قاڭتار قاسىرەتىنە قاتىستى دەرەكتەر جانە اتىشۋلى ىستەر

ءاۋ باستا، 2022 -جىلدىڭ 2-قاڭتارىندا جاڭاوزەندىكتەردىڭ سۇيىتىلعان گاز باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە بايلانىستى باستالعان بەيبىت ميتينگ از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ بۇكىل ايماعىنا تاراپ، ونىڭ سوڭى مەملەكەتتىك توڭكەرىسكە اينالا جازدادى. دەگەنمەن، قاڭتار وقيعاسى كەزىندە حالقىمىزدىڭ اقىل-پاراساتى مەن بىرلىگىنىڭ، پرەزيدەنتتىڭ ەرىك-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا مەملەكەتتىگىمىزدى ساقتاپ قالدىق، دەپ حابارلايدى Kazinform.

بۇگىنگە دەيىن تەرگەۋ ورگاندارى سول ءبىر قارالى وقيعا حرونولوگياسىن، نەگىزگى ۇيىمداستىرۋشىلارىن انىقتادى. ۇيىمداستىرۋشىلار قاتارىندا جوعارى لاۋازىمدى ادامدار مەن ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ مۇشەلەرى دە بولدى.

ولاردىڭ قاتارىندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ سول كەزدەگى ءتوراعاسى كارىم ءماسىموۆتى، ونىڭ ورىنباسارلارىن، قىلمىس الەمىندە «ديكي ارمان» لاقاپ اتىمەن تانىمال ارمان جۇماگەلديەۆتىڭ ەسىمدەرىن اتاۋعا بولادى. ال ولاردىڭ كوكسەگەنى قانتوگىسپەن بولسىن، قانداي دا جولمەن بيلىكتى باسىپ الۋ ەدى.

كۇنى كەشە Egemen Qazaqstan گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ: «اشىعىن ايتسام، وسى جاڭا باعدارىمىز كەيبىر ىقپالدى ادامدارعا مۇلدە ۇناعان جوق. ولار بۇل وزگەرىستى ەلىمىزدە ابدەن تامىر جايعان جۇيەگە جانە بيلىك قۇرىلىمىنداعى وزدەرىنىڭ „ەرەكشە مارتەبەسىنە“ تونگەن قاتەر دەپ قابىلدادى. مۇنداي ادامدار ەلدەگى وزگەرىسكە استىرتىن، كەيدە ءتىپتى اشىق قارسىلىق بىلدىرە باستادى. اقىر سوڭىندا رەفورمانىڭ بەتىن قايتارىپ، وزدەرىنە ىڭعايلى بۇرىنعى قالىپقا ورالۋ ءۇشىن ءبارىن تاس-تالقان ەتۋگە شەشىم قابىلدادى. جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالاردان تۇراتىن بۇل توپتىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارعا دا، قىلمىس الەمىنە دە وراسان زور ىقپالى بولدى. سوندىقتان بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الۋعا بەل بۋدى»، - دەپ اشىعىن ايتقان بولاتىن.

قاسىرەتتى قاڭتاردا ەلىمىز بويىنشا 5149 ادام جارالانىپ، 238 ادام مەرت بولدى. ونىڭ 19 ى - كۇشتىك قۇرىلىم قىزمەتكەرلەرى. جاپپاي تارتىپسىزدىك بارىسىندا قازا تاپقانداردىڭ 41 ى بۇرىن سوتتالعان.

باس پروكۋراتۋرا تەرگەۋ بارىسىندا بارلىق اقپاراتتى قايتا تەكسەرىپ، 67 ازاماتتىڭ جاپپاي تارتىپسىزدىكتەرگە قاتىسقانىن، 142 ادام تەرروريزمگە قارسى وپەراتسيا كەزىندە ەرەكشە رەجيمدى بۇزعانىن، 4 ادام باسقا قۇقىق بۇزۋشىلىق بارىسىندا قازا تاپقانىن انىقتادى.

جالپى، الماتى قالاسىندا 151 ادام قازا بولدى. ونىڭ كوبى - پرەزيدەنت رەزيدەنتسياسىن شابۋىلداۋ كەزىندە قازا تاپقان. كىسى ءولىمى تاعى قىزىلوردا (26)، شىمكەنت (20) جانە تاراز قالالارىندا (17) بولدى.

