الەمدە ءبىر مەملەكەت قانا ءوز ازاماتتارىن ازىق-تۇلىكپەن تولىق قامتاماسىز ەتە الادى

استانا. قازاقپارات - ەدينبۋرگ ۋنيۆەرسيتەتى مەن گەورگ اۆگۋست اتىنداعى گيەتتينگەن ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى جۇرگىزگەن زەرتتەۋگە سايكەس، الەمدەگى 186 ەلدىڭ ىشىندە گايانا عانا ءوز ازاماتتارىن ازىق-تۇلىكپەن تولىق قامتاماسىز ەتە الادى.

 وڭتۇستىك امەريكادا ورنالاسقان مەملەكەت شەتەلدەن ءونىم ساتىپ الماي-اق كۇن كورە الادى. بۇل تۋرالى Stan.kz اقپارات اگەنتتىگى Nature باسىلىمىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
زەرتتەۋ توبى ءار ەلدىڭ ءوز حالقىن جەتى نەگىزگى ازىق-تۇلىك توبى بويىنشا قانشالىقتى قامتاماسىز ەتە الاتىنىن انىقتاعان. ول ازىق-تۇلىك تۇرلەرى: جەمىس-جيدەك، كوكونىس، ءسۇت ونىمدەرى، بالىق، ەت، وسىمدىك تەكتەس اقۋىزدار (مىسالى، بۇرشاق تۇقىمداستار، جاڭعاقتار، جارمالار) جانە كراحمالعا باي ونىمدەر (كارتوپ، كۇرىش، جۇگەرى).

زەرتتەۋگە سايكەس، ەلدەردىڭ %65- ى ەت پەن ءسۇت ونىمدەرىن ءوز حالقىن تاماقتاندىرۋ ءۇشىن قاجەت مولشەردەن كوپ وندىرەدى. گايانادان كەيىنگى ورىندا قىتاي مەن ۆەتنام. بۇل ەلدەر ازىق-تۇلىكتىڭ جەتى توبىنىڭ التاۋى بويىنشا وزدەرىن تولىق قامتاماسىز ەتە الادى.

سونىمەن بىرگە عالىمدار الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە قورەكتىك زاتتارعا باي وسىمدىكتەردىڭ از ەكەنىن بايقاعان. ەلدەردىڭ جارتىسىنان ازى بۇرشاق، نوقات، جاسىمىق، جاڭعاقتار، ءداندى داقىلدار مەن وسىمدىك اقۋىزىن قاجەتتى مولشەردە وندىرەدى. كراحمالعا باي ونىمدەر بويىنشا دا جاعداي وسىنداي. ولاردىڭ جارتىسىنان ازى جەتكىلىكتى كولەمدە وندىرەدى. ال كوكونىس وسىرۋدە تەك %24 ەل قاجەت مولشەردە ءونىم الىپ جاتىر.

ەۋروپا مەن وڭتۇستىك امەريكا باسقا ايماقتارعا قاراعاندا ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتە الاتىن ەلدەر قاتارىنا قوسىلدى. ال شاعىن ارال مەملەكەتتەرى، اراب تۇبەگى ەلدەرى مەن تابىسى تومەن ەلدەر ازىق-تۇلىكتىڭ باسىم بولىگىن سىرتتان ساتىپ الۋعا ءماجبۇر.

اۋعانستان، ب ا ءا، يراك، ماكاو، كاتار جانە يەمەن ەشبىر ازىق-تۇلىك توبى بويىنشا ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتە المايدى.

گەتتينگەن ۋنيۆەرسيتەتى جاساعان زەرتتەۋدىڭ جەتەكشىسى يوناس شتەل ءوز-ءوزىڭدى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتە الماۋ جامان نارسە ەمەس ەكەنىن ايتتى. بۇل - ەلدىڭ تابيعي- كليماتتىق جاعدايىنا، رەسۋرستارعا جانە ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىنە بايلانىستى بولۋى مۇمكىن دەيدى.

«مىسالى، كەيبىر ەلدەردە جەتكىلىكتى جاۋىن-شاشىن، قۇنارلى توپىراق نەمەسە تۇراقتى كليمات جوق. سوندىقتان مۇنداي ەلدەرگە وزدەرىندە وندىرۋدەن گورى، ازىق-تۇلىكتى سىرتتان ساتىپ الۋ ءتيىمدى. الايدا ازىق-تۇلىكپەن ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىنىڭ تومەن بولۋى ەلدىڭ كەنەتتەن بولاتىن جاھاندىق كۇيزەلىستەرگە - قۇرعاقشىلىق، سوعىس نەمەسە ەكسپورتقا تىيىم سالۋ سياقتى جاعدايلارعا دەر كەزىندە ارەكەت ەتۋ قابىلەتىن السىرەتۋى مۇمكىن»، - دەيدى عالىم.

زەرتتەۋ بارىسىندا عالىمدار ءار ەلدەگى ازىق-تۇلىك ءوندىرىسىنىڭ كولەمىن ەسەپتەپ شىققان. سوسىن ونى World Wildlife Fun (دۇنيەجۇزىلىك جابايى تابيعات قورى) ۇسىنعان، وسىمدىك تەكتەس تاعامعا نەگىزدەلگەن Livewell ديەتاسىمەن سالىستىرعان.