اؤعان سوعئسئنئث ايتئلماعان اقيقاتئ

استانا. قازاقپارات - بيئلعئ اقپان ايئندا اؤعانستاننان كةثةس اسكةرلةرئنئث شئعارئلعانئنا 25 جئل تولادئ. 1979 - جئلدئث 25 - جةلتوقسانئندا كةثةس وكئمةتئ باسقارؤشئلارئنئث قارئمسئز، دارئنسئز ساياساتكةرلئگئنئث كةسئرئنةن اؤعانستانعا اسكةر ةنگئزئلئپ، ول 10 جئل بويئ ةشكئمگة پايداسئز سوعئس جذرگئزدئ.
None
None

 وسئ ؤاقئت ارالئعئندا اؤعانستان تةرريتورياسئندا 600 مئثنان ارتئق كةثةستئك اسكةريلةر بولدئ.

ونئث 15 مئثنان ارتئعئ قازا بولدئ، 54 مئثعا جؤئعئ جارالاندئ، 417 سئ حابارسئز كةتتئ. سونئث ئشئندة سوعئسقا قاتئسقان 22 مئثنان استام قازاقستاندئقتئث 1 مئثعا جؤئعئ قازا بولئپ، 2 مئثنان استامئ مذگةدةك بولئپ قالدئ. ال 21 قازاقستاندئق ءئز-تذزسئز كةتتئ.

بذل ايتؤعا عانا وثاي ساندار. 18 گة جاثا تولئپ، ءومئردئ ةندئ عانا باستاعان بوزداقتئث ءمايئتئن جةرلةؤدئث قانشالئقتئ قيئن ةكةندئگئن باستان كةشئرگةندةر بئلةدئ. ذزاق، 10 جئل بويئ جاسئ باليعاتقا تولئپ، اسكةرگة الئنؤعا ءتيئستئ بالالاردئث ءبارئنئث دة اتا-انالارئ «اؤعانستانعا جئبةرمةسة ةكةن» دةپ قئل ذستئندة جذرگةندةي كذي كةشةتئن... مذنئث دا جذيكةگة قانشالئق سالماق تذسئرگةنئن باستان كةشكةندةر بئلةدئ.

راس، اؤعاننئث بةيبئت حالقئنئث شوكئمدةي دة كئناسئ جوق-تئ. سوسياليزم مةن كاپتياليزمنئث ارپالئسئ سول كئناسئز حالئقتئث قانئن 10 جئل توكتئ. سول 110 ايعا سوزئلعان سذراپئل كةزئندة 2،5 ميلليون اؤعان حالقئ جةر بةتئنةن جويئلئپ كةتتئ. 15 مئثنان اسا كةثةس اسكةرئ وپات بولدئ.

سايئپ كةلگةندة بذل سوعئس اؤعانستانعا بارعاندار مةن وندا قازا بولعاندار ءذشئن عانا ةمةس، سول جئلداردا 300 ميلليونعا جؤئق حالقئ بولعان بارلئق ك س ر و حالقئ ءذشئن ذلكةن تراگةديا بولعانئن ذمئتپايئق.

اؤعان سوعئسئ-10

سول جئلدارئ ك س ر و اؤعانستان وكئمةتئن قولداؤ ءذشئن بيؤدجةتتةن جئل سايئن 800 ميلليون (10 جئلدا 8 ميلليارد) دوللار بولئنگةن. ال 40- ارميانئ ذستاؤ ءذشئن جئل سايئن 3 ميلليارد دوللار ءبولئنئپ تذرعان. 1989 - جئلئ سول كةزدةگئ ك س ر و مينيسترلةر كةثةسئنئث ءتوراعاسئ ن.رئجكوأ ءبئر توپ ةكونوميستةرگة اؤعان سوعئسئنئث بارلئق شئعئندارئن ةسةپتةؤدئ تاپسئرادئ.

 الايدا، شئعئننئث جان تذرشئكتئرةرلئك وراسان زور كولةمدة ةكةنئن كورگةن وكئمةت باسشئلارئ حالئقتئث تولقؤئنان قورقئپ، ونئ جاريالاماؤ كةرةك دةپ شةشكةن. كةثةس ةكونوميكاسئن تئعئرئققا تئرةپ، داعدارئسقا ذشئراتقان فاكتورلاردئث ءبئرئ وسئ - اؤعان سوعئسئ ةكةنئ ابدةن دالةلدةنگةن.

