ەسەنعالي راۋشاننىڭ ولەڭدەرى
مۇندا اقىننىڭ «سۋرەت» ، «بۇلتتاردى ومىراۋعا الىپ» ، «گۇلبارشىن كوكتەم تۇر بيلەپ» ، «ماحاببات» ، «ماڭعىستاۋ ەسكەرتكىشتەرى»، «وسى اۋىلدا ءبىر قۇداشا بار- دى»، «ساراتان سارتاپ ەتكەن سارى ءدوڭىم»، «تاشكەنت. ت. ايبەرگەنوۆتى ەسكە الۋ»، «تۇيەكەش»، «شىقتىڭ ءولۋى»، «كۇزگى ويلار» سەكىلدى ولەڭدەرى بەرىلگەن.
سۋرەت
اققۋلار بارادى ۇشىپ،
جانارىنان گۇلدەردىڭ تامادى شىق.
تۇمسا بۇلتتار تۇرلاۋسىز سەندەلەدى،
تۇلا بويىم ءورت بولىپ جانادى ىسىپ.
جىلدار بويى سان ىزدەپ تابا الماعان
جىر داپتەرىن وقىتتى دالام ماعان.
قاناتىندا ەكەن ول اققۋلاردىڭ،
قاۋىرسىن بوپ نەگە مەن جارالماعام؟
ءتاتتى تۇستەر سەكىلدى تاڭدا كورەر،
ءتانتى قىلىپ وزىنە ارمان- ونەر،
سۋىلداپ كەپ داريانى قۇشتى مىنە،
سۋ اتاسى سۇلەيمەن، جار بولا گور!
بۇلتتاردى ومىراۋعا الىپ
بۇلتتاردى ومىراۋعا الىپ،
نايزاعاي دۇركىرەتەدى.
شەڭگەلدەر قوڭىراۋ قاعىپ،
جاس جاۋىن بۇركىپ وتەدى.
قولاتتى كەرىپ كەتكەندە
قوش ءيىسى جۋساندى قىردىڭ،
بالا گۇل ءوسىپ بوكتەرگە،
كەڭ ءتوسى بۋساندى قۇمنىڭ.
زاڭىمەن ويشىل دالانىڭ
جول- جولدى جالعاستىرادى.
جابۋىن ويسىل قارانىڭ
جازى كەپ الماستىرادى.
كوك شالعىن وسەدى عاجاپ،
اۋەزگە ۇيىپ بار ماڭاي.
قىستاۋدان كوشەدى قازاق،
كوش جولى تۇيىقتالماعاي.
دىرىلدەپ تاڭعى مۇنارى،
اۋەزگە ۇيىپ بار ماڭاي،
تاۋلار جاڭعىرىعادى:
«كوش جولى تۇيىقتالماعاي.. .
كوش جولى تۇيىقتالماعاي» .
گۇلبارشىن كوكتەم تۇر بيلەپ
گۇلبارشىن كوكتەم تۇر بيلەپ،
ءتاج كيىپ الىپ گۇلدەردەن.
سىناپتاي ساعىم سىرعي كەپ،
اعىلىپ جاتىر ىرگەمنەن.
مىرزءاشول كوركى مىڭ كۇي بوپ
سامالدىڭ پەرنەلەرىندە،
جەلكەندى قىرقىپ ءجۇردى ۇيرەك
جالبىز ءىيىس كول كەمەرىندە.
سۋ بەتىن ولار سىزعاندا،
سۋرەتىم كوردىم ءوزىمنىڭ.
قىستاقتان شىققان قىزدارعا
قادادىم سۇعىن كوزىمنىڭ
قارلىعاش- ءونىم، سەن بۇگىن
ءتىل قاتتىڭ زەڭگىر كۇمبەزدەن.
ەركىندەۋ وسكەن ەڭلىگىم،
ەسەن- ساۋ بولشى ءتىل- كوزدەن.
ەسكە الما، جانىم، جابىعا
ءولى ارا شاقتىڭ ەتەرىن.
.. .ساندالكەك بۇلتتىڭ ساعىنا
سارت ەتە قالدى وت ءورىم.
اۋىسىپ كۇيگە ءبىر وزگە،
قۇلپىرعان جاڭا ابات قىر.
جول بيكە نوسەر لەزدە
جونەلدى دەيسىڭ ساباپ ءبىر.
