بەتەگە كەتەر، بەل قالار...
قايتىس بولعان وتانداستارىمىزدىڭ وتباسىلارىنا كوڭىل ايتامىز. جارالىلاردىڭ دا تەز ساۋىعىپ كەتۋىن تىلەيمىز.
ۇلتتىق مۇددە ۇرانمەن عانا شەشىلمەيدى. اشۋعا بۋلىعىپ، ارانداپ قالعان كەيبىر ازاماتتار زاڭعا باعىنباي، وزدەرى ۇكىم شىعارىپ، سونىڭ سالدارىنان قانشا جازىقسىز جاندار جاپا شەككەنىن، جان تاپسىرعانىن كورىپ جانىمىز قينالدى. بۇل - بىزگە قۇقىقتىق مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعانىمىزدى، سوندىقتان كەز كەلگەن ماسەلەنى زاڭ شەڭبەرىندە شەشۋىمىز قاجەت ەكەنىن تەرەڭ ۇقتىرادى.
وقىس وقيعا تۋرالى سۋىت حابار تاراسىمەن پرەزيدەنت قاسىم- جومارت توقايەۆ تۆيتتەر جەلىسى ارقىلى پىكىرىن جەدەل ءبىلدىرىپ، وقيعانى قاتاڭ باقىلاۋعا العاندىعىن جەتكىزدى. ودان كەيىن دە بىرنەشە مارتە پىكىرىن جاريالاپ، حالىقپەن بىرگە جۇرتتى سابىرعا شاقىردى.
بۇل ەل پرەزيدەنتى ءوزى ايتقان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» مەحانيزىمىنىڭ ىسكە اسا باستاعانىن كورسەتەدى. سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ شۇعىل قۇرىلىپ، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى باستاعان كەڭ قۇرامدى توپ وقيعا ورىن العان جەرگە جەدەل بارۋى دا كوپ وقيعانىڭ الدىن الدى دەپ ەسەپتەيمىز.
قاي كەزەڭدە بولماسىن، وقىس وقيعانىڭ كۇڭگىرتتەنىپ، باسقاشا سيپات الىپ كەتپەۋىنە انىق اقپارات بەرۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەنى بەلگىلى. بۇل رەتتە ەلىمىزدىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرال وكىلدەرى حالىققا دەر كەزىندە دۇرىس اقپار تاراتا ءبىلدى. ونىڭ ىشىندە «Egemen Qazaqstan» گازەتى دە سول ساتتەن باستاپ كوپتەگەن اقپاراتتى جەرگىلىكتى ءتىلشى ارقىلى ساۋاتتى ساراپتاپ، جەدەل ءارى انىق جەتكىزىپ وتىرۋعا تىرىستى. ءبىز ارانداتۋشىلىق نيەتتە اتتانعا ايعاي قوسۋدىڭ بۇنداي كەزەڭدە اسا قاۋىپتى ەكەنىن جاقسى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.
قوعامدى الاڭداتقان قوردايداعى جايت قوردالانىپ قالعان كوپ نارسەنىڭ دە بەتىن اشىپ كەتكەندەي بولدى. سوندىقتان، وقيعاعا قاتىستى كولەڭكەلى تۇستاردىڭ بار ەكەنىن جاسىرىپ قالماۋىمىز كەرەك. ەڭ اۋەلى، بولعان وقيعادان ءتيىستى سالالارعا قاتىستى سالعىرتتىقتىڭ سالقىنى سەزىلدى. قازىرگە دەيىن بەي- جاي قارالىپ كەلگەن ۇلتتىق ماسەلەگە دەگەن بويكۇيەزدىكتىڭ بار ەكەنىن وسى قايعىلى جاعداي تاعى ءبىر رەت ەسىمىزگە سالعانداي بولدى. قاراعاندىدا قىلاڭ بەرگەن، سارى اعاشتى سەلت ەتكىزگەن وقيعالاردان ساباق الۋىمىز كەرەك ەدى.