ةث قيئنئ بذل سوعئس ةشقانداي ناتيجةسئز اياقتالدئ. كةثةس جاعئ قولداعان كابؤل وكئمةتئنة قارسئلار ازايؤدئث ورنئنا كذن ساناپ وسة ءتذستئ. ماسةلةن، كةثةس اسكةرئنئث بارئنشا كذش العان 1986 - جئلدئث وزئندة مودجاحةدتةر اؤعانستان اؤماعئنئث 70 پايئزئنا باقئلاؤ جاساپ تذرعان... كةثةس وداعئنئث ئقپالئنداعئ نادجيبؤللانئث وكئمةتئ دة 3 جئلعا عانا شئداي الدئ.

اؤمالئ-توكپةلئ اؤعانستان



اؤعانستان اؤماعئن ةجةلدةن مذسئلمان حالئقتارئ قونئستانئپ كةلگةن. مذنداعئ تئلدةرئ، تذرلةرئ، ءئشئنارا دئلدةرئ دة بولةك حالئقتاردئث ءبارئن دئندةرئ بئرئكتئرئپ تذراتئن ةدئ. 1979 - جئلئ ونداعئ 20 ميلليونعا جؤئق حالئقتئث 40 پايئزعا جؤئعئ پؤشتؤن، قالعانئن تاجئك، وزبةك، حازار، تذركئمةن، ايماق جانة ت.ب. 20 شاقتئ حالئق قذرادئ. ئشئندة قازاق، قاراقالپاق، قئرعئز دا بار. ءارقايسئسئ ءوزئنئث قالئث شوعئرلانعان ايماقتارئندا قونئستانعان.

اؤعانستان اؤماعئنان ةجةلدةن نةشة ءتذرلئ سوعئستار ءوتتئ. سونئث سوثعئ ؤاقئتتا بولعاندارئن عانا اؤئزعا الار بولساق، 18- عاسئردئث باسئندا اؤعانستاندئ يراننئث تذركئ ناسئلدةس شاحئ نادئر باسئپ الدئ. 1747 - جئلئ احمادشاح دؤرراني كوتةرئلئس اشئپ، ءنادئردئ قذلاتئپ، العاش رةت، كانداگاردا قازئرگئ اؤعانستان اؤماعئن تذگةل قامتئعان يمپةريا قذردئ.

 تاريحتا «دؤرراني دةرجاأاسئ» دةپ اتالعان بذل مةملةكةتتئ ونئث ذرپاقتارئ تذتاس ذستاي الماي، 1818 - جئلئ پةشاأار، كابؤل، كانداگار جانة گةرات كنيازدئكتةرئنة بولئپ جئبةردئ. بذل كةزدة ءذندئستاندئ تذگةل باسئپ العان اعئلشئندار اؤعانستان اؤماعئنا دا ءجيئ كوز الارتئپ تذرعان.

 20 - عاسئردئث باسئنا دةيئن ول اؤعانستان اؤماعئن باسئپ الماق بولئپ ةكئ رةت سوعئستئ. الايدا، حالئقتئث قايسار قارسئلئعئنئث ارقاسئندا كارئ ارئستاننئث ازؤئ جاس مةملةكةتكة تولئق باتا الماي، تةك پروتةكتوراتتئعئن عانا مويئنداتا الدئ. ونئث ذستئنة قازئرگئ ورتالئق ازيا ةلدةرئن تذگةل باسئپ العان رةسةي يمپةرياسئ دا ةؤرازيانئث ورتالئعئندا ورنالاسقان  ستراتةگيالئق تذرعئدان ماثئزدئ بذل ةلدئث اعئلشئنداردئث ئقپالئندا كةتكةنئن قالاماي، اؤعاندئقتاردئث سوعئسئن قولداپ وتئرعان.

 ءسويتئپ، І-دذنيةجذزئلئك سوعئس جئلدارئندا اؤعانستان انگليانئث پروتةكتوراتئ بولسا دا بةيتاراپتئق ذستانئپ، ةش جاققا تارتئلمادئ. 1919 - جئلئ امانؤللا حان اؤعانستاننئث اعئلشئندارعا ءئشئنارا باعئنئشتئلئعئنان ارئلئپ، تاؤةلسئز كورولدئك جاريالادئ. ونئ رةسةي، ودان كةيئن، 1926 - جئلئ انگليا دا تانئپ، سول جئلئ ديپلوماتتئق قاتئناستار ورناتادئ. ايتا كةتةرلئگئ سول، اؤعانستان كورولدئگئ رةسةيدةگئ بولشةأيكتةر وكئمةتئن ةث ءبئرئنشئ بولئپ تانئعان مةملةكةت.



