ورتالىق ازياداعى تۇلعالارعا تالاسپاي، الەم تاريحىنا نە بەرگەنىن ويلاۋ كەرەك - دارحان قىدىرالى

استانا. KAZINFORM - پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى دارحان قىدىرالى ورتالىق ازيا تاريحشىلارىنىڭ I فورۋمىندا تالاس تۋدىراتىن تاريحي تۇلعالار تۋرالى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى جانە ولاردى ورتالىق ازيالىق، دالىرەك ايتقاندا تۇركىستاندىق دەپ اتاۋدى ۇسىندى.

«ورتالىق ازيا - تۇتاس ۇعىم. ءبىزدىڭ ءتۇرىمىز بەن ءتىلىمىز عانا جاقىن ەمەس، ءدىنىمىز ءبىر، مادەنيەتىمىز ورتاق، سول سياقتى تاريحىمىز، تاعدىرىمىز، تانىمىمىز ورتاق. ارينە، پروبلەمالار دا بار، ءبىراق ءبىزدىڭ تاريحىمىز تەك قانا كەنەسارى وقيعاسىنان، ءامىر تەمىر مەن توقتامىستىڭ شايقاسىنان تۇرمايدى. بىزدە كيكىلجىڭدەر ءبىر بولسا، ورتاق دۇنيەلەرىمىز - 99. ەۋروپانىڭ ءوزى ءجۇزجىلدىقتار، ونجىلدىقتار بويى سوعىسقان. دۇنيەجۇزىلىك سوعىستار تۋىنداعان ەۋروپانىڭ ءوزى قازىر ورتاق تاريحىن جازىپ شىقتى. ورتالىق ازيادا مۇنداي قاندى قىرعىندار بولعان جوق. بەس ساۋساقتىڭ قايسىسى كۇشتى دەپ ايتا المايمىز، جۇدىرىق جۇمىلۋى ءۇشىن ءبارى كەرەك»، - دەدى د. قىدىرالى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وتكەن فورۋمدا.

سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، عالىمداردىڭ باسقوسۋى بولاشاقتا ورتالىق ازياداعى باسقا دا ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋىنە جول اشادى.

«ءبىزدىڭ پروبلەمامىز تەك قانا «شىڭعىس حان - قازاق»، «اتيللا - قىرعىز»، «وعىز - تۇرىكمەن»، «توميريس - وزبەك» دەگەن ماسەلەلەردەن تۇرمايدى. ميفولوگيامەن اۋىرماۋىمىز كەرەك. ودان باسقا الەمگە قوسقان ەتنوگرافيالىق، فولكلورلىق، تاريحي جەتىستىكتەرىمىز بار. جالپى ادامزات تاريحىنان ورتالىق ازيا تاريحىن الىپ تاستاساق، ۇلكەن كەڭىستىك بوس قالادى. سوندىقتان ءبىز الەمدىك ادامزات تاريحىنا نە بەردىك دەپ ويلانۋ كەرەك. ءال-فارابي، يبن سينا نەمەسە باسقا دا ۇلكەن عالىمداردى تالاسقا تۇسىرمەي، يۋنەسكو سەكىلدى الەمدىك قاۋىمداستىققا الىپ شىعا الامىز دەپ ويلايمىن. ولاردى «ورتالىق ازيا تۇلعالارى» دەپ اتاساق، تەك قانا ۇتامىز. ءال-فارابي نەمەسە يبن سينا «مەن قازاقپىن/وزبەكپىن/تاجىكپىن» دەپ ايتپاعان. قازىر سۇراساڭ دا ولار تاڭ قالار ەدى، بۇل ۇلتتار قايدان شىقتى دەر ەدى. سوندىقتان ورتالىق ازيالىق، دالىرەك ايتقاندا تۇركىستاندىق دەپ ايتۋعا بولادى، بىزدە تالاساتىن، بولىسە المايتىن ەشتەڭە جوق»، - دەپ تولىقتىردى د. قىدىرالى.

د. قىدىرالى ورتاق ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسيالار جاساۋدى، ارحيۆتەردى قولجەتىمدى ەتىپ، ورتاق ەتنوگرافيالىق ەكسپەديتسيالار جۇرگىزۋدى دە ۇسىندى.

«وسىنداي كوپتەگەن جوبالار ناتيجەسىندە ج و و مەن مەكتەپتەر ءۇشىن حرەستوماتيالىق ورتاق تاريح جاساۋ مۇمكىندىك تۋادى»، - دەدى سەنات دەپۋتاتى.

اۆتور
ايجان سەرىكجان قىزى