.. .مەن تۇردىم جۇرەر جولدى ويلاپ،
ءومىر- اي، ءومىر، تاڭ قالام:
الاسىڭ باسىپ سول بويدا- اق،
ءسال اسىپ كەتسەك ارنادان.
ماحاببات
«سارمان بويلارى سارى سابان،
سابانداي سارعايدى سانام.
سىزدەر جاقتان ءبىر قۇس كەلسە،
مەن مۇڭايىپ قاراپ قالام» . -
راحيليا قىز قازاننان كەلگەن،
ايتادى ءبىر ءان ازاننان بەرمەن.
ازاننان بەرمەن قاراشا اسپانى
قاباق اشپادى سازارعان وڭمەن.
جول قامىن ويلاپ جان اعام ولەك،
سۇرايمىن: «تاعى قالاعا ما؟» - دەپ
راحيليا قىز.. . سوزادى ءانىن،
سارى ادىر جاتىر سارى الا كەنەپ.
سىرداريا جاققا سىر ايتا كەلدى،
تولقىندار دا ونى مۇڭايتا بەردى.
راحيليا قىز كەتىپ قالدى اقىر،
«سارمان بويلارىن» كىم ايتادى ەندى؟.
ءبىر اۋىر ۇلى باسقانداي بەلدى،
ءجاۋدىر جاناردان جاس تامبايدى ەندى.
جەل الىپ قاشقان اق ورامالى
اسپانداي بەردى، اسپانداي بەردى.
قارايدى كۇلىپ تابالاپ اسپان،
بالامىن وننان جاڭا عانا اسقان.. .
«گ ۇيلەنبەدى اعام» دەپ قويام،
نەسىن العان- ەي قالاعا قاشقان.
وكسىكتەي بولىپ كەپتەلىپ ءبىر مۇڭ،
وزىمنەن ءوزىم كەكتەنىپ،
كۇلدىم.
ۇيلەندى كوكەم.. .
جەڭگەمدى سول كۇن،
راحيليانى ويلاپ، جەك كورىپ تۇردىم.
قۇباقاندانا قۇبىلىپ بار ماڭ،
كۇز كەلىپ تاعى تۇر ۇلىپ تاڭنان.
راحيليانىڭ ورامالىنداي
اقشا بۇلت شىڭعا ءىلىنىپ قالعان.. .
سول قىزدى كوزگە كەلتىردى باۋ- باق،
كۇلمەيدى تولقىن ەركىن ءبىر اۋناپ.
وكىنىشتى انگە سالادى كوكەم،
وكسىگىم تەجەپ مەن تۇرمىن اۋلاق:
«سارمان بويلارى سارى سابان،
سابانداي سارعايدى سانام.
سىزدەر جاقتان ءبىر قۇس كەلسە،
مەن مۇڭايىپ قاراپ قالام» .
ماڭعىستاۋ ەسكەرتكىشتەرى
بارا الماي كەتكەن ءبىر شىڭ بار
ورگە قاراي جەلگەندەر.
الا الماي كەتكەن ءبىر شىڭ بار
جەلبەزەككە جەبە دارىتقان مەرگەندەر.
ساعانا مولا، سارى ايشىق،
قوبىلى كۇمبەز، قويتاستار،
سونى ايتىپ بۇگىن تۇرسىڭدار.
سارى ايشىق ەمەس، مەن بىلسەم،
زاماننىڭ جەلى سارعايتقان
سارابدال كونە جىرسىندار.
نايزانىڭ ەمەس، قاشاۋدىڭ
قۇدىرەتىن دارىپتەپ،
كوز الدىما الىپ كەپ
تاريحتىڭ بەدەر- بەينەسىن،
ارحيتەكتور- ماڭعىستاۋ
ءوز تىلىمدە سويلەسىن.
ارتىمدا قالعان جاس بالا،
ەركە بولسا - باسىلار.
