شاريعاتتان شارتقا دەيىن: يسلام يپوتەكاسى ءتيىمدى مە
الەمدىك قارجى نارىعىندا يسلام يپوتەكاسىنىڭ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. اسىرەسە تاياۋ شىعىستا ءبۇتىن ينستيتۋت قالىپتاسىپ، ساراپشىلار كونسەرۆاتيۆتى پرينتسيپكە سۇيەنەتىن ءدىني جۇيەنىڭ عالامدىق قارجى اينالىمىنداعى ۇلەسىن 5 تريلليون دوللارعا شامالاۋدا. ال ا ق ش، گەرمانيا، تۇركيا سەكىلدى مەملەكەتتەر يسلام يپوتەكاسىمەن تامىرلاس باعدارالاما ازىرلەگەن بولاتىن.
قازاقستان قوعامىندا دا يسلام يپوتەكاسىن ەنگىزۋ تالابى ءجيى ايتىلادى. بۇل جۇيە ازاماتتارعا قانشالىقتى ءتيىمدى، بانك سەكتورىنا قالاي اسەر ەتۋى مۇمكىن؟ Kazinform ءتىلشىسى تاقىرىپتى جان- جاقتى تالداپ كوردى.
3 ميلليون ازامات الەۋەتتى تۇتىنۋشىعا اينالۋى مۇمكىن
الدىمەن بىرنەشە باعداردى باعامداۋ ماڭىزدى. ونىڭ ىشىندە يسلام يپوتەكاسىنىڭ تالابىن سارالاۋ، مۇددەلى توپتى تانۋ، كلاسسيكالىق نەسيەدەن ايىرماشىلىعىن بايقاۋ وزەكتى. وسىدان كەيىن عانا شىنايى احۋالدى باعالاۋعا بولاتىنداي.
العاشقىسىنان باستايