قازاقستاندا نەگە جالعىزباستى وتباسى كوپ؟ ستاتيستيكا

استانا. قازاقپارات -قازاقستانداعى قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتى ەلىمىزدەگى جالعىزباستى وتباسىلارعا قاتىستى تالداۋ جۇرگىزدى.

ينستيتۋت مالىمەتىنشە، تالداۋعا جاسى 18 دەن اسقان، بالاسىن جالعىز تاربيەلەپ وتىرعان 30 ەر مەن ايەل قاتىسقان. جالعىزباستى وتباسىلاردىڭ قالىپتاسۋ سەبەپتەرى:

اجىراسۋ - 73,3 پايىز؛

رەسمي تىركەلمەگەن نەكە - 13,3 پايىز؛

اتا-انانىڭ ءبىرىنىڭ قايتىس بولۋى - 6,7 پايىز؛

«ءوزى ءۇشىن» بالا تۋىپ الۋ 6,7 پايىز.

اجىراسۋ

جالعىزىلىك وتباسىلار كوبىنە ەرلى-زايىپتىلاردىڭ اجىراسۋى سالدارىنان پايدا بولادى.

«ايەلىممەن اجىراستىم. ول تىيىم سالىنعان ءدارى-دارمەكتەردى قولدانا باستاعاندىقتان، اتا-انا قۇقىنان ايىرىلدى. مەن ونىمەن كۇرەسۋدەن شارشادىم، ءسويتىپ اجىراسۋعا تۋرا كەلدى. بالالارىمىز مەنىمەن بىرگە قالدى»، - دەيدى 45 جاستاعى قوستاناي تۇرعىنى.

ال 33 جاستاعى سەمەي تۇرعىنى اجىراسۋعا ارىزدى ءوزى بەرگەنىن ايتقان.

«ويتكەنى ول ماعان قول كوتەردى، كوپ ءىشتى. بالا تاربيەسىنە ارالاسپايدى، 15-20 مينۋتقا عانا كەلىپ كەتەدى. مەن ودان بالاباقشادان قىزىن الىپ كەتۋىن سۇرايمىن، ول «سەنىڭ پروبلەماڭ، ءوزىڭ ال» دەپ جاۋاپ بەرەدى. بىزگە بۇرىن قالاي سالعىرت قارادى، اجىراسقاننان كەيىن دە سولاي ءجۇر. تۇك وزگەرگەن جوق»، - دەيدى ول.

زاڭدى تىركەلمەگەن نەكە

ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ زاڭدى تۇردە تىركەلمەگەن وداعى جالعىزباستى وتباسىلاردىڭ پايدا بولۋىنىڭ ءبىر سەبەبىنە جاتادى.

«نەكەمىزدى رەسمي تۇردە تىركەمەگەن ەدىك. ۇلىم 4 جاستا بولعاندا اجىراستىق. ونى 4 ايىنان باستاپ ءوزىم باعىپ كەلەمىن، - دەيدى 22 جاستاعى سەمەي تۇرعىنى.

اتا-انانىڭ ءبىرىنىڭ قايتىس بولۋى

جالعىزىلىك وتباسىلاردىڭ قالىپتاسۋىنىڭ كەلەسى سەبەبى - اتا-انانىڭ ءبىرىنىڭ قايتىس بولۋى.

مۇنداي وتباسىلاردا اتا-انانىڭ ءبىرى ومىردەن وتسە دە، ونىڭ تۋىستارىمەن اراداعى قارىم-قاتىناس ساقتالادى. جاقىن ادامىنان ايىرىلۋ قانشالىقتى اۋىر بولسا دا، وتباسى تۇتاستىعىن ساقتاۋ ءۇشىن ونىڭ مۇشەلەرى بىرىگە الادى. دەگەنمەن وتباسىنىڭ جالعىز اسىراۋشىسى قايتىس بولعان جاعدايدا الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق جانە ماتەريالدىق تۇرعىدان كوپ پروبلەما تۋىندايدى.

«كۇيەۋىم قايتىس بولعاندىقتان، بالالارىمدى جالعىز تاربيەلەيمىن. ولاردىڭ اكەسى دە، اناسى دا - مەن. كۇيەۋىممەن 30 جىل بىرگە تۇردىم. ول بار كەزدە ەشقانداي پروبلەما بولعان جوق. ال قازىر بالالاردى اكەسىز ءوسىرىپ جاتقاندىقتان، ازداعان اۋىرتپالىق بار ەكەنى راس. بالالار اكەسىن ساعىنادى، ونىڭ جوقتىعىنا ۇيرەنۋ قيىن، - دەيدى 53 جاستاعى الماتىلىق.

«ءوزى ءۇشىن بالالى بولاتىن» ايەلدەر

كوبىنە «ءوزى ءۇشىن بالالى بولاتىندار» - ايەلدەر. ادەتتە ولار ءتۇيسىنىپ، انا بولعىسى كەلەدى، بالاسىنا جەتكىلىكتى كوڭىل بولەدى، بار قاجەتىن قامتاماسىز ەتەدى.

«مەن بالاما تولىق وتباسىلارداعى بالالاردان دا كوپ نارسە بەرۋگە تىرىسامىن. تەڭىزگە بارعىسى كەلسە، كرەديت السام دا اپارامىن. سەبەبى جۇمىسىمنىڭ، جالاقىمنىڭ تۇراقتىلىعىنا سەنىمدىمىن. مىسالى، قىزىم تاعامنىڭ ءار ءتۇرىن جەيدى، جەمىستەردى دە، قالاعانىن. كيىم، اياق كيىم، جالپى، بار قاجەتىن الىپ بەرەمىن»، - دەيدى 30 جاستاعى قوستانايلىق ايەل.

زەرتتەۋ مالىمەتىنشە، كوپ جاعدايدا جالعىزباستى وتباسىلاردا بالالاردى انالارى تاربيەلەيدى.

بالا كۇتىمى فۋنكتسياسىن نەگىزىنەن ايەلگە جۇكتەيتىن گەندەرلىك رولدەردى ءبولۋ كوبىنەسە اكەلەردىڭ بالا تاربيەسىنە ناشار قاتىسۋىنا جانە بالانى اسىراۋعا اليمەنت تولەۋ پروبلەماسىنا اكەلەدى.

ەلىمىزدە قانشا جالعىزباستى وتباسى بار؟

2009 -جىلعى ساناق قورىتىندىسى بويىنشا، ەلدە ءبىر اتا-اناسى بار 520 مىڭنان استام وتباسى بار دەپ ەسەپتەلدى («ەسكەرتۋ: وسى كورسەتكىش بويىنشا 2021 -جىلعى ساناق دەرەكتەرى قازىر قولجەتىمدى ەمەس). ونىڭ ىشىندە اناسى عانا تاربيەلەپ وتىرعان 452730 وتباسى، ال 68256 وتباسى تەك اكەسى تاربيەلەپ وتىرعان وتباسىلار. جالعىزىلىكتى وتباسىندا اناسىمەن بىرگە 18 جاسقا تولماعان 212492 بالا بىرگە تۇرادى، ال جالعىزىلىكتى اكەمەن بىرگە تۇراتىن 32178 وتباسى تىركەلدى. ءبىر اتا-اناسى بار 25077 وتباسى - كوپبالالى وتباسى.

2022 -جىلعى حالىق ساناعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستاندا 18 جاسقا دەيىنگى بالالارى بار 476 مىڭ جالعىزباستى اكەلەر نەمەسە انالار وتباسى بار، ونىڭ ىشىندە 423959 ى بالالى انالار وتباسى، 52 مىڭى - بالالارى بار اكەلەر وتباسى.