وسئ اؤعانستان كورولدئگئ ءبئرشاما دامئپ، الئس-جاقئن شةتةلدةرمةن ساياسي-ةكونوميكالئق قارئم-قاتئناستار ورناتادئ. سونئث ئشئندة اعئلشئنداردئث جاؤئ گةرمانيامةن دة قارئم-قاتئناستئ ذلعايتقان. اسئرةسة، كةثةستئك رةسةيمةن اراداعئ ارئپتةستئك ئنتئماقتاستئقتار بارئنشا كةثةيگةن.

كةثةس وكئمةتئ اؤعاندئق اسكةريلةردئ دايئنداپ، تةحنيكالئق كومةكتةر دة كورسةتكةن. ةسةسئنة، كةثةس وكئمةتئنئث تالابئمةن امانؤللا حان وسئندا كةلئپ تئعئلعان ورتالئق ازيا ةلدةرئندة كةثةسكة قارسئ باس كوتةرگةن ازاتتئق كذرةسكةرلةرئ  - باسماشئلاردئ ذستاپ بةرؤگة جانة ولاردئ قئرؤعا جول بةرگةن. سوندئقتان دا، امانؤللاعا دةگةن قارسئلئق حالئق اراسئندا ذدةي تذسةدئ.

وسئنداي سةبةپتةرمةن 1928 - جئلئ اؤعانستاندا مةملةكةتتئك توثكةرئس بولئپ، وكئمةت باسئنا باچاي ساكاو كةلةدئ. ال امانؤللانئث وكئلئ ستاليننةن اسكةري كومةك سذرايدئ. كةثةس وكئمةتئ 1921 - جئلئ جاسالعان دوستئق تؤرالئ كةلئسئمدئ سئلتاؤراتئپ كومةك بةرؤگة كةلئسةدئ.

ءسويتئپ كةثةس اسكةرلةرئ تاؤةلسئز اؤعانستان مةملةكةتئنئث شةكاراسئنان العاش رةت 1929 - جئلدئث ناؤرئز ايئندا وتةدئ. مذندا دا تاجئكتئث تةرمةز قالاسئنئث تذبئندةگئ شةكارانئ بذزئپ، قئزئل اسكةرلةر باسقا ةلدئث اؤماعئنا شئعادئ.

 بذل وتريادتئث قذرامئندا 2 مئثنان ارتئق سارباز، 4 زةثبئرةك، 12 ستانوكتئ جانة 12 قول پؤلةمةتئ بولعان. اؤعان اسكةرئنئث فورماسئن كيگةن وسئ اسكةر دة ءبئرشاما لاث تؤدئرعان. ولار كةليف، حاناباد جانة اؤعاندئق تذركئلةردئث ورتالئعئ مازاري-شاريف قالالارئن باسئپ العان.

مامئر ايئنئث اياعئنا دةيئن اؤعانستاندا سوعئس جذرگئزئپ، تاعئ دا بئرنةشة قالالار مةن قئستاقتاردئ جانئشتاعان وترياد امانؤللا حان قارسئلئقتئ توقتاتئپ، شةتةلگة قاشئپ كةتكةنشة وسئندا بولعان. كةثةستئك گةنةرالداردئث ماقساتئ - اؤعانستاندا كوممؤنيستئك رةجئمدئ قولدايتئن قؤئرشاق رةسپؤبليكا ورناتؤ ةدئ. ءبئراق ءدئندئ جوققا شئعاراتئن ولاردئ قالئث ةل قولداماي، بولشةأيكتةردئث ماقساتئ ورئندالمايدئ.

 1929 - جئلدئث قازان ايئندا اؤعانستاننئث بذرئنعئ وكئمةتئنئث پاريجدةگئ ةلشئسئ، امانؤللا حاننئث جاقئن تؤئسقانئ گةنةرال مذحاممةد ءنادئر حان ءذندئستانداعئ اعئلشئن وكئمةتئنئث تئكةلةي قولداؤئمةن توثكةرئس جاساپ، باچايدئ تذتقئنداپ، باسئن الادئ. ءسويتئپ، اعئلشئن يمپةرياليزمئنئث سةنئمئنة كئرئپ، سولاردئث ايتقانئمةن جذرسة دة دةربةستئگئن جوعالتپاعان وكئمةت جاساقتايدئ. ال ك س ر و اسكةرلةرئ سول جولئ دا اؤعانستان اؤماعئندا ءتيئمسئز قان توگئپ، ةش ماقساتئن ورئنداي الماي شئققان بولاتئن.

