جاڭاجىلدىق داستارقاننان اس ءىشۋ كۇنا ما؟ ق م د ب جاۋابى
استانا. قازاقپارات - جاڭا جىل جاقىنداعان سايىن مۇسىلماندارعا بۇل مەرەكەنى تويلاۋعا بولمايتىنى ءجيى تالقىعا تۇسەدى. بۇل تاقىرىپتا الەۋمەتتىك جەلى پايدالانۋشىلارىنىڭ پىكىرى ەكىگە بولىنەدى، ءبىرى مۇنى قاتە پىكىرگە تەڭەسە، ەندى ءبىرى جاڭا جىل تويلاۋعا ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسى. مۇسىلمان حالقىنا جاڭا جىل مەرەكەسىنە وراي داستارقان جايىپ، تويلاۋعا بولا ما؟
ءاربىر حالىقتىڭ ءدىني مەرەكەسىنەن بولەك، ۇلتتىق، مەملەكەتتىك اتاۋلى كۇندەرى تويلاناتىن كۇندەرى بار. جاڭا جىل دا وسىنداي كۇندەردىڭ قاتارىنا كىرەدى. ول ءار ەلدە ۇلتتىڭ سالت-داستۇرىنە ساي تويلانادى. دەگەنمەن جاڭا جىلدىڭ باستى بەلگىسى سانالاتىن - بەزەندىرىلگەن شىرشا، جاڭاجىلدىق داستارقان، سىيلىقتار - بارىنە ورتاق.
ءدىن نە دەيدى؟
يسلام ءدىنى بويىنشا مۇسىلمان حالقىندا تەك ەكى مەرەكە بار، ولار ورازا جانە قۇربان ايتتارى. ق م د ب شاريعات جانە ءپاتۋا ءبولىمىنىڭ مامانى ەلبەك تاسبولات ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، قۇران كىتاپتىڭ «ءمايدا» سۇرەسى 48-اياتىندا «سەندەردەن ءاربىر (ۇممەت) ءۇشىن شاريعات جانە جول بەلگىلەدىك» دەپ جازىلعان.
ءدىن وكىلى ەڭ الدىمەن ۇيگە شىرشا قويىپ، ونى بەزەندىرۋ قايدان شىققانىن ءتۇسىندىردى.
«ۇيدە شىرشا قۇرۋ ءداستۇرى XVII عاسىردىڭ باسىندا ەۋروپادا پايدا بولعان دەسەدى. ال قازاق جەرىندە بۇل ءداستۇر كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە ورنىعا باستادى. وتكەن عاسىردىڭ 20-جىلدارىندا بولشەۆيكتەر «ەسكى رەجىمنىڭ ءداستۇرى» رەتىندە شىرشا قويۋعا جانە جاڭا جىلدى تويلاۋعا تىيىم سالعان بولاتىن، ءبىراق كەيىن وعان قايتا رۇقسات بەرىلدى. العاش رەت كرەمل شىرشاسى 1954 -جىلى ورناتىلىپتى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن سول ءداستۇر جالعاسىپ كەلەدى. شىرشانى قاسيەتتەۋ، ۇلىقتاۋ ادامنىڭ ءدىني سەنىمىن بۇزۋى مۇمكىن»، - دەيدى مامان.
ەلبەك تاسبولات ۇلى سوزىنشە، شىرشا قۇرىپ، ونى بەزەندىرۋ مۇسىلمان حالقىنا جات.
«ەرتەدە ادامدار اعاشقا تاماق ءىلىپ قويسا، اڭشىلاردىڭ قانجىعاسى مايلانادى دەپ ساناعان. جاڭا جىل كۇنى ادامنىڭ كەلەر جىلعى تاعدىرى شەشىلەدى جانە شىرشانىڭ الدىندا قانداي تىلەك تىلەسەڭ، سول ورىندالادى دەپ سەنگەن. دەگەنمەن جاڭا جىلدىڭ بەلگىسى رەتىندە ۇيگە شىرشا قۇرۋ، ونى بەزەندىرۋ بۇرىن ءبىزدىڭ داستۇردە بولماعان. ۇيىنە شىرشا تىگىپ، «اياز اتا كەلىپ، سىيلىق بەرەدى» دەپ اتا-انالار بالالارىن الداماعان»، - دەدى ءدىن وكىلى.
سوندىقتان مامان ادەپ-عۇرپىمىزدا بولماعان، شاريعاتىمىزدا بۇيىرىلماعان جاڭا جىل قارساڭىندا ۇيدە شىرشا قۇرۋ ادەتىنەن بارىنشا ارىلعان ءجون ەكەنىن ەسكەرتتى.
جاڭاجىلدىق داستارقاننان اس ءىشۋ كۇنا ما؟
بۇل سۇراققا ق م د ب شاريعات جانە ءپاتۋا ءبولىمى وكىلدەرى جاۋاپ بەردى.
«جالپى جاڭا جىل ءدىني مەرەكە ەمەس. الايدا ءۇي-ءىشىڭىز داستارقان جايىپ جاتسا، ونداعى اس ادال ءارى اراق-شاراپ سياقتى شاريعاتقا قايشى ارام ەتىلگەن نارسەلەر بولماسا، داستارقان باسىنا وتىرماي، كەتىپ قال دەپ ايتا المايمىز»، - دەدى ق م د ب وكىلى.
