ۇكىمەت حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىل باعدارلاماسىن قارايدى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ۇكىمەت وتىرىسىندا مينيسترلەر كابينەتىنىڭ مۇشەلەرى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىلدار باعدارلاماسىن تالقىعا سالادى.

وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە مىنانداي تاقىرىپ شىعارىلىپ وتىر: 2026-2028 -جىلدارعا ارنالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ماكروەكونوميكالىق تۇراقتاندىرۋ جانە حالىقتىڭ ءال- اۋقاتىن ارتتىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىلدار باعدارلاماسى.

وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا وتەتىن باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىنا پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى - ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين، ق ر ۇلتتىق بانكىنىڭ ءتوراعاسى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ، سونداي-اق قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ باسشىلىعى قاتىسىپ، ب ا ق وكىلدەرىنىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرەدى.

ايتا كەتەرلىگى، بۇعان دەيىن دە ۇكىمەت ماكروەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ تەرىس سالدارىن بارىنشا ازايتۋ باعىتىندا شارالار توپتاماسىن قابىلداعان ەدى.

وعان سايكەس، مىناداي ناقتى شارالار قولدا الىندى:

16-قازاننان باستاپ ينفلياتسيا دەڭگەيى تۇراقتانعانعا دەيىن ا ي-92 ماركالى بەنزين مەن ديزەل وتىنى باعاسىن ودان ءارى كوتەرۋگە موراتوريي ەنگىزىلدى؛

16-قازاننان باستاپ بارلىق تۇتىنۋشى توبى ءۇشىن كوممۋنالدىق قىزمەتتەر تاريفتەرىن كوتەرۋ 2026 -جىلدىڭ I توقسانىنىڭ سوڭىنا دەيىن توقتاتىلدى؛

الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارى باعاسىنىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردى قارجىلاندىرۋ كولەمىن ەكى ەسە ۇلعايتۋ ارقىلى تۇراقتاندىرۋ قورلارىنىڭ جۇمىسىنا قوسىمشا سەرپىن بەرىلدى؛

دەلدالدىق سحەمالاردى جانە ساۋدا ۇستەمەلەرىن اسىرا قوسۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ جونىندەگى وڭىرلىك كوميسسيالار جۇمىسىن كۇشەيتۋگە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى؛

جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس قىزمەتىنە تەرىس اسەرىن ازايتۋ ماقساتىندا وڭايلاتىلعان دەكلاراتسيا نەگىزىندەگى ارنايى سالىق رەجيمىن قولدانۋعا سالىناتىن باسى ارتىق شەكتەۋلەردى الىپ تاستاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى؛

2026 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋ «تازا پاراقتان» جۇرگىزىلەدى؛

سالىقتار مەن تولەمدەر بويىنشا سالىنعان ءوسىمپۇلدار مەن ايىپپۇلدار 2026 -جىلدىڭ 1 -قازانىنا دەيىن نەگىزگى قارىز وتەلگەن جاعدايدا جويىلادى؛

ق ق س بويىنشا ەسەپكە قويۋ شەگىنەن اسقان سالىق تولەۋشىلەر اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلمايدى؛

بازالىق مولشەرلەمەنىڭ كوتەرىلۋىنە بايلانىستى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر تاراپىنان يپوتەكالىق باعدارلامالار بويىنشا ۇسىنىستاردىڭ قىسقارۋى اياسىندا تۇرعىن ءۇي-قۇرىلىس جيناق جۇيەسىن قولداۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى؛

سۇرانىسقا يە «اسكەري باسپانا» باعدارلاماسى قايتا ىسكە قوسىلادى؛

وتاندىق اۆتووندىرۋشىلەر مەن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر حالىقتىڭ جەڭىل اۆتوكولىك ساتىپ الۋىن قارجىلاندىرۋ باعدارلامالارىن ودان ءارى جالعاستىرادى؛

جەكە تۇلعالارعا جەڭىل اۆتوكولىك ساتىپ الۋ بويىنشا ليزينگ تەتىگى ەنگىزىلەدى؛

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا گەولوگيا جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ سالاسىن دامىتۋ جانە سيفرلاندىرۋ شارالارى، حالىقتى ءدارى- دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەرى پىسىقتالدى. سونداي-اق، وڭىرلەردەگى تەمىرجول ۆوكزالدارىن جوندەۋ ماسەلەسى قوسىمشا قارالدى.

ءبىرىنشى ماسەلە بويىنشا نەگىزگى بايانداما جاساعان ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ۆيتسە- ءمينيسترى يران شارحاننىڭ مالىمەتىنشە، پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا كەلەسى جىلى ەل اۋماعىنىڭ گەولوگيالىق- گەوفيزيكالىق زەرتتەلۋىن 2 ميلليون 200 مىڭ شارشى شاقىرىمعا دەيىن كەڭەيتۋ كوزدەلگەن.