 نادئردةن كةيئن بالاسئ مذحاممةد زاحير شاح كورول بولدئ. وسئ، 1929 - جئلدان 1973 - جئلعا دةيئن بولعان كورولدئكتئث كةزئندة عانا 44 جئل بذل ةلدة تئنئشتئق بولئپ، مةملةكةتتئث ئرگةسئ ءبئرشاما نئعايعان. ا ق ش، ك س ر و، انگليا سةكئلدئ ذلئ دةرجاأالارمةن ديپلوماتيالئق قارئم-قاتئناس ورناتئلعان. ةكئنشئ دذنيةجذزئلئك سوعئستا دا اؤعانستان بةيتاراپتئق ذستاندئ. ال 1973 - جئلئ زاحير شاحتئ نةمةرة ءئنئسئ مذحاممةد ءداؤئت قذلاتئپ، اؤعانستان رةسپؤبليكاسئن جاريالايدئ.



اؤعانستاندا وكئمةتتئث ءجيئ-ءجيئ توثكةرئلئپ، ازاماتتئق سوعئستئث تئنباي جذرگئزئلئپ تذرعانئنا سئرتقئ كذشتةردئث ئقپالئ كوپ بولدئ. ولار وزدةرئ قولدايتئن باسشئنئ ذنةمئ قارؤلاندئرئپ، قارجئلاندئرئپ وتئرعان. مذندا وزدةرئنئث ئقپالئنداعئ رةجئمدئ ورناتؤ ءذشئن اعئلشئندار دا، ورئستار دا، ءتئپتئ نةمئستةر دة قئزؤ ارةكةتتةر جذرگئزدئ.

 ماسةلةن، سوثعئلار 1930-40-جئلدارئ اؤعانستاندئ ءذندئستانداعئ اعئلشئن اسكةرئنة باسئپ كئرةتئن پلاسدارمعا اينالدئرؤ ءذشئن ذلكةن شارالار جاسادئ. سونئث ئشئندة اؤةجايلار، كابؤلدةن گازنيگة جانة ذندئستانمةن شةكارالاس اؤداندارعا كوپئرلةر سالئپ، جولدار تارتقان. مذنئث ءبارئ ءذندئستانعا باسئپ كئرؤگة قاجةتتئ بولعان سوث وزدةرئ ءذشئن سالئنئپ جاتقانئن بئلسة دة اؤعانستان وكئمةتئ وعان ةش قارسئلئق بئلدئرمةگةن.

1973 - جئلئ رةسپؤبليكا جاريالاعان ءداؤئتتئث ءومئرئ ذزاققا بارمادئ. 1978 - جئلئ كةزةكتئ مةملةكةتتئك توثكةرئس بولئپ، وكئمةت باسئنا كوممؤنيستةردئث ئقپالئنداعئ اؤعانستاننئث حالئقتئق-دةموكراتيالئق پارتياسئ كةلدئ. ولار ءداؤئتتئ 30 شاقتئ وتباسئ مذشةلةرئمةن بئرگة ولتئرةدئ.

«ءساؤئر توثكةرئسئ» دةپ اتالعان بذل بذلئكتئث باسئندا كوممؤنيست ن.م.تاراكي بولئپ، ارتئنان پرةزيدةنتتئككة سايلانادئ. ال بابراك كارمال أيسة-پرةزيدةنت بولادئ. ءوزارا تارتئستان كةيئن تازا كةثةستئك جولدئ قالاعان ب.كارمال ورنئنان الئنئپ، چةحوسلاأاكياعا ةلشئلئككة جئبةرئلةدئ.

 الايدا، كوممؤنيستئك رةجئم ةلدةگئ ءدئندارلار تاراپئنان قولداؤ تاپپايدئ. ولاردئث ئقپالئنداعئ حالئق تا كوممؤنيستةرگة قئرئن قاراپ، «ءساؤئر توثكةرئسئنةن» تؤرا ءبئر جئل وتكةندة ذلكةن كوتةرئلئس بولادئ. ونئ پرةمةر-مينيستر حافيزؤللا امين باستاعان وكئمةت اسكةرلةرئ قان-جوسا قئلئپ باسادئ. الايدا، ا ق ش-تا وقئعاندئعئ سةبةپتئ و ب ب-مةن (س ر ؤ) بايلانئسئ بارئنان كذدئكتةنگةن كةثةس باسشئلارئ تاراكيدةن ونئ ورنئنان الؤدئ تالاپ ةتةدئ. ءبئراق، امين بذرئن قيمئلداپ پرةزيدةنت سارايئن باسئپ الئپ، تاراكيدئ ولتئرةدئ. بذعان حالئق ءتئپتئ نارازئ بولئپ، امينگة قارسئ ةرةؤئلدةر ءجيئ بولئپ تذرادئ.

