پەتروپاۆلداعى كوپەس تۋرلاپوۆتىڭ ءۇيىنىڭ تاريحى
پەتروپاۆل قالاسىنىڭ ورتالىق كوشەسىندە، وبلىس اكىمدىگىنە جاقىن جەردە تاريحي-مادەني ەسكەرتكىش - كوپەس تۋرلاپوۆتىڭ ءۇيى ورنالاسقان. وتكەن عاسىردىڭ باسىندا وسى ءۇيدىڭ اۋلاسىندا قوي تەرىسى مەن اڭ تەرىسىنەن كيىم شىعاراتىن شاعىن زاۋىت ورنالاسقان ەدى، دەپ حابارلايدى Kazinform.
قولدا بار مۇراعات قۇجاتتارىندا ۆوزنەسەنسكي داڭعىلىندا (قازىرگى قازاقستان كونستيتۋتسياسى كوشەسى) ءۇي سالعان دميتري ياكوۆليەۆيچ تۋرلاپوۆتى كوپەس دەپ اتامايدى. ول كاسىپكەر نەمەسە ونەركاسىپ يەسى دەلىنگەن.
پەتروپاۆل قالالىق مادەنيەت ءبولىمىنىڭ سايتىندا جەكە كاسىپكەر تۋرلاپوۆتىڭ تۇرعىن ءۇيىنىڭ 1900 -جىلى سالىنعانى جازىلعان. ونىڭ اۋلاسىندا شاعىن قوي تەرىسى مەن اڭ تەرىسىنەن كيىم تىگەتىن زاۋىت تۇرعان.
«عيمارات ءبىر قاباتتى، جوسپاردا ءتورتبۇرىشتى ۇلگىدە سالىنعان، ولشەمدەرى - 19x10 م، كىرپىشتەن، سىرتقى قابىرعالارىنىڭ قالىڭدىعى - 710 م م، كىرپىش ىرگەتاسقا ورناتىلعان. عيماراتتىڭ قاسبەتى ساندىك كىرپىش ەلەمەنتتەرىمەن بەزەندىرىلگەن. تەرەزە ويىقتارى كىرپىشتىڭ «ساداق» پىشىنىمەن اياقتالادى. ەرنەۋدەگى ەلەمەنتتەر، سونداي-اق تەرەزەلەردەگى ەسكى ورىس ستيلىندە ارلەنگەن. ەسكەرتكىشتىڭ ستيلدىك باعىتى ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىندا كەڭ تاراعان تەندەنتسيا - ەكلەكتيزمگە ءتان»، - دەلىنگەن سيپاتتامادا.
باسقا دەرەكتەردە سۇيەنسەك، عيمارات كۇيدىرىلگەن كىرپىشتەن تۇرعىزىلعانى، بۇل رەتتە باستاپقىدا ونىڭ جالعاستىرا سالىنعان اعاش جايى بولعانى، ونى بۇزعان سوڭ كىرپىش قابىرعاسى قالپىنا كەلتىرىلگەن. پاراپەتتىڭ ءپىشىنى - مودەرن ەلەمەنتتەرى بار باروككو ستيلىنە ۇقساس.
كەزىندە تانىمال livejournal پورتالىندا رەسەيدىڭ كراسنويارسك قالاسىندا تۇراتىن ايەلدىڭ پەتروپاۆلداعى كاسىپكەر تۋرلاپوۆتىڭ ءۇيى - ونىڭ ارعى اتاسىنىڭ ءۇيى ەكەنىن جازعان حابارلاماسى تابىلدى.
«پەتروپاۆلدا اياۋلى اجەمىز ۆەرانىڭ اكەسى، مەنىڭ ارعى اتام دميتري تۋرلاپوۆتىڭ ءۇيى ساقتالعان. ۆەرا دميتريەۆنا تۋرلاپوۆا وتباسىنىڭ كەنجەسى ەدى، تۇرمىسقا شىققاندا اكەسىنىڭ تەگىن قالدىردى... اجەم ماعان پەتروپاۆلداعى بالالىق شاعى، ۇلكەن وتباسى، وسى ءۇي تۋرالى كوپ اڭگىمەلەپ بەردى. ايتپاقشى، مەنىڭ ارعى اتام كوپەس ەمەس، ونەركاسىپ قوجاسى بولعان - اجەم ءدال وسىلاي ايتتى. تەرى يلەۋمەن اينالىسقان... شاعىن شەبەرحاناسى بولعان. ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە ول ورىس اسكەرى ءۇشىن رومانوۆ قىسقا توندارىن تىگىپ، جەتكىزىپ وتىردى»، - دەپ جازدى scarapina.