بۇگىندە 2 ميلليون 14 مىڭ شارشى شاقىرىم اۋماق زەرتتەلىپ وتىر. جىل سوڭىنا دەيىن بۇل كولەم 2 ميلليون 38 مىڭ شارشى شاقىرىمعا دەيىن ۇلعايتىلادى. پەرسپەكتيۆالى ۋچاسكەلەردى ەرتە انىقتاۋ جانە بارلاۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا زەرتتەۋ جۇمىستارى نەعۇرلىم ناقتى ماسشتابتا، ياعني 1-50000 ماسشتابىندا جۇرگىزىلمەك. اتالعان ءتاسىل بويىنشا 2026-2028 -جىلدارى 100 مىڭ شارشى شاقىرىم اۋماق زەرتتەلەدى. ودان كەيىن جىل سايىن 30 مىڭ شارشى شاقىرىم زەرتتەۋ جوسپارلانعان.

- جۇمىستى جەدەلدەتۋ ءۇشىن 20 جوبالىق- سمەتالىق قۇجاتتامانى ازىرلەۋگە ۇكىمەت رەزەرۆىنەن 240 ميلليون تەڭگە ءبولىنىپ، گەولوگيالىق ءتۇسىرۋدىڭ جاڭا ستاندارتتارى بەكىتىلدى. اتالعان جۇمىستاردى ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەت، «سەنترگەولسەمكا»، ساتبايەۆ اتىنداعى عىلىم‑تەحنولوگيالىق ينستيتۋت جانە تاجىريبەلى مامانداردان قۇرالعان كونسورتسيۋم بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋدا. جۇمىس بارىسىندا «تاۋ‑كەن سامۇرىق» قاتىسۋىمەن اۋە-گەوفيزيكالىق، گەوحيميالىق جانە سيفرلىق تەحنولوگيالار قولدانىلاتىن بولادى. كەلەسى جىلعا كەشەندى زەرتتەۋ مەن سەيسمو-بارلاۋعا شامامەن 44 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلدى، - دەدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازىردە ءىرى ينۆەستيتسيالار گەولوگيالىق بارلاۋدا تاجىريبەسى مول «تاۋ-كەن سامۇرىق» كومپانياسى ارقىلى تارتىلىپ جاتىر. كومپانيا Fortescue, Esan سياقتى ءىرى حالىقارالىق سەرىكتەستەردى تارتىپ، 21 بىرلەسكەن كاسىپورىن قۇردى. 72 ميلليارد تەڭگەدەن استام ينۆەستيتسيا سالىندى جانە 8 كەن ورنى زەرتتەلىپ، مەملەكەتتىك بالانسقا الىندى. قازىرگى ۋاقىتتا بەس پيلوتتىق جوبا - جوساباي، قۇيرىقتىكول، قاراتاس، نۇرا-تالدى، سولتۇستىك قاتپار جانە جوعارعى قايراقتى ۋچاسكەلەرىندە جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر.

- 2028 -جىلى بۇل جوبالار بويىنشا قورلاردى JORC ستاندارتىنا ساي ەسەپكە قويۋ جوسپارلانعان. وسىعان وراي مەملەكەت مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن «تاۋ-كەن سامۇرىققا» جەر قويناۋىن پايدالانۋ بويىنشا باسىم قۇقىق بەرۋ قاراستىرىلۋدا، - دەدى يران شارحان.

وسى ورايدا پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ونەركاسىپ مينيسترلىگىنە قارجى، جاساندى ينتەللەكت مينيسترلىكتەرىمەن جانە ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەتپەن بىرلەسىپ، كەلەسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاريحي دەرەكتەردى سيفرلاندىرۋ جۇمىستارىن اياقتاۋدى، گەولوگيالىق كارتالاردىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋدى، گەولوگيالىق بارلاۋ ىسىنە زاماناۋي عىلىمي ادىستەردى ەنگىزۋگە جاعداي جاساۋدى تاپسىردى.

- وسى ورايدا ەلوردادا گەولوگيالىق كلاستەر قۇرامىندا زاماناۋي زەرتحانا قۇرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ول مينەرالدىق- گەوحيميالىق جانە تالدامالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ءۇشىن قاجەت. ونەركاسىپ مينيسترلىگى قارجى مينيسترلىگىمەن جانە ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەتپەن بىرلەسىپ، 2026 -جىلى اتالعان زەرتحانا قۇرىلىسىن باستاۋدى قامتاماسىز ەتۋى قاجەت، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.