اميندئ ك گ ب-نئث «الفا» توبئ 1979 - جئلدئث 27 - جةلتوقسانئندا قاسكويلئكپةن، ءبئر تذندة ولتئرگةنئن تاريحتان جاقسئ بئلةمئز. ول ءتئرئ تذرعاندا كةثةستئك كةثةسشئ بولئپ جذرگةن گةنةرال أ.پاپؤتين ونئ ك س ر و-دان رةسمي تذردة اسكةري كومةك سذراؤعا كوندئرؤگة تئرئسادئ. الايدا، امين رةسمي كومةك سذراماعان جانة ب.كارمالدئ ءوزئنئث ورنئنا وتئرعئزؤعا كونبةگةن. «الفانئث» تذتقيئلدان ءتيئسؤئنئث ءبئر سئرئ دا سول.

ال اؤعانستانعا اسكةر كئرگئزؤ تؤرالئ ساياسي بيؤرونئث شةشئمئ امين ولتئرئلمةي تذرئپ قابئلدانعان. 1979 - جئلدئث 24-26 - جةلتوقسانئندا 105-اؤة-دةسانتتئق ديأيزياسئ كابؤلدةن 50 شاقئرئم جةردةگئ باگرام اؤةجايئنا كولئكتئك ذشاقتارمةن كذندئز-ءتذنئ تاسئلعان. امين ولتئرئلگةننةن كةيئن مذندا باسقا دا اسكةري بولئمدةر جةتكئزئلگةن. 1980 - جئلدئث اقپان ايئندا اؤعانستانداعئ اسكةردئث سانئ 58 مئث بولادئ. ال ةث كوپ بولعان جئلدارئ جالپئ اسكةريلةردئث سانئ 200 مئثنان اسقان.

سونئمةن، 20 - عاسئردئث 19-جئلئنان بةرگئ 60 جئلدا عانا التئ وكئمةت كذشپةن اؤئسقان، بارئنشا بولجالسئز، ذنةمئ توثكةرئس پةن ازاماتتئق سوعئستان كوز اشپاعان، ةكونوميكالئق دامؤئ مةيلئنشة ارتتا قالعان بذل ةلدةن ك س ر و نة الامئن دةدئ ةكةن؟ ونئث ذستئنة حالقئنئث 100 پايئزئ يسلامدئ بةرئك ذستانعان بولسا، ءدئندئ مذلدة تةرئسكة شئعاراتئن اتةيستةر بذل ةلدة نة ئستةمةك؟ دةمةك، باسئپ كئرؤدئث باسقا سةبةپتةرئ بولعان... ولار قانداي سةبةپتةر ةدئ؟

ارناؤلئ قئزمةتتةر اداستئرعان

اؤعانستانعا باسئپ كئرؤ تؤرالئ شةشئمدئ ساياسي بيؤرونئث وتة شاعئن قذرامداعئ مذشةلةرئ 1979 - جئلدئث 12 - جةلتوقسانئندا قابئلدايدئ. پرةمةر-مينيستر ا.كوسئگين عانا قارسئ بولعان بذل شةشئمدئ ارتئنان باسقا مذشةلةر دة قولداپ، قول قويعان.

2013 - جئلدئث 12-سانئنداعئ «سوأةرشةننو سةكرةتنو» (س س) گازةتئندة «سپةسسلؤجبئ: يگرا أ أوينؤ» اتتئ ماقالا شئقتئ. بذل باسئلئم ورئستئث بذگئنگئ تاثداعئ ةث مئقتئ دةگةن كاسئبيلةرئ جازئپ تذراتئن، ازئرگة ءوز اتئنا وتئرئكپةن، وسةكپةن كئر كةلتئرمةگةن شئنشئل گازةتتةرئنئث ءبئرئ.

مئنة، وسئ باسئلئم اؤعانستانعا كةثةس اسكةرلةرئن كئرگئزؤدئث كوپ ادام بئلة بةرمةيتئن ءبئر شئندئعئن جازئپتئ. الدئمةن وندا 1979 - جئلعئ ناؤرئز ايئنئث باسئنداعئ ساياسي بيؤرو وتئرئسئنئث اؤعانستان ماسةلةسئنة بايلانئستئ ستةنوگرامماسئ كةلتئرئلگةن. وندا برةجنةأ، اندروپوأ، كيريلةنكو، ت.ب. اؤعانستانعا قانداي دا ءبئر كومةك بةرؤدةن توقتالا تذرؤ قاجةتتئگئن ايتقان. ويتكةنئ، وسئعان دةيئن بةرئلگةن كومةكتئ اؤعان وكئمةتئ «ءتيئمدئ پايدالانا الماعان».

