ترامپ «C5+1» سامميتىندە «دجەكسون-ۆەنيك» زاڭىنىڭ كۇشى جويىلعانىن جاريالاۋى مۇمكىن - ساراپشى

استانا. قازاقپارات - «C5+1» سامميتىنەن كەيىنگى ەكى جىل ىشىندە ا ق ش- تىڭ سىرتقى ساياساتى قانشالىقتى وزگەردى؟ سونىمەن قاتار، 6-قاراشادا ۆاشينگتوندا وتەتىن كەزدەسۋدە قانداي ماسەلەلەر باستى نازارعا ەكپىن قويىلماق؟

بۇل سۇراقتارعا Kazinform-نىڭ مەنشىكتى تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا ورتالىق ازيا جانە كاۆكاز ينستيتۋتىنىڭ ءتوراعاسى فرەدەريك ستار جاۋاپ بەردى.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، «C5+1» فورماتى - ءبىرازدان بەرى جۇزەگە اسىرىلىپ كەلە جاتقان ءتيىمدى ديالوگ الاڭى. وسى ورايدا جاپونيا ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىمەن مۇنداي كەزدەسۋدى ۇيىمداستىرۋعا 20 جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن باستاماشى بولعان. كەيىننەن وڭتۇستىك كورەيا، ەۋروپا وداعى جانە قىتاي وسىنداي ديالوگتى ورناتتى. امەريكا قۇراما شتاتتارى بۇل تاجىريبەگە كەيىنىرەك قوسىلدى.

- ا ق ش وسى فورماتتاعى ديالوگكە تىم كەش ءمان بەردى، ياعني 20 جىل بۇرىن باستاۋى كەرەك ەدى، - دەدى فرەدەريك ستار.

ونىڭ پايىمىنشا، كەيىنگى ەكى جىلدا «C5+1» فورماتى بارلىق ەلدىڭ مۇددەسىنە قىزمەت ەتەتىنى جانە ەشكىمگە قارسى باعىتتالماعانى مويىندالدى.

- امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن ورتالىق ازيا ەلدەرى ورتاق مۇددەگە قىزمەت ەتەتىن وسىنداي الاڭدى قۇرۋدىڭ جانە قولداۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندى. بۇل تۇرعىدا وتەتىن تالقىلاۋلار اراسىندا مەملەكەتتەر اراسىندا قاراما-قايشىلىقتار بولمايدى، - دەدى ستار.

سوڭعى ەكى جىلدا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتى قايتا سارالاندى.

ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، امەريكالىق بيزنەس پەن ينۆەستورلاردىڭ وسى وڭىرگە تارتىلۋىنا ەرەكشە نازار اۋدارۋ كەرەك. بۇل باعىتتا ا ق ش ۇكىمەتى بيزنەس-قوعامداستىقتى قولداۋعا ءمان بەرىپ وتىر.

- امەريكالىق ينۆەستورلار تاراپىنان ورتالىق ازياعا دەگەن باسقاشا كوزقاراستى بايقاپ وتىرمىز. قازىر مۇناي مەن گاز تۋرالى كوپ ايتىلىپ جاتىر، ءبىراق ءوڭىردىڭ الەۋەتى الدەقايدا كەڭ، سونىڭ ىشىندە يننوۆاتسيالار مەن زاماناۋي تەحنولوگيالاردى دا ەسكەرۋ كەرەك. سوندىقتان «C5+1» فورماتىن بارىنشا قۇپتايمىن، - دەدى ساراپشى.

فرەدەريك ستارر بولاشاقتا بۇل فورماتتىڭ ««C6+1» دەڭگەيىنە دەيىن كەڭەيتىلگەنىن قالايتىنىن، سونىڭ ىشىندە ازەربايجاننىڭ قوسىلعانى وڭتايلى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇل رەتتە، ا ق ش- تىڭ ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىمەن قارىم-قاتىناسى ەكىجاقتى دەڭگەيدە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار وڭىرلىك اۋقىمدا دامۋى ءتيىس.

ساراپشى ورتالىق ازيا ەلدەرىندە ءالى كۇنگە دەيىن وزدەرىنىڭ وڭىرلىك ۇيىمى جوق ەكەنىن ەسكە سالدى. بۇل جاعداي ايماقتىڭ بىرنەشە ەلىندە بيزنەسپەن اينالىسقىسى كەلەتىن امەريكالىق كاسىپكەرلەر ءۇشىن قيىندىقتار تۋعىزادى.

- ماسەلەن، ا ق ش ازاماتتارى ورتالىق ازيانىڭ ءار ەلىنە بارۋ ءۇشىن بىرنەشە رەت ۆيزا الۋعا ءماجبۇر. بۇل ءوز كەزەگىندە ءبىرىڭعاي وڭىرلىك قۇرىلىمنىڭ جوقتىعىن ايقىن كورسەتەدى»، - دەدى ول.

ساراپشى «دجەكسون-ۆەنيك» زاڭىنىڭ كۇشىن جويۋ مۇمكىندىگى تۋرالى ايتا كەلە، جاقىن ارادا وسى شەشىم قابىلداناتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.

«اتاپ ايتقاندا، ا ق ش پرەزيدەنتى بۇل تۇزەتۋدىڭ كۇشىن جويۋعا قاتىستى ءتيىستى شەشىم جاساپ، كونگرەسسكە وتىنىشپەن بارادى دەگەن ۇمىتتەمىن»، - دەيدى فرەدەريك ستار.

ساراپشى ورتالىق ازيا مەن اقش اراسىندا مادەنيەتتەن باستاپ مەملەكەتتىك باسقارۋعا دەيىنگى بارلىق سالادا ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

- بيزنەس، مادەنيەت، سپورت جانە ءبىلىم سالاسىنداعى كەڭەيتىلگەن ىنتىماقتاستىقتى قولدايمىن. امەريكا قۇراما شتاتتارى ورتالىق ازيا ەلدەرىن تيىمدىرەك ارەكەت ەتۋ ءۇشىن كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋگە ىنتالاندىرۋى كەرەك، - دەدى ول.

ەسكە سالساق، جىل باسىندا ا ق ش قازاقستانعا قاتىستى «دجەكسون-ۆەنيك» تۇزەتۋلەرىن جويۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن قارايتىنى ءمالىم بولدى.