سول كۇندەرى قاسيەتتى تاۋەلسىزدىگىمىزگە وراسان زور قاتەر ءتوندى، بارلىق زاڭناما بۇزىلدى.

كوپتەگەن ءىرى قالالاردىڭ عيماراتتارى ورتكە ورانىپ، استاڭ-كەستەڭ بولدى. باستى قۇندىلىعىمىز - ادام ومىرىنە قاۋىپ ءتوندى. پرەزيدەنت قابىلداعان باتىل قيمىلدار ناتيجەسىندە عانا ەلگە تونگەن قاۋىپ-قاتەردىڭ بەتى قايتتى.

قاڭتار وقيعاسىن ۇيىمداستىرۋشىلار WhatsApp پەن Telegram ارقىلى تارتىپسىزدىككە قاتىسۋشىلاردىڭ جينالۋى مەن قوزعالىسىن ۇيلەستىرگەن. ماسەلەن، الماتىدا ساناۋلى ساعات ىشىندە ءبىر توپتىڭ عانا ىشىندە قاتىسۋشىلار سانى 5,5 مىڭعا دەيىن كوبەيدى.

سول سياقتى جامبىل وبلىسىندا قاتارداعى قاتىسۋشىلار سانى 4 مىڭعا دەيىن ءوستى. كەيىن توبىر اسەرى ورىن الدى. ادامدار پوليتسيانىڭ زاڭدى تالاپتارىن ورىنداماي، قارسىلىق كورسەتتى، ورتەدى، تونادى جانە كۇش قولداندى.

بۇل ءۇشىن الماتىعا ارنايى كورشى وبلىستاردان ادامدار كەلە باستادى. كەيىن جاعداي ۋشىعا ءتۇستى.

تەك ءبىر كۇنى 5-قاڭتاردا 8 وڭىردە اكىمدىككە شابۋىل جاسالدى. تارتىپسىزدىككە قاتىسۋشىلار مۇنى بيلىكتىڭ سيمۆولى رەتىندە باسىپ العىلارى كەلدى. 5-قاڭتارعا قاراعان ءتۇنى شابۋىلداۋشىلار الماتى اكىمدىگىنىڭ عيماراتىنا باسىپ كىردى.

ءبىر ساعاتتان كەيىن، شىمكەنتتەگى اكىمدىك عيماراتىنا شابۋىل باستالدى. سول كۇنى قىلمىسكەرلەر اتىراۋ مەن قىزىلوردا وبلىسى اكىمدىكتەرىنىڭ عيماراتىنا شابۋىل جاسادى. جاپپاي تارتىپسىزدىكتەر استانا، اقتاۋ، ەكىباستۇز، قىزىلوردا، ورال، وسكەمەن، سەمەي، تالدىقورعان، تاراز قالالارىندا دا بولدى.

قاڭتار كەزىندە 12 ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ ارەكەت ەتكەن. ولاردىڭ ىشىندەگى بەلسەندىلەرى - «ايشۋاق- جانتۇگەل» جانە «ديكي ارمان» توپتارى. سوڭعىسى قالانىڭ ءار جەرىنەن 24 ازاماتتى ۇرلاپ، ۇرىپ-سوعىپ «قازاقستان» جانە Ritz Carlton قوناق ۇيلەرىنىڭ پاركينگىندە ۇستاعان.

قاسىرەتتى قاڭتاردا ەلىمىز بويىنشا 400 دەن اسا اۆتوكولىك ءبۇلىنىپ، جويىلعان. ونىڭ ىشىندە 346 كولىك ىشكى ىستەر ورگاندارىنا تيەسىلى. تارتىپسىزدىكتەر كەزىندە 25 پوليتسيا عيماراتى مەن 19 مودۋلدىك بەكەت زاقىمداندى. شىعىن - 3 ميلليارد تەڭگە.

الماتى، شىمكەنت، اقتوبە قىزىلوردا، تالدىقورعان جانە تاراز قالالارىندا 900 بەينەباقىلاۋ كامەراسى زاقىمدانعان. ەلىمىز بويىنشا قىلمىسكەرلەر 2960 قارۋ-جاراق پەن شامامەن 63 مىڭ وق-ءدارىنى ۇرلاپ كەتكەن.