 ال ةندئ مئنا قئزئققا قاراثئز. بيؤرو مذشةلةرئنئث وسئنداي پئكئرلةرئنة قاراماي قورعانئس ءمينيسترئ ؤستينوأ اؤعانستانعا اسكةر ةنگئزؤدئث ةكئ نذسقاسئن جاساپ، ونئ 17 - ناؤرئزدا وتئرئسقا قاراؤعا ذسئنعان. وسئنئث وزئنةن قولجةتئمدئ ستةنوگراممانئث قولدان جاسالعانئن، ال شئن مانئندة بيؤرودا نة ايتئلعانئ جاسئرئن قالعانئن كورسةتةدئ.

وسئ ذسئنئستاردئث ءبئرئ قابئلدانئپ، الدئمةن، 1979 - جئلدئث 7-9 - شئلدةسئندة باگرام قالاسئنا اسا قذپيا جاعدايدا، اؤعان اسكةرئنئث كيئمئ كيئندئرئلگةن «مذسئلمان باتالونئ» ةنگئزئلةدئ. وسئ ؤاقئتتا ك گ ب-نئث ارناؤلئ توپتارئ دا اؤعانستانعا اياق باسادئ. بذل كذش تاراكي باستاعان اؤعان رةجئمئنة كومةك بةرؤ ءذشئن عانا كئرگئزئلگةن بولسا، ةندئ، قئركذيةك ايئندا امين ونئ بيلئكتةن تايدئرئپ، ولتئرگةننةن كةيئن تاؤةلسئز ةلدئ باسئپ الئپ، «ءوزئنئث» ادامئن تاققا وتئرعئزؤ تؤرالئ راديكالدئ ذسئنئس قولعا الئنادئ.

وسئ ؤاقئت ارالئعئندا ك س ر و باسپاسوزئندة امين تؤرالئ الدئمةن جاقسئ پئكئرلةر تاراتئلعان ةدئ، ال اينالاسئ ءبئر جارئم-ةكئ ايدان كةيئن ونئ سئناؤ باستالدئ. وسئنئث وزئنةن-اق كوزئ قاراقتئ كةثةس وقئرماندارئ اؤعانستان تذرعئسئنداعئ وكئمةت ساياساتئنئث تذراقسئزدئعئن اثعارعان. سونئمةن، 12 - جةلتوقساندا جوعارئدا اتالعان شةشئم قابئلداندئ عوي. ال بذل ؤاقئتتا اؤعانستانعا ةنگئزئلةتئن اسكةر مةن ونئ ةنگئزؤ جولدارئنئث جوسپارئ الدةقاشان جاسالئپ قويعان ةدئ.

ك س ر و باسشئلئعئنئث اؤعانستانعا اسكةر ةنگئزؤگة سونشا قذمار بولئپ، دةدةكتةپ كةتكةنئ نةسئ دةگةن سذراق تؤادئ. سويتسة ةث نةگئزگئ سةبةپ ا ق ش-تئث ورتالئق بارلاؤ باسقارماسئندا (و ب ب) بولئپ شئعادئ. وسئ قئزمةتتئث قذپيا قورجئندارئندا ك س ر و-نئ اؤعان «باتپاعئنا» باتئرئپ، «وزدةرئنئث أةتنامدارئن» جاساؤ تؤرالئ يدةيا قولعا الئنئپ، ونئ ئسكة اسئرؤ باستالعان ةكةن.

 ول ءذشئن ا ق ش، انگليا جانة گةرمانيا اؤعانستاننئث سولتذستئگئنة كوز تئگئپ، وندا شاعئن جانة ورتا قاشئقتاعئ «پةرشينگ» زئمئراندارئن ورنالاستئرؤدئ كوزدةپ وتئر، ءسويتئپ، اؤعانستاندئ ءوز ئقپالدارئندا ذستاپ، پاكئستاننان يرانعا كوپئر تارتپاقشئ، ال امين بولسا، كةزئندة ا ق ش-تا وقئعان، سوندا جذرگةندة و ب ب-نئث قذرئعئنا تذسكةن جانسئز دةگةن داقپئرتتئ اسا «قذپيا» جاعدايدا كةثةس بارلاؤشئلارئنئث قذلاعئنا تيگئزةدئ.