ەل ىشىندە ەتەك جايعان جەمقورلىقتىڭ جەگى قۇرتى دا جاعدايدىڭ ۋشىعۋىنا تىكەلەي سەبەپ ەكەنىن مويىنداۋىمىز كەرەك. مىسالى، ءدال وسى جامبىل وبلىسىندا كورشىلەس مەملەكەت ازاماتتارىنىڭ پارا بەرۋ ارقىلى وڭاي جولمەن ازاماتتىق الۋ فاكتىلەرى ايقىندالعان بولاتىن. بۇل رەتتە جەمقورلىق - ىندەت، ونىمەن كۇرەسۋدىڭ مىندەت ەكەنى بەلگىلى.
وقيعا كەزىندە كوپتەگەن ازاماتتار ايرىقشا اتاپ وتكەندەي، قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسى وتە وزەكتى ەكەنى وسى جەردە تاعى ءبىلىندى. جالپى، پرەزيدەنت ايتقانداي قازاق ءتىلى تەك مەملەكەتتىك قانا ەمەس، ۇلتارالىق تىلگە اينالاتىن ۋاقىت الدەقاشان جەتكەندىگىن كورىپ وتىرمىز. سوندىقتان ءتىل - ۇلتتىڭ جانى، ءتىل - ەلدى تۇتاستىراتىن ۇلكەن تەتىك ەكەنى انىق.
سونىمەن قاتار، ەلىمىزدەگى دياسپورا ماسەلەسىن قايتا زەردەلەۋ كەرەكتىگى تۋىنداپ وتىرعان سىڭايلى. ءبىز ءبىر شاڭىراق استىندا عۇمىر كەشىپ وتىرعان ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرىنىڭ قيلى تاريحى مەن قيىن تاعدىرى جونىندە تەرەڭ، زەردەلى زەرتتەۋلەر كەرەك ەكەنىن اڭعارامىز. ول تەك قورداي وقيعاسىنا قاتىستى عانا ەمەس، ەتنوس وكىلدەرى كوپ شوعىرلانعان بارلىق ايماققا وسىنداي جۇمىستاردىڭ ءجيى، جەدەل جۇرگەنى ابزال.
بۇل ورايدا، كەزىندە ەلىمىزگە تاعدىر تالايىمەن كەلگەن ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرى ءبىر ناندى ءبولىپ جەپ، قيىندىقتا قاتار ءجۇرىپ، قۋانىشىمىزدى بولىسكەنى بەلگىلى. الايدا، سوڭعى جىلدارى وسى تاريحتى بىلمەيتىن كەيىنگى بۋىن ديسپورا وكىلدەرىنىڭ قازاق مادەنيەتىنە، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزعا جات ءوسىپ كەلە جاتقاندىعى بايقالادى. ەل تۇتاستىعى، ەل بىرلىگى ءۇشىن ورتاق قۇندىلىقتار قالىپتاسۋى شارت. سوندىقتان ۇلتتىق رۋحاني باعدارلامالار، اسىرەسە، دياسپورا وكىلدەرى اراسىندا دا كەڭىرەك ءجۇرىپ، ناسيحاتتالۋى قاجەت دەپ ويلايمىز.
بۇل مەملەكەت - ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز. قازاقتا «بەتەگە كەتەر، بەل قالار، بەكتەر كەتەر، ەل قالار» دەگەن ءسوز بەكەر ايتىلماعان. سول سەبەپتى قوعام سابىرعا كەلىپ، ءار ازامات وزدەرىن اقىلعا جەڭدىرگەنى ءجون. ءبىز باسالقى سوزگە توقتاعان، ءباتۋالى سوزگە جۇگىنگەن جۇرتپىز. سوندىقتان ەل بىرلىگى - تاۋەلسىزدىك تىرەگى ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز قاجەت.
دارحان قىدىرالى، «ەگەمەن قازاقستان»
