زەينەتاقى جارناسىنىڭ جاڭا ءتارتىبى قازاقستاندىقتارعا قالاي اسەر ەتەدى؟
«بۇل نورمالار «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە زەينەتاقى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» 2015-جىلعى 2- تامىزداعى ق ر زاڭىمەن قابىلداندى. جۇمىس بەرۋشىنىڭ زەينەتاقى جارنالارىن ەنگىزۋدەگى ماقساتى - قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ، جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك وتىلىنە سايكەس كەلەتىن لايىقتى زەينەتاقىمەن قامتاماسىز ەتۋ. وسىلايشا، قىزمەتكەردىڭ جەكە زەينەتاقى شوتىنا اي سايىن جالاقىنىڭ 15 پايىزى اۋدارىلىپ وتىرادى: 10 پايىزى - قىزمەتكەردىڭ مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى، 5 پايىزى - جۇمىس بەرۋشىنىڭ ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن زەينەتاقى جارنالارى»، - دەپ ءتۇسىندىردى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى.
بۇل جاڭاشىلدىق بارلىق جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتارعا، ونىڭ ىشىندە جەكە كاسىپكەرلەر جانە جەكە پراكتيكامەن اينالىساتىن ادامدارعا قولدانىلادى. ج م ز ج ازاماتتىق-قۇقىقتىق سيپاتتاعى كەلىسىمشارتتار نەگىزىندە جۇمىس جانە قىزمەت كورسەتەتىن ادامدارعا؛ زەينەتكەرلىك جاستاعى جەكە تۇلعالارعا؛ اسكەري قىزمەتشىلەر مەن كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ قىزمەتكەرلەرىنە؛ ەڭبەك سىڭىرگەن جىلدارى ءۇشىن زەينەتاقى تولەمدەرىن الۋشىلارعا؛ ءومىر بويى اي سايىنعى تولەممەن قامتىلاتىن وتستاۆكاداعى سۋديالارعا قولدانىلمايدى.
جۇمىس بەرۋشىلەردەن كەلىپ تۇسكەن زەينەتاقى جارنالارى جەكە تۇلعالاردىڭ مەنشىگى بولىپ سانالمايدى جانە مۇراعا قالدىرىلمايدى. بۇل قاراجات ب ج ز ق اكتيۆىندە بولادى جانە زەينەتكەرلەر اراسىندا قايتا بولىنەدى.
«ەڭبەك شارتتارى مەن جالاقى مولشەرى ەڭبەك شارتىندا قاراستىرىلعاندىقتان، جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسىن تومەندەتۋگە سەبەپ بولماۋى كەرەك ەكەندىگىنە نازار اۋدارامىز. ق ر ەڭبەك كودەكسىنە سايكەس، ەڭبەك شارتىنا كەز كەلگەن وزگەرتۋلەر تەك قىزمەتكەر مەن جۇمىس بەرۋشىنىڭ ءوزارا كەلىسىمى بويىنشا عانا ەنگىزىلۋى مۇمكىن. ەڭبەك قۇقىعى بۇزىلعان جاعدايدا، قىزمەتكەر جۇمىس ورنىنداعى ەڭبەك ينسپەكسياسىنا نەمەسە ەڭبەك، الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە كوشى-قون كوميتەتىنە 743491، 743572 (ەڭبەك قاتىناستارى باسقارماسى) ءنومىرى ارقىلى حابارلاسۋعا قۇقىلى»، - دەلىنگەن مينيسترلىك حابارلاماسىندا.
ج م ز ج ەنگىزۋ جونىندەگى نورمالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ج م ز ج ەسەپتەۋ جانە اۋدارۋ جونىندەگى، سونداي-اق ج م ز ج ەسەبىنەن تولەمدەردى جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى تەتىكتەردى كوزدەيتىن ءتيىستى ەرەجەلەر ازىرلەندى. ەرەجە جوبالارى مينيسترلىكتىڭ سايتىندا ورنالاستىرىلعان.
مىسال ءۇشىن ەڭبەك ءوتىلى 33 جىل ەڭبەكاقىسى 172 مىڭ تەڭگە (بۇگىنگى كۇنى ورتاشا جالاقى) قىزمەتكەردى الايىق. 33 جىل ىشىندە ينۆەستيتسيالىق تابىستى ەسەپكە الا وتىرىپ، قىزمەتكەردىڭ جالاقىسىنان 10 پايىزدىق زەينەتاقى جيناقتارى شامامەن 12,7 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل ورايدا، جالاقىنىڭ ءوسۋى ەسكەرىلمەيدى. ەڭبەك دەمالىسىنا شىققان كەزدە قىزمەتكەردىڭ زەينەتاقىسى 140 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى، ونىڭ ىشىندە جيناقتاۋ -110 مىڭ تەڭگە، بازالىق - 30 مىڭ تەڭگە. الايدا، مۇنداي جاعدايدا جۇمىس بەرۋشىنىڭ جارناسىن ەنگىزۋ ەسەبىنەن (ج م ز ج) قىزمەتكەردىڭ زەينەتاقىسى 50 مىڭ تەڭگەگە ۇلعايىپ، 190 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى.
ايتا كەتەيىك، قازاقستاندا 2,2 ميلليون زەينەتكەر بار. 2019-جىلدىڭ 1- شىلدەسىندەگى جاعداي بويىنشا زەينەتاقىنىڭ ورتاشا مولشەرى 85697 تەڭگەنى قۇراپ وتىر، ونىڭ ىشىندە بازالىق زەينەتاقى - 26978 تەڭگە، ورتاق زەينەتاقى - 58719 تەڭگە.