ال ەكىنشى ماسەلە بويىنشا ءسوز سويلەگەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى تيمۋر مۇراتوۆ اۋىلداردا جاڭادان اشىلاتىن مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ بارىندە ءدارىحانا بۇرىشى بولاتىنىن، ءدارى- دارمەكتىڭ مەملەكەت بەكىتكەن باعاسىن قايدان كورۋگە مۇمكىندىك بار ەكەنىن ايتتى.

سونىمەن قاتار مەملەكەتتەن تەگىن ءدارى الاتىن قازاقستاندىقتار رەتسەپتىدە جازىلعان ءدارىنىڭ بالاماسىن العىسى كەلسە، ونىڭ اقىسىن مەملەكەت ءىشىنارا وتەپ بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.

- مينيسترلىك بىرلەسىپ تولەۋ تەتىگىن قولدانۋ ارقىلى امبۋلاتوريالىق ءدارى- دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋدى «ورتالىقسىزداندىرۋعا» كوشىپ جاتىر. بۇل تەتىك ەرىكتى تۇردە جۇزەگە اسىرىلادى جانە قوسىمشا تولەم تەك پاتسيەنتتىڭ قالاۋى بويىنشا قاراستىرىلادى، - دەدى ول.

تالقىلانعان ماسەلەنى قورىتىندىلاعان پرەمەر-مينيستر مۇددەلى مينيسترلىكتەرگە ءدارى- دارمەك اينالىمىن ج ي ارقىلى رەتتەيتىن جۇيە قالىپتاستىرۋدى تاپسىردى.

- دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى سيفرلاندىرۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، جوسپارلاۋ، ءدارى- دارمەك پەن مەديتسينالىق بۇيىمداردى جازىپ بەرۋ جانە ساتىپ الۋ راسىمدەرىندە جاساندى ينتەللەكتىنى ەنگىزۋ شارالارىن جۇزەگە اسىرۋعا ءتيىس، - دەدى ول.

مۇنان بولەك، پرەمەر-مينيستر ءدارى باعاسىنا بايلانىستى شاعىمدارعا ۋاقتىلى جاۋاپ بەرۋگە جاۋاپتى ورگانداردى اتادى.

- حالىق تاراپىنان كەلىپ تۇسەتىن سۇراقتار مەن شاعىمدارعا دەرەۋ جاۋاپ بەرۋ قاجەت. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىمەن، اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، دارىلىك زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋ تۋرالى حالىقپەن تۇراقتى نەگىزدە كەڭ اۋقىمدى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن، - دەدى ول.

ال وتىرىسقا قوسىمشا شىعارىلعان ماسەلە بويىنشا كولىك ۆيتسە-ءمينيسترى ماقسات قالياقپاروۆ بايانداما جاساپ، ۆوكزالداردىڭ شامامەن 70 پايىزى 30 جىلدان استام ۋاقىت جوندەۋدەن وتپەگەنىن، تەحنيكالىق تەكسەرۋلەر ناتيجەسىندە كەيبىر تىرەۋىش باعاندار مەن كونسترۋكتسيالاردا ءارى قاراي پايدالانۋعا جارامسىز اقاۋلار انىقتالعانىن باسا ايتتى.

- بارلىق ماسەلە شەشىمىن تاۋىپ كەلەدى. بيىل 80 نەن استام ۆوكزال پايدالانۋعا بەرىلەدى. جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن مەردىگەر ۇيىمداردىڭ قۇرىلىس- مونتاج جۇمىستارىنىڭ قارقىنىن كۇشەيتۋى قاجەت، - دەدى ول.

وسى رەتتە ۇكىمەت باسشىسى اقمولا، جەتىسۋ، اقتوبە، اباي جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا اتالعان جوبالار مەرزىمىنەن كەشىگۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتتى.

- ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ءبىر ۆوكزالدا جۇمىستار كەستەدەن كەشىگىپ جاتىر. الماتى قالاسىندا «الماتى-1» ۆوكزالىن جاڭعىرتۋ جۇمىستارى تىم سوزىلىپ كەتتى. مۇنى اكىمدىكتەردىڭ جۇمىسىنداعى ولقىلىق دەپ سانايمىن. بارلىق قۇرىلىس جۇمىسى ساپا تالاپتارىن ساقتاي وتىرىپ، بەلگىلەنگەن مەرزىمدە اياقتالۋعا ءتيىس. تاپسىرمانىڭ ورىندالۋىنا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ ءبىرىنشى باسشىلارى تىكەلەي جاۋاپتى بولادى، - دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.

اۆتور

مارلان جيەمباي