مذنداي ارانداتؤدئ ساراپتاپ، كاسئبي تذرعئدان سارالاؤعا، وتئرئك ةكةندئگئن اشكةرةلةؤگة ك گ ب-نئث قاؤقارئ بولماي شئعادئ. سول جئلدارئ ك گ ب-نئث سئرتقئ بارلاؤ باسقارماسئن باسقارعان أ.كريؤچكوأ ءوزئنئث ةستةلئك كئتابئندا:

«بئزگة ءبئرقاتار باتئس ةلدةرئنئث اؤعانستاندا بةلسةندئلةر قيمئلداي باستاعانئ جونئندة اقپارات ذدايئ ءتذسئپ تذردئ. ولاردا كةثةسكة قارسئ ارةكةت بةلةث الا باستاعانئ انئق بولاتئن. مذنئ بايقاماؤ ءتئپتئ مذمكئن ةمةس ةدئ» دةپ جازعان. ال اقپاراتتاردئ سارالاپ ةدئك، ول تةرئس بولئپ شئقتئ دةگةندئ اؤئزعا دا المايدئ.

 ك گ ب-نئث وسئنداي ذركئتؤلةرئنةن كةيئن ساياسي بيؤروداعئ ساققذلاق شالدار ا ق ش-تئث الدئن وراپ، اؤعانستاندئ ؤئستان شئعارماؤ جونئندةگئ ذسئنئستئ ءسوزسئز قولدايدئ. ءبئراق، «س س»-داعئ اتالمئش ماقالادا اسكةريلةر بذل شاراعا قارسئ بولعانئ جازئلادئ.

ماسةلةن، باس شتابتئث باستئعئ ن.وگاركوأ، ونئث ءبئرئنشئ ورئنباسارئ س.احرومةيةأ ت.ب. بذل ارةكةتكة قارسئ بولئپ:

 «ءبئز مذنداي كومپانيادان ةشقانداي اسكةري-ستراتةگيالئق پايدا تاپپايمئز، سوندئقتان نة تةمئرجولئ، نة سؤ جولئ جوق الاپات تةمئر قاپشئققا باسئمئزدئ سذعؤدئث قاجةتئ قانشا، ول جاقتا قارؤ-جاراق، ماتةريالدئق-تةحنيكالئق جابدئقتار جةتكئزؤدئث قئمباتقا تذسةتئنئ سونشالئق، زاردابئن ءالئ نةمةرةلةرئمئز دة تارتاتئن بولادئ»، دةگةن سوزدةر ايتقانئن كةلتئرةدئ. ءبئراق ساياسي بيؤرونئث مذشةسئ بولئپ تابئلاتئن قورعانئس ءمينيسترئ ؤستينوأ ولاردئث اؤزئن جاؤئپ تاستايدئ.

ا ق ش-تئث سول جئلدارداعئ (1977-81 ج.ج.) پرةزيدةنتئ د.كارتةر، ال ونئث كةثةسشئسئ قؤلئعئنا قذرئق بويلامايتئن ز.بجةزينسكيي بولعان. ذزاق جئلداردان كةيئن، 1998 - جئلئ جؤرناليستةرگة بةرگةن سذحباتئندا ول ا ق ش-تئث كةثةس جاعئن اسكةري ينتةرأةنسيا جاساؤعا ارانداتؤ ءذشئن كوممؤنيستةر ورناتقان رةجئمنئث قارسئلاستارئن جاسئرئن تذردة قولداعانئن مويئندايدئ. سول ءذشئن مودجاحةدتةردئ قارؤمةن دة، قارجئمةن دة توقتاؤسئز قامتاماسئز ةتئپ تذرعانئن ايتادئ.

 وسئنداي ارانداتؤ سوعئسئن جذرگئزگةندةرئثئزگة وكئنبةيسئز بة دةگةن سذراققا ز.بجةزينسكيي اؤزئ-مذرنئ قيسايماي: «وكئنگةنئ قالاي؟ نةنئ ايتئپ تذرسئز؟ بذل قذپيا وپةراسيانئث يدةياسئ تاماشا بولئپ شئقتئ. وسئ ارقئلئ ءبئز ورئستاردئ اؤعان قاقپانئنا اپارئپ تئقتئق، ءسئز ماعان سول ءذشئن وكئنئثئز دةمةكسئز بة؟»، دةپ جاؤاپ بةرئپتئ.

