىق شەشىپ الدى. مەنىڭ تاڭعالاتىنىم، وزبەكستاننىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارىندا ءالى كۇنگە دەيىن ورىس ءتىلى قولدانىلادى. ءتىپتى ولاردىڭ تۇتاس تاريحىندا دا وسىلاي بولعان. وزبەكتەر قوعامدىق قاتىناستاردى ساياسيلاندىرماي، ەڭبەك پەن ساۋداعا باسىمدىق بەرىپ، ⅩⅩ عاسىردىڭ باس كەزىندەگى از عانا حالىقتان قازىر ورتالىق ازياداعى ەڭ ۇلكەن ۇلتقا اينالدى. سوندىقتان ۇلى ابايدىڭ وزبەك حالقىنا قاتىستى ايتقان پاراساتتى وي- پىكىرى قازىرگى تەحنولوگيا عاسىرىندا دا ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جوعالتپاعانىن بايقايمىز. وزبەكتەر ساياساتقا قۇمار ەمەس، ولار ەڭبەك ەتكەندى قۇپتايدى. بۇل ەل كوشەدە ۇرانداتىپ شەرۋگە شىعىپ جۇرگەن جوق.
قايتا جاسامپازدىققا جەتەلەيتىن ەڭبەكپەن اينالىسىپ جاتىر. تاريحتان ساباق الا وتىرىپ، ءبىز تەحنولوگيا مەن روبوتتار باستى ءرول اتقاراتىن جاڭا داۋىردەگى قازاق حالقىنىڭ يگىلىكتى ءومىرى جايىندا ويلانۋىمىز كەرەك. الەم تۇپكىلىكتى وزگەرىستەردىڭ الدىندا تۇر. سول سەبەپتى ەستە جوق ەسكى زاماندى اڭساماي، لينگۆيستيكالىق مادەنيەتتىڭ اينالاسىن شيىرلاي بەرمەي، تاريحىمىزدى دا دارىپتەپ، سالت- ءداستۇرىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، العا ۇمتىلۋىمىز قاجەت»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
اۆتور: مارلان جيەمباي
