يزرايل «حەزبوللا» كوشباسشىلارىنىڭ ءىزىن قالاي اڭدىدى

استانا. قازاقپارات - Financial Times تەرگەۋىنىڭ ناتيجەسىندە يزرايل ليۆاننىڭ «حەزبوللا» شيتتەر قوزعالىسىنىڭ باس حاتشىسى حاسان ناسراللانىڭ كوزىنە جويۋعا بىرنەشە رەت تىرىسقانى بەلگىلى بولدى. 2006 -جىلعى سوعىس كەزىندە مۇنداي ءۇش ارەكەت جاسالعانىمەن يزرايلدىكتەر تابىسقا قول جەتكىزە المادى.

يزرايلدىڭ قازىرگى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ءىزاشارى ەحۋد ولمەرت 2006 -جىلى «حەزبوللا» كوشباسشىسى حاسان ناسراللانىڭ كوزىن جويۋعا سانكتسيا بەرگەن ەدى. الايدا، يزرايلدىڭ قورعانىس ارمياسى ونى جۇزەگە اسىرا العان جوق.

ءۇش مارتە جاسالعان قاستاندىق ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى ماقساتىنا جەتە المادى. بىردە اۋەدەن سوققى ۋاقىتىلى جاسالمادى. سوققى جاسالعان ساتتە «حەزبوللا» كوشباسشىسى ول جەردەن كەتىپ قالعان بولاتىن. ال قالعان ەكى قاستاندىق كەزىندە سنارياد ونىڭ جەراستى بۋنكەرىنىڭ بەتونىن تەسىپ وتە المادى.

جۇما كۇنى جاسالعان سوڭعى قاستاندىق كەزىندە حاسان ناسراللا بەيرۋتتىڭ وڭتۇستىگىندەگى جەراستى شتابىندا كومانديرلەرىمەن جينالىس وتكىزىپ جاتقان. سول ساتتە بۋنكەرگە قارسى قولدانىلاتىن قۋاتتى بومبا دىتتەگەن جەرگە ءدال ءتۇسىپ، «حەزبوللا» كوشباسشىسى مەرت بولدى.

يزرايلدىك ب ا ق-تىڭ جازۋىنشا، F-15i ۇشاعى ناسراللا بولۋى مۇمكىن 4 عيماراتقا ءارقايسىسىنىڭ سالماعى 2000 فۋت بولاتىن 80-نەن استام بۋنكەرگە قارسى اۆيابومبا تاستاعان.

قاستاندىق قالاي جۇزەگە استى؟

ليۆاندىقتاردىڭ كوپشىلىگىنە «حەزبوللا» باس حاتشىسىنىڭ قايدا تۇراتىندىعى جايلى مالىمەتتەردىڭ بارىنشا جاسىرىن ەكەندىگى جانە ونى ءبىلۋ مۇمكىندىگىنىڭ جوقتىعى جاقسى تانىس. مۇنىڭ دا ناقتى سەبەبى بار. ويتكەنى، يزرايل ناسراللانىڭ كوزىن جويۋعا بىرنەشە رەت تالپىنىس جاساعانى ءمالىم.

Financial Times جازۋىنشا، يزرايلدك ارناۋلى قىزمەتتەر 2006 -جىلعى ساتسىزدىكتەردەن كەيىن جۇمىسىن باسقاشا جاساۋعا كوشتى. سوڭعى 20 جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى يزرايلدىك الدىڭعى قاتارلى 8200 راديوتەحنيكالىق بارلاۋ بولىمشەسى مەن ونىڭ «امان» دەپ اتالاتىن اسكەري بارلاۋ باسقارماسى يزرايلدڭ سولتۇستىك شەكاراسىندا ورنالاسقان «حەزبوللا» كۇشتەرىنىڭ كارتاسىن جاساۋ ءۇشىن وتە ۇلكەن كولەمدەگى دەرەكتەردى جيناعان.

يزرايل بارلاۋ قىزمەتى «حەزبوللا» ۇيىمىنىڭ تەك اسكەري قاناتىن عانا ەمەس، بۇكىل ۇيىمىن زەرتتەۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتتى. يزرايل ونىڭ ساياسي امبيتسيالارى مەن يران يسلام ريەۆوليۋتسياسى ساقشىلار كورپۋسىمەن ۇلعايىپ كەلە جاتقان بايلانىستارىنا، سونداي-اق ناسراللانىڭ سيريا پرەزيدەنتى باشار اسادپەن قارىم- قاتىناسىنا نازار اۋداردى.