قايعىلى وقيعادان كەيىن جۇرگىزىلگەن ىزدەۋ ءىس-شارالارىنىڭ بارىسىندا ۇرلانعان قارۋ-جاراقتىڭ ءبىرازى تابىلدى.

2023 -جىلدىڭ قاڭتار- ءساۋىر ارالىعىندا دا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى پوليتسيا ورگاندارىمەن بىرگە پروكۋراتۋرانىڭ ۇيلەستىرۋىمەن زاڭسىز قارۋ اينالىمىنداعى قارۋدى ىزدەستىرۋ جانە تاركىلەۋ بويىنشا، ونىڭ ىشىندە قاڭتار وقيعاسى كەزىندە ۇرلانعان قارۋعا قاتىستى ءبىرقاتار جەدەل- ىزدەستىرۋ ءىس-شارالارىن جۇرگىزدى.

ناتيجەسىندە قازاقستاننىڭ 11 ايماعىندا 268 قارۋ، ونىڭ ىشىندە 38 «كالاشنيكوۆ» اۆتوماتى، 126 مىلتىق، 104 تاپانشا، 21 گراناتا، 4 جارىلعىش قۇرىلعى، ءتۇرلى كاليبرلى 30199 وق-ءدارى، سونىمەن قاتار بروندى كەۋدەشە، قورعانىش دۋلىعاسى، قول-كىسەندەر، اۆتومات وقجاتارلارى، قالقاندار مەن راديوستانتسيالار تاركىلەندى.

قاسىرەتتى قاڭتاردا ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا 5300 قىلمىستىق ءىس تىركەلىپ، ونىڭ 511 ى بويىنشا تەرگەۋ اياقتالدى جانە سوتتارعا جىبەرىلدى. سوتتار 1380 ادامعا قاتىستى ۇكىم شىعاردى.

ونىڭ ىشىندە قوعام ءۇشىن اسا اۋىر قىلمىس جاساعان 275 ادام تۇرمەگە توعىتىلدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ راقىمشىلىق جاساۋىمەن ارانداتۋشىلاردىڭ ايتقانىنا كونىپ، جاپپاي تارتىپسىزدىك كەزىندە قىلمىس جاساعاندار جازادان بوساتىلدى.

راقىمشىلىق 1197 ادامعا قولدانىلدى. اسا اۋىر قىلمىستار ءۇشىن سوتتالعان 1001 ادامنىڭ جازا مەرزىمى قىسقارتىلدى.

101 ادام قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن تولىعىمەن بوساتىلدى. ارنايى پروكۋرورلىق توپ اياسىندا 720 قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەۋ وتكىزدى.

تەرگەۋ بارىسىندا ۇستالعان 25 تۇلعا ەكسترەميستىك توپتاردىڭ قاتىسۋشىسى، 42 ۇ ق ت قاتىسۋشىسى، 8 بۇلدىرگىش ءدىني اعىمداردىڭ جاقتاۋشىسى، تاعى 126 تۇلعا بۇرىن كىسى ءولتىرۋ، توناۋ جانە ۇرلىققا قاتىستى ايىپتالىپ، سوتتالعانى انىقتالدى.

اتىشۋلى ىستەر

ءماسىموۆ 18 جىلىن تۇرمەدە وتكىزەدى

ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى كارىم ماسىموۆكە جانە ونىڭ ورىنباسارلارىنا قاتىستى مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساۋ جانە باسقا دا اسا اۋىر قىلمىستار تۋرالى ءىس «اسا قۇپيا» رەجيمىندە تەرگەلدى.

ماتەريالداردى جاريالاۋعا شەكتەۋ قويىلعان. ويتكەنى ولاردا مەملەكەتتىك قۇپيالار بار ەدى. ىستە سىرتقى ساياسي، قارسى بارلاۋ جانە جەدەل-ىزدەستىرۋ قىزمەتىنە قاتىستى مالىمەتتەر بار.

ولاردى جاريالاۋ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك مۇددەلەرىنە نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن.