«س س»-نئث اتالمئش ماقالاسئندا كةثةس وكئمةتئن أةتنام باتپاعئ سياقتئ قئلئپ اؤعانستاننئث قاپشئعئنا تئعؤ يدةياسئن جالعئز بجةزينسكيي ةمةس، سول كةزدةگئ و ب ب تذگةل اثساعانئ جانة سول ماقساتتا جذمئس ئستةگةنئ تؤرالئ باسقا دا دةرةكتةر ايتئلادئ. ءتئپتئ اميندئ دة ارانداتئپ، ا ق ش-تئث سول كةزدة اؤعانستاندا بولعان وكئلئ ب.امشؤتس ونئمةن قايتا-قايتا كةزدةسةدئ. قذلاعئ دةلديئپ جذرگةن ك گ ب مذنداي ءجيئ كةزدةسؤلةردةن كذدئكتةنبةي قالار ما؟

ذزئن ءسوزدئث قئسقاسئ، ا ق ش  ك س ر و-نئ اؤعانستان اؤماعئنا اسكةرمةن كئرؤگة ارانداتؤ ارقئلئ ةكونوميكالئق، اسكةري تذرعئدان السئرةتؤدئ كوزدةگةن ةكةن. ز.بجةزينسكيدئث ارتئنان ماقتانئشپةن ايتقان ءسوزئ مئناؤ بولعان: «ون جئل بويئ ماسكةؤ ذكئمةتتئث ئثئرشاعئن اينالدئرعان سوعئستئ جذرگئزؤگة ءماجبذر بولدئ، بذل قاقتئعئس كةثةس يمپةرياسئن ابدةن دئثكةلةتئپ، اقئرئ تاراتئپ تئندئ»...

مئنة سولاي، ك گ ب-نئث تةك الئس-جاقئننئث بارئنةن قاؤئپ ءتوندئرئپ، جاؤ كورئپ وتئرعان «اسئرة قئراعئلئعئنئث» قئرسئعئ ارتئنان ءوزئ قئزعئشتاي قورئعان كةثةس وكئمةتئن توثكةرئپ تاستاؤعا دا قئزمةت ةتكةن.

ستاليننئث كةزئنةن قولعا تذسكةن دةرةكتئ وبيةكتيأتئ تذردة سارالاؤعا ةمةس، تةك ءتذرلئ قاؤئپ ئزدةؤگة عانا ماشئقتانعان قئزمةت، ءسويتئپ، ك س ر و-نئث تاريح ساحناسئنان كةتؤئنة دة ءوزئنئث ذلةسئن قوسئپتئ. ءتئپتئ مةملةكةتتئث ئشئندةگئ ئستةردة دة ك گ ب-نئث قاتةلئكتةرئ زور شئعئندارعا، قاندئ قئرعئندارعا ذشئراتتئ.

ماسةلةن، 1986 - جئلئ قازاقستاندا د.قونايةأتئ اؤئستئراردا ك گ ب دذرئس انئقتاما بةرسة گورباچةأ، بالكي، قاتةلئكتئ قادامعا ذرئنباس ةدئ. ال ولار: قازاقستان حالقئنئث 40 پايئزدان ازئ عانا قازاق، ونئث دا 40 پايئزدايئ قازاقشا بئلمةيدئ، ياعني بذل حالئقتئث ذلتتئق سةزئمدةرئ سونگةن، ولارعا رةسپؤبليكا باسشئلئعئنا كئمدئ قويسا دا ءبارئبئر دةگةن مازمذندا انئقتاما بةرگةن بولؤئ كةرةك. وسئ قاتةلئك قانشاما كوز جاسئنئث توگئلؤئنة ذرئندئردئ.

 ءسوزئمئزدئث سوثئندا اؤعان سوعئسئنا قاتئسقاندار تؤرالئ پئكئرئمئزدئ دة ايتا كةتؤدئ ءجون سانادئق. بذل جئگئتتةر وتان بذيرئعئندا تذردئ، ولار اسكةري ادامدار بولعاندئقتان بذيرئقتئث قاتة-دذرئسئن ساراپتاعان جوق. ةشقايسئسئ دا دةزةرتير بولماي، ساتقئندئق جاساماي، موينئنداعئ مئندةتئن ورئندادئ. سوندئقتان ولاردئث ةرلئگئنة ةشكئمنئث شذباسئ بولماؤئ كةرةك دةپ ويلايمئز. كةثةستئك كةزةثنئث كةزةكتئ كةثكةلةستئگئنة سولداتتار مةن وفيسةرلةردئث كئنالئ ةمةستئگئ كذمانسئز.

جاقسئباي سامرات

«ةگةمةن قازاقستان»

سوڭعى جاڭالىقتار