2011 -جىلى اراب ەلدەرىندەگى «اراب كوكتەمى» دەپ اتالعان كوتەرىلىس پەن نارازىلىق تولقىنى سيرياعا دا جەتتى. «حەزبوللا» ءوزىنىڭ وداقتاسى يران سياقتى 2012 -جىلى سيريا ۇكىمەتىنىڭ جاعىنا شىعىپ، اسادتى قولدادى. سول كەزدە يزرايلدىك بارلاۋشىلار ۋاقىتتى بوسقا وتكىزگەن جوق جانە «حەزبوللا» ۇيىمىنىڭ وپەراتسيالارىنا كىمنىڭ جەتەكشىلىك ەتەتىنى، كىمنىڭ لاۋازىمى كوتەرىلىپ جاتقانى، كىمنىڭ جەمقور، كىمنىڭ جۇمباق ءىسساپاردان ورالعانى تۋرالى تولىق مالىمەتتەر جيناپ الدى.

سيريالىق ناۋقان «حەزبوللا» جاۋىنگەرلەرىنە قاجەتتى تاجىريبە جيناقتاۋعا مۇمكىندىك بەرىپ، توپتىڭ قاتارىن ارتتىرۋعا جول اشتى. الايدا، ونىڭ قولباسشىلارى سوعىسقا قاجەتتى جاۋىنگەرلەردى بەلسەندى تۇردە جيناپ جاتقاندا، يزرايل ولاردىڭ اراسىنا تىڭشىلارىن كىرگىزىپ، الەۋەتتى ساتقىندار تابۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى

سيرياداعى سوعىستىڭ باسقا دا سالدارى بار. ءبىر قاراعاندا مۇلدەم زيانسىز بولىپ كورىنەتىن كوپتەگەن اقپارات قوعامعا پاش ەتىلدى. «حەزبوللا» ۇنەمى قولداناتىن «شاھيد پلاكاتتارى» تۇرىندەگى نەكرولوگتار توپ تۋرالى اقپارات كوزدەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. ولار كىشىگىرىم، ءبىراق يزرايل ءۇشىن جاۋىنگەردىڭ تۋعان قالاسى، ول ولتىرىلگەن قالا جانە ونىڭ ءولىمى تۋرالى حاباردى الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاعان دوستارى تۋرالى ماڭىزدى اقپاراتتاردى قامتىدى. جەرلەۋ ءراسىمى ودان دا جاريا تۇردە ءجۇردى. ويتكەنى «حەزبوللانىڭ» كەيبىر جەتەكشىلەرى قىسقا ۋاقىتقا بولسا دا جاسىرىنعان جەرلەرىنەن شىقتى.

بەيرۋتتا تۇراتىن بۇرىنعى جوعارى لاۋازىمدى ليۆاندىق ساياساتكەر يزرايلدىك نەمەسە امەريكالىق بارلاۋشىلاردىڭ «حەزبوللا» قاتارىنا كىرۋى «ولاردىڭ اسادقا قولداۋ كورسەتۋىنىڭ» ناتيجەسىندە ورىن الدى دەپ سانايدى.

تەحنيكالىق باسىمدىق

ۋاقىت وتە كەلە ءيزرايلدىڭ «حەزبوللاعا» دەگەن نازارى تەك ارتا ءتۇستى ءوستى. ناتيجەسىندە تىڭشى- سپۋتنيكتەر، كۇردەلى ۇشقىشسىز ۇشاتىن اپپاراتتار مەن ۇيالى تەلەفونداردى تىڭداۋ قۇرىلعىلارىنا اينالدىراتىن كيبەرتەحنولوگيالار سياقتى تەحنيكالىق ارتىقشىلىقتار پايدا بولدى. ليۆاندىق توبى تۋرالى اقپاراتتىڭ كوپ بولعانى سونشالىق، تەرابايت دەرەكتەردى تالداۋ ءۇشىن الگوريتمدەر جازاتىن «9900 بولىمشە» دەپ اتالاتىن ارناۋلى توپ جاساقتالدى. ولار جول جيەگىندەگى قولدان جاسالعان جارىلعىش قۇرىلعىنى، تۋننەل ۇستىندەگى ساڭىلاۋدى نەمەسە بۋنكەردىڭ بار ەكەنىن بىلدىرەتىن كەنەتتەن پايدا بولعان بەتون ارماتۋراسىن انىقتاۋ ءۇشىن سۋرەتتەردى ەلەكتەن وتكىزدى.