ول كەزدە تۇرعىن ءۇيدىڭ اۋلاسىندا قوي تەرىسىن يلەيتىن شەبەرحانانىڭ جۇمىس ىستەۋى عاجاپ ەمەس.
ولكە تانۋشى ميحايل موروزوۆ جازبالارىندا «رەۆوليۋتسياعا دەيىنگى ادەبي دەرەكتەردەگى پەتروپاۆل» دەگەن كىتابىندا 1903 -جىلى پەتروپاۆل «مال مەن ونىڭ شيكىزاتى ساۋداسىنىڭ ەڭ بەلسەندى نۇكتەسى» بولعانى اتاپ وتىلگەن.
«وعان ىرگەلەس جاتقان اۋدان بۇل جەرگە شەكتەس جانە شالعايداعى جايىلىمدىق اۋدانداردان ايدالاتىن تابىندىق ونەركاسىپتىك ءىرى قارا مال جيناۋ نەمەسە سويىلعان مال ءونىمىن ءارى قاراي جونەلتۋ ماقساتىنداعى پۋنكت رەتىندە وتە ماڭىزدى. مال شارۋاشىلىعى شيكىزاتى قويماسى مەن ساۋدا ءۇشىن پەتروپاۆلدان 0,5 شاقىرىم جەردە ۇزىندىعى 245 مەتر، بارلىق ورىندىقتار اۋلاعا قارايتىن ءبىر شاتىردىڭ استىنا قوسىلعان 137 تاس دۇكەننەن تۇراتىن ارنايى «ايىرباس» سارايى (بۇرىنعى كەدەن عيماراتى) بار. سوڭعى كەزگە دەيىن شيكىزاتتىڭ باسىم بولىگى - بىلعارى، قوي تەرىسى، ءجۇن، جىلقىنىڭ قىلى، ەتى جانە ت. ب. تەمىر جولداردىڭ ەڭ جاقىن تەرمينالدارى رەتىندە تيۋمەن مەن چەليابىگە اربامەن جونەلتىلىپ كەلسە، قازىر - تىكەلەي سامارا، ماسكەۋ، سونداي-اق ەكاتەرينبۋرگكە جونەلتىلدى»، - دەپ جازادى م. موروزوۆ.
ولكە تانۋشىنىڭ ايتۋىنشا، ول كەزدە قالادا ءتورت قوي تەرىسىنەن تون تىگەتىن فابريكا بولعان، ونىڭ ىشىندە بىرەۋىنە تۋرلاپوۆ يەلىك ەتكەن.
توڭكەرىستەن كەيىن ونەركاسىپ يەسى تۋرلاپوۆتىڭ ءۇيى دە قالاداعى ساۋدا ۇيلەرىنىڭ كوپشىلىگىنىڭ تاعدىرىنا تاپ بولعان كورىنەدى.
1917 -جىلدان كەيىن وندا تۇرعىن پاتەرلەر، ال كەڭەس زامانىندا ءتۇرلى دۇكەندەر ورنالاستى.
مىسالى، 1980 -جىلدارى ول جەردە «سۋۆەنيرى» دۇكەنى بولعان. مۇندا 20 جىلدان استام «سلاۆيانسكي دۆور» مەيرامحاناسى جۇمىس ىستەيدى.
ارينە، قازىر عيمارات قالا ورتالىعىنداعى بىردە-ءبىر زاۋىتتى ەسكە تۇسىرمەيدى. كاسىپكەر تۋرلاپوۆ وتباسىنىڭ تاريحىن تەك قابىرعالارى عانا ساقتاپ تۇر.
اۆتور
ەربول جانات