ەپسىز بولماعاي- دى دەپ،
تەنتەك بولسا - تىيىلار،
تەكسىز بولماعاي- دى دەپ،
ۇلكەننىڭ ءسوزىن نۇسقاعا اپ،
ءبىر رەت جونىپ، ءۇش قاراپ،
سارتاستى كەسىپ، سازدى ويىپ،
قيۋىن تاۋىپ، قىش قالاپ،
ءتىزىلدىرىپ تىزبەلەپ،
ءۇزىلدىرىپ ۇزبەلەپ،
ماڭعىستاۋدا - مىڭ قىستاۋ
قايىرلى بولسىن سىزگە دەپ،
وسىنداي وڭدى مۇرا قالدىرعان
قۇلا مايدان دۇزدەردە،
كىسىلىگى كەرەك سول ءبىر شالداردىڭ
سمەرسىپ جۇرگەن مىنا بىزدەرگە.
سمەرسىدىك - ىسىندىك،
سوندا نەنى تۇسىندىك؟
اي، اڭعالدىق، اڭعالدىق،
اڭعالدىق، ساعان اربالدىق.
ۇستىندە تۇرىپ التىننىڭ،
باسقانىڭ كۇمىسىنە تاڭ قالدىق.
جاتتىڭ ويىن جەلكەن عىپ،
قانشاما رەت ورتەندىك.
ماڭعىستاۋدىڭ ويىندا
قارايدى بىزگە مۇسىركەپ
مىقتىلىق پەنەن كوركەمدىك.
وسى اۋىلدا ءبىر قۇداشا بار- دى
وسى اۋىلدا ءبىر قۇداشا بار- دى،
قۇداشا بار- دى قىلىعى بالداي.
تاراق قىپ، ايحاي، بۇلا سامالدى،
تارقاتىلاتىن بۇرىمى قانداي.
سۇيەدى تاۋدى،
سۇيەدى جەلدى،
پىرقايدى كىلەڭ «قاعىنعان» ءاندى.
كۇمىس پيالامەن جيەگى زەرلى
بوزا ۇسىنعانى جادىمدا قالدى.
شولپان ەدى ءوزى،
ۇركەر ەدى ءوزى،
قيالداپ سونى كەشكەن ەم ەلەس.
ەكى- ءۇش جاس مەنەن ۇلكەن ەدى ءوزى،
ەكى- ءۇش جاس نە ول؟
ەشتەڭە دە ەمەس.
ويانام ىلعي
.. .ءتۇس كورىپ ءتاتتى،
«ايگولەك» ويناپ پەرىشتەلەرمەن.
قۇداعي ءبىزدىڭ تىستەنىپ باقتى،
سالقىن باس يزەپ كورىسكەن ەلمەن.
الاعايلى شاق،
بۇلاعايلى شاق،
كۇرسىنەم،
شتەي كۇلەمىن داعى.
تاۋ ءبىزدىڭ كارى قۇداعيعا ۇقساپ
تۇنەرىپ العان،
بۇ نەعىلعانى؟
اينالا جىم- جىرت.
قاراڭعى مۇلدە.
اي تۇر ءىلىنىپ تىنىش قيادا.
تىنعان بولدى عوي سامال بۇگىندە،
سىنعان بولدى عوي كۇمىس پيالا.
ساراتان سارتاپ ەتكەن سارى ءدوڭىم
ساراتان سارتاپ ەتكەن سارى ءدوڭىم،
سانامنان ءبىر شىقپايسىڭ ءالى مەنىڭ.
دىرىلدەپ ءسۇت تايلاقتىڭ وركەشىندەي،
ىشىندە اق ساعىمنىڭ قالىپ ەدىڭ.
قىس كەلسە تابانى توڭ، تۇگى قىراۋ،
ويلايمىن باۋىرىڭدى جىلى بۇلاۋ.
بيالايدان جەم جەگەن قۇسىڭ ەم عوي،
مەن سەنى نەگە ۇمىتام، تۇعىرىم- اۋ.
اقىرىن كوتەرىلەر تومەن كەلىپ
جانا ايداي ءبىرسىن- ءبىرسىن كەمەلدەنىپ،
سىرلاسىپ جاتقاندايسىڭ سارى شالمەن
انا جىل الىپ قالعان مەنەن ءبولىپ.. .
كەمسەڭدەپ سارى شالدىڭ قۇربىلارى،
سارى ءدوڭ، ساعان قاراپ تۇردى ءبارى.
كەتىپ ەم ءبىر وي ءتۇيىپ سوندا ىشىمە،
سول ويدى شىعارا الماي ءجۇرمىن ءالى.
تىم قىمبات بوزتورعايىڭ بۇگىن ماعان،
«ءبىز بارمىز بولىسەتىن مۇڭىڭدى ءامان.
سارى ءدوڭ ساعان باقىت تىلەيدى» ، - دەپ،
جازعان قۇس تاس توبەمدە شىرىلداعان.
«مەن بولام جارىق تاڭنىڭ سالەمى!» - دەپ،
سۇيىنشى سۇرايتۇعىن اۋەلى كەپ.
كەگىڭدە قالسام دەپ ەم سول تورعايداي،
ايتپەسە، سول تورعايدىڭ اۋەنى بوپ.. .
تاشكەنت. ت. ايبەرگەنوۆتى ەسكە الۋ
باس پوشتا. اسەم حاۋىز شۇپىلدەگەن،
ارىدە پالاۋحانا تۇتىندەگەن.
«قاعىلەز قارا بالا» ءجۇردى وسىندا
گازەتىن الماتىنىڭ كۇتۋمەنەن.
الىنشە اركىمدەر دە اۋلاپ كورگەن
قارا ولەڭ توپ كيىك قوي ساۋلاپ كەلگەن.
نەمەسە باۋىرى بۇلاق ءبىر كەز مايا،
ول سونىڭ بوتاسى ەدى اۋلاقتا ورگەن.
جاراعان ارعىماقتاي قاراپ العا،
شاهاردىڭ گۇلزارلارىن ارالاردا،
دۇنيە كوز الدىندا نۇرلاناتىن،
ويتكەنى ول عاشىق ەدى بار ادامعا.
شىرشىقتىڭ شىق تۇنعان شاق شالعىنىندا،
شومىلىپ جان دۇنيەسى تاڭعى نۇرعا،
قايىرىپ ىڭعايتوكپە قاشاعاننان،
قايتارىپ سال قۇتبايعا سالدى مۇندا.
كەيدە ءوزىن كىشىسىنە بالاپ ەلدىڭ،
كەيدە ءوزىن ءپىرى تۇتتى بار الەمنىڭ.
«جاڭعىرتتى داۋسى تالاي اق زالداردى» ،
ول داۋىس داۋىسى ەدى قارا ولەڭنىڭ!
.. . باس پوشتا. اسەم حاۋىز شۇپىلدەگەن،
ارىدە پالاۋحانا تۇتىندەگەن.
قاعىلەز قارا بالا ءجۇر وسىندا
گازەتتەن ءبىر جاڭالىق كۇتۋمەنەن.
حيۋانىڭ بازارىنداي
قىزىعى سارقىلماعان،
الىشەر عازالىنداي
ءالى دە پاڭ تۇرعان ءان.
ءالى ەشكىم ەرتەگى ەتىپ،
ءالى ەشكىم تاپپاعان ءۇن -
قوزىمداي ەركەلەتىپ،
قوزاداي باپتاعانىم.
سەن بە ەدىڭ سەلدى كۇيىم،
مىڭ قۇبىل ىرعاعىمدا.
كەزدەستىڭ، كەرميىعىم،
مىرزاشول قىرلارىندا.
شايىگە بولەپ مۇندا،
ارشىن ءتوس كەلدى كوكتەم.
ءبىر جاۋىن كەرەك قىرعا
كەبەرسىپ ەرنى كەپكەن.
ءبىر جاۋىن نوسەرلەتكەن
كەرەك بوپ تۇر ماعان دا -
كۇندەردەن ەسەم كەتكەن
وزايىن جىرلاپ العا.
سالتى بۇل سەرىلەردىڭ،
شىق تاعى اق وتاۋدان.
بۇلاق- ءان مەنى كورگىن
قۇلاعان قاراتاۋدان.
قول بۇلعا، سىندارلى باق،
بولاسىڭ ىرزا سەن دە.
.. .كەرەك قوي ءبىر بال بۇلاق
قۇت مەكەن مىرزاشولگە.
تۇيەكەش
ءتىلىم- ءتىلىم،
بۇجىر- بۇجىر دەنەسى،
سورداي بوپ- بوز سويىل جارعان توبەسى،
بورباس ۇلەك - اتاسى،
بوپىق مايا - ەنەسى،
ءتوس تابانى وتتى باسسا - كۇيمەگەن،
تاستى باسسا - قامىردايىن يلەگەن،
قاتار قويىپ وتىز ىنگەن قايىتقان،
قاتار قويىپ وتىز شانا سۇيرەگەن
ۇلەك جوعالتتىم،
كىم كوردى؟
تاس تۇنەكتەن ىزدەگەندەي ساۋلەنى،
بىزدىكى دە ءومىر عوي ءبىر اۋرەلى.
ول قايىتار مايا دا جوق، ايتپەسە،
ونى ۇستايتىن قايرات تا جوق زاۋدەگى.
ءسال قالعىسام.. .
سىعىلادى قوس وكپەم،
جۇرەدى ۇلەك قوساقتالىپ ەسەكپەن.
كەلە تۇيە كەپ قالعانداي ۇستىمە،
شوشىپ تۇرام ءتۇن ورتاسى توسەكتەن.
ءوتىپ بەرى ۋىلدەگەن بوراننان،
قىشىر- قىشىر ءۇن كەلەتىن قورامنان.
مەن تۇيە ىزدەپ جۇرگەنىم جوق، اعايىن،
اشۋىمدى ىزدەپ ءجۇرمىن جوعالعان.
كوز جازىپپىن قايراتىمنان،
عۇرپىمنان،
سەنە كورمە،
مەن ەمەسپىن بۇل تۇرعان.
ءىش سارايىم - جاپ- جالاڭاش،
ءجۇپ- جۇدەۋ.
شىققان توقتى سەكىلدىمىن قىرقىمنان.
جەل ۇيتقيدى تەرەزەمدى سابالاي،
بوراندى ءىڭىر،
تۇرمىن جەتىم بالاداي،
ارىق ۇلەك توبىعىنداي بۇلتىلداپ،
بۇلت ىشىندە باتىپ- شۇمىپ بارادى اي
شىقتىڭ ءولۋى
ماۋسىمنىڭ ون ءۇشىنشى جاڭاسىندا،
وزەن جاعاسىندا،
شالعىن اراسىندا
ءمولدىر شىق.. .
كىرپىك ىلمەي تۇنىمەنەن،
كوز جۇمدى تاڭعا جاقىن،
ناناسىڭ با؟
نۇرلار اپپاق
ءتۇندى اداقتاپ،
جامىراپ بارا جاتتى
ولگەن شىقتى
اسىعىس اتتاپ ءوتىپ،
قىرعا قاپتاپ.
قىرعا قاپتاپ،
ەي، نۇرلار، باراسىڭدار مۇردەنى اتتاپ.
لپ قويعان اق تاسقىندى بوگەي الماي،
دارمەنسىز قاراي بەرەم كۇنگە الاقتاپ.
ماۋسىمنىڭ ون ءۇشىنشى جاڭاسىندا،
وزەن جاعاسىندا،
شىق ءولدى
اق پەن قىزىل اراسىندا.
مەن تۇرمىن ۇستاپ بەيباق جۇرەگىمدى،
شانشىدى.
اۋىرادى ول.
ناناسىڭ با؟
كۇزگى ويلار
اۋىلىمنىڭ قونعان جەرى - بۇلا قاينار،
قايناردان سۋ ىشەدى قىلاعاي نار.
مىنگەسىپ قىلاعايعا كەلىپ قالدى
قاراشا، قاۋىس دەگەن قۇداعايلار.
كەلسەڭ، كەل، الاعايلىم، بۇلاعايلىم،
كۇلمەيمىن، قايعىرمايمىن، جىلامايمىن.
ءبىر كۇنى قىس تا جەتەر دەيمىن ىشتەي
جابىسىپ وركەشىنە قىلاعايدىڭ.
ە، كەلسىن، ەندى مەنىڭ نەمدى الادى،
قاۋىپ ەمەس ەندى ماعان جەل- بورانى.
ءوزىم- اق كەتەم ەرتەڭ تاستاپ ءبارىن
كەڭ جىلى وي، كەزبە بۇلاق، كەر دالانى.
قوشتاسام اسپانىممەن، اسقارىممەن
باسىنان بۇلت اسىرماس اسقاعىممەن.
ورالام ءبىر كۇندەرى، مۇمكىن، قايتىپ،
ول ءبىراق باسقا اڭگىمە، باسقا.. . مۇلدەم.. .
باسقا.. . مۇلدەم!