«حەزبوللا» جاۋىنگەرى انىقتالعان ساتتەن-اق ونىڭ كۇندەلىكتى قوزعالىسى، ايەلىنىڭ ۇيالى تەلەفونىنان، سمارت-كولىگىنىڭ ودومەترىنەن نەمەسە ورنالاسقان جەرىنەن الىنعان اقپارات اۋقىمدى دەرەكقور بازاسىنا تۇسەدى.

مۇنداي دەرەكتەردى جوعارىدا ۇشاتىن ۇشقىشسىز اپپارات سياقتى ءارتۇرلى دەرەككوزدەردەن، بەينەباقىلاۋ كامەرالارىنا كەزدەيسوق ءتۇسىپ قالعان بەينەدەن، ءتىپتى قازىرگى تەلەديداردىڭ قاشىقتان باسقارۋ ءپۋلتىنىڭ ميكروفونىندا جازىلعان داۋىسىنان انىقتاۋعا بولادى. كۇندەلىكتى قايتالاناتىن مۇنداي ىستەن كەز كەلگەن اۋىتقۋ يزرايلدىك بارلاۋشىلاردىڭ تەكسەرۋ جاساۋىنا تۇرتكى بولادى.

يزرايلدىك شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىرىنىڭ ايتۋىنشا، ءبىر كەزدەرى يزرايل ءتىپتى شابۋىلدى كۇتكەن كەزدە ولاردىڭ كەنەتتەن كەرى شاقىرىلعانىن نە شاقىرىلماعانىن ءبىلۋ ءۇشىن جەكەلەگەن كومانديرلەردىڭ كەستەلەرىن دە قاداعالاعان.

وسى جىلدار ىشىندە يزرايل بارلاۋى كوزىن جويۋ ءۇشىن نىسانالاردىڭ ۇلكەن ءتىزىمىن جاسادى. ءۇش كۇنگە سوزىلعان اۋەدەن سوققى كەزىندە يزرايلدىڭ اسكەري ۇشاقتارى بۇكىل ليۆانداعى كەم دەگەندە 3000 «حەزبوللالىقتىڭ» كوزىن جويۋعا ارەكەتتەندى.

Financial Times ناقتىلاۋىنا قاراعاندا، سوڭعى ايلاردا يزرايل بارلاۋى ۋاقىتىنىڭ كوپ بولىگىن جەر استىنداعى تۋننەلدەر مەن بۋنكەرلەر لابيرينتىندە وتكىزگەن ناسراللانى ءجيى بايقاپ قالىپ وتىرعان.

گازەت دەرەككوزىنىڭ ايتۋىنشا، 2023 -جىلدىڭ قازان ايىندا حاماس يزرايلگە شابۋىل جاساپ، «حەزبوللا» تاراپىنان دا وق جاۋعان كەزدە يزرايلدىك ۇشاقتار ناسراللا ورنالاسقان جەردى بومبالاۋ تۋرالى بۇيرىق الىپ ۇشىپ شىققان. ءبىراق اق ءۇي وپەراتسيانى توقتاتۋدى تالاپ ەتكەننەن كەيىن ۇشاقتار بازاعا قايتارىلعان.

ناتيجەسىندە ول 27-قىركۇيەكتە بەيرۋتتىڭ وڭتۇستىك شەتىندەگى داحيا اۋدانىنداعى «قولباسشىلىق جانە باسقارۋ» جەراستى بۋنكەرىندە بولعان كەزىندە ءولتىرىلدى. بۋنكەردە «حەزبوللانىڭ» جوعارى لاۋازىمدى بىرنەشە جەتەكشىسى مەن يسلام رەۆوليۋتسياسى ساقشىلار كورپۋسى وپەراتسيالارىنىڭ جوعارى لاۋازىمدى يراندىق قولباسشىسى قاتىسقان كەزدەسۋ بولعان.

فرانسۋزدىق Le Parisien گازەتىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، ناسراللانىڭ ءدال سول جەرگە كەلەتىندىگىن يزرايلگە يراندىق «ساتقىن» جەتكىزگەن.

يزرايلدىك ب ا ق-تىڭ حابارلاۋىنشا، ناسراللانىڭ كوزىن جويۋ وپەراتسياسى يزرايل پرەمەرءمينيسترى بينيامين نەتانياحۋ نيۋ-يوركتە، ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىندا سويلەگەن سوزىنەن كەيىن جۇزەگە استى. وقيعالاردان حاباردار ادام Financial Times باسىلىمىنا نەتانياحۋ ناسراللانى كوزىن جويۋ وپەراتسياسى تۋرالى ءسوز سويلەگەنگە دەيىن بىلگەنىن ايتادى.

اۆتور

مارلان جيەمباي