ا ق ش- تا 93 اتوم رەاكتورى ورنالاسقان
استانا. قازاقپارات - الەم وركەنيەتتىڭ يگىلىگىن كورىپ وتىر. سونىڭ ءبىرى ا ق ش يادرولىق قۋات وندىرۋدەن الەمدە كوش باستادى. اتلانت مۇحيتىنىڭ ارعى بەتىندەگى ەل اتوم ەنەرگەتيكاسىن وتكەن عاسىردىڭ 70-جىلدارىنان باستاپ كەڭىنەن قولدانۋعا كوشكەن.
وعان قوسا تاياۋ شىعىستاعى سوعىس ىقپال ەتكەن ەدى. ويتكەنى قارۋلى قاقتىعىستان مۇناي باعاسى شارىقتاپ، ەنەرگيا ءوندىرۋدىڭ بالاما جولدارىنا سۇرانىس ارتقان. امەريكاداعى يادرولىق ەنەرگەتيكانىڭ جاي-جاپسارىن ا ە س- ءتىڭ بىرىنە بارعان ءتىلشىمىز تالعات المانوۆ ايتىپ بەرسىن. بۇل - مەريلاندتىڭ وڭتۇستىك باتىسىنداعى كالۆەرت كليفس اتوم ەلەكتر ستانسياسى. ا ق ش استاناسى ۆاشينگتوننان شامامەن 1 ساعاتتىق جەردە ورنالاسقان. قوس رەاكتوردان تۇراتىن ورتالىقتىڭ قۋاتى 1 ميلليون 300 مىڭنان اسا ءۇيدى ەلەكتر ەنەرگياسىمەن قامتاماسىز ەتۋگە جەتەدى.
جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ 1975 -جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ تۇرعان نىسانعا قاتىستى پىكىرى مىناداي.
كاتەرينا، جەرگىلىكتى تۇرعىن:
- مەنىڭ ويىمشا، ا ە س- ءتىڭ بولۋى ءبىز ءۇشىن وتە ءتيىمدى. حالىق ودان ەش جاپا شەگىپ وتىرعان جوق. سەبەبى ول - قاۋىپسىز. ال ونىڭ قاۋىپسىزدىگىنە كۇمان كەلتىرەتىندەر دۇرىس اقپاراتتانباعان دەپ ويلايمىن.
مەريلاندتان بولەك ا ق ش- تىڭ 28 شتاتىندا 93 اتوم رەاكتورى ورنالاسقان. ءارقايسىسى كەمى 60 -جىل جۇمىس ىستەيدى. جالپى، ا ق ش - الەمدە وسى قۋات كوزىن ەڭ كوپ ءوندىرۋشى مەملەكەت. دۇنيەجۇزىندەگى اتوم ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ %30- ىن وندىرەدى. ەل ىشىندەگى ۇلەسى - 20 پايىز. ماماندار بۇل ەنەرگەتيكانى قولعا الۋ زامان تالابىنا ساي بولدى دەيدى.
حاليمەدا كيلبورن، مەريلەند ۋنيۆەرسيتەتى قورشاعان ورتانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ پروفەسسورى:
- حالىقتىڭ ءتۇرلى پىكىردە بولۋى قالىپتى جاعداي. ءبىراق عىلىم تۇرعىسىنان ايتار بولساق، يادرولىق ەنەرگەتيكا ادامزاتتى قۋاتپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى. ا ق ش- تا العاشقى اتوم ەلەكتر ستانسياسى 1958 -جىلى سالىندى.
الپاۋىت ەلدىڭ مۇناي، كومىر جانە گاز سياقتى ءداستۇرلى قۋات كوزدەرىنەن بولەك يادرولىق ەنەرگەتيكاعا كوشۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. سولاردىڭ ءبىرى اتوم ەنەرگياسىنىڭ شىعىنى از ءارى ءتيىمدى بولۋىنا بايلانىستى. تۇسىنىكتىرەك بولۋ ءۇشىن ءبىز تۇرعان عيماراتتى الايىق. بۇل - 18 قاباتتى تۇرعىن ءۇي. ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جىلىنا 203 تونناداي كومىر قاجەت. ال ۋراننىڭ بار جوعى 20 گرامى جەتكىلىكتى. دەمەك 203 توننا ۋرانعا وسىنداي 1 ميلليونعا جۋىق عيماراتتى ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋگە بولادى. ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي!
جەرگىلىكتى ماماندار جالپى اتوم ەنەرگەتيكاسى قاۋىپسىز ەكەنىن دە العا تارتادى. سوندىقتان وعان ەش الاڭداۋدىڭ قاجەتى جوق. مۇنى تۇرعىندار جاقسى بىلەدى دەيدى.
حاليمەدا كيلبورن، مەريلەند ۋنيۆەرسيتەتى قورشاعان ورتانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ پروفەسسورى:
- بىزدە اتوم ەلەكتر ستانسيالارىنداعى قاۋىپسىزدىككە كوپ ءمان بەرىلەدى. ول ءۇشىن الاڭداۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. سونىمەن قاتار يادرولىق قۋات كوزىن ءوندىرۋ يادرولىق قارۋدىڭ تارالۋىنا الىپ كەلەدى دەپ ويلاۋ - جاڭساق پىكىر. سەبەبى ا ق ش- تا اتوم ەنەرگەتيكاسىندا باسقا ماتەريالدار قولدانىلادى.
قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى قوزعالعاندا اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ ەكولوگياعا اسەرىن ايتپاي وتۋگە بولماس. بۇل تۇرعىدان العاندا اتوم ەلەكتر ستانسيالارى ۇتىمدى. سەبەبى كومىر مەن مۇنايعا قاراعاندا پارنيكتىك گازداردى از شىعارادى، ياعني اۋانى لاستامايدى. مىسالى 1976 -جىلدان بەرى اۋاعا تارالاتىن كومىرقىشقىل گازى 64 گيگاتونناعا ازايعان.
- مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدىڭ قالاداعى ا ە س- تىڭ اتموسفەراعا زيانى جوق. باستىسى تۇراقتى تۇردە تەكسەرىلىپ تۇرسا بولدى. مەنىڭ تۋىستارىم وسىنداي ا ە س- ءتىڭ بىرىندە جۇمىس ىستەيدى. بىلۋىمشە، جۇمىستارىنا ريزا.
ا ق ش- تا اتوم ەنەرگەتيكا سالاسىندا جارتى ميلليونعا جۋىق امەريكالىق جۇمىس ىستەيدى. جالاقىلارى ەنەرگەتيكا سەكتورىنىڭ وزگە بولىكتەرىندە ەڭبەك ەتەتىندەرگە قاراعاندا %25-30- عا جوعارى. ال مەملەكەت قازىناسى جىلىنا 40 ميلليارد دوللارعا مولايىپ وتىر. بىلتىردىڭ وزىندە ا ق ش- تاعى اتوم ەلەكتر ستانسيالارى 775 ميلليارد كيلوۆات- ساعات ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىردى. بۇل شامامەن 72 ميلليوننان استام ءۇيدى ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋگە جەتكىلىكتى. سوندىقتان ا ق ش اتوم ەلەكتر قۋاتىنا باس تارتقىسى جوق.
تالعات المانوۆ. 24.KZ، ا ق ش