2023 -جىلدىڭ 16-ماۋسىمىندا استانا قالاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوتىنىڭ 2023 -جىلعى 24-ساۋىردەگى ۇكىمىمەن ك. ءماسىموۆ پەن ا. سادىقۇلوۆ قىلمىستىق كودەكستىڭ 175-بابىنىڭ 1-بولىگى، 179-بابىنىڭ 3-بولىگى، 362-بابىنىڭ 4-بولىگى 3-تارماعى بويىنشا كىنالى دەپ تانىلىپ، 18 جانە 16 جىلعا، د. ەرعوجين قىلمىستىق كودەكستىڭ 179-بابىنىڭ 3-بولىگى، 362-بابىنىڭ 4-بولىگى 3-تارماعى بويىنشا كىنالى دەپ تانىلىپ، 15 جىلعا، م. وسيپوۆ قىلمىستىق كودەكستىڭ 362-بابىنىڭ 3-بولىگى بويىنشا 3 جىل مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.

قاۋقارسىز مينيستر

قورعانىس ەكس-ءمينيسترى مۇرات بەكتانوۆ قاڭتار وقيعاسى كەزىندە زاڭسىز بۇيرىق بەرگەن جانە ستراتەگيالىق نىسانداردى اسكەريلەردىڭ كۇزەتىنسىز قالدىرعان. ەلىمىزدە كونستيتۋتسيالىق ءتارتىپ ورناتۋ جونىندە شارالار قابىلداماعان.

وسى جىلدىڭ 24-اقپانىندا سوت وعان ەڭ جوعارى قاۋىپسىزدىك قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى مەكەمەسىندە جازاسىن وتەي وتىرىپ، 12 جىل مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۇرىندەگى جازا تاعايىندادى.

ول جازاسىن اباي وبلىسىنىڭ سەمەي قالاسىنداعى ەڭ جوعارى قاۋىپسىزدىكتەگى قىلمىستىق- اتقارۋ جۇيەسى مەكەمەسىندە وتەيدى.

ەسكىلىكتەن كۇدەر ۇزبەگەن كۇدەبايەۆ

قاڭتار وقيعاسىنا بايلانىستى باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان ءىرى شەندىلەردىڭ ءبىرى - الماتى وبلىسى (قازىرگى جەتىسۋ) پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ەكس-باستىعى سەرىك كۇدەبايەۆ.

ول تالدىقورعان قالالىق سوتىنىڭ ۇكىمىمەن «قاڭتار وقيعالارى» كەزەڭىندە اۋىر زارداپتارعا (ق ك- نىڭ 362-بابى 4-بولىگى) جانە ازاپتاۋعا (146-بابى 2-بولىگى) اكەپ سوققان بيلىكتى اسىرا پايدالانعانى ءۇشىن كىنالى دەپ تانىلدى. پوليتسيا گەنەرال مايورى ارنايى اتاعىنان ايىرىلا وتىرىپ، 10 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.

س. كۇدەبايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ «توتەنشە جاعداي ەنگىزۋ تۋرالى» جارلىعىنىڭ، «قۇقىق قورعاۋ قىزمەتى تۋرالى» جانە «ىشكى ىستەر ورگاندارى تۋرالى» زاڭدارىنىڭ نورمالارىن بۇزىپ، سونداي-اق ۆەدومستۆوىشىلىك بۇيرىقتار مەن ارنايى جوسپاردىڭ تالاپتارىن ورىنداماعان.

ول توتەنشە جاعداي كەزىندە قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ورنىنا جەكە قۇرامعا عيماراتتان كەتۋگە جانە ۇيلەرىنە تاراۋعا زاڭسىز بۇيرىق بەرىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ رايىن قايتارعان.

سامات ءابىش تەرگەلىپ جاتىر

ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى سامات ابىشكە قاتىستى دا قاڭتار وقيعالارى كەزىندە بيلىك پەن لاۋازىمدى وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانۋ فاكتىسى بويىنشا تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتىر.

ەلدەن كەتپەۋ تۋرالى قولحاتى اياسىندا ونىڭ ءۇيىنىڭ الدىندا قاراۋىل بولمايدى. ول ءوز ۇيىندە تۇرادى. تەرگەۋشى شاقىرعان كەزدە، ءوزى بارادى. سونىمەن قاتار ادۆوكاتتارمەن جانە باسقا ادامدارمەن كەزدەسە الادى.

ايتا كەتەيىك، 2022 -جىلدىڭ 17-قاڭتارىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ وكىمىمەن سامات ءابىش ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى لاۋازىمىنان بوساتىلعان ەدى.

 

اۆتور

مارلان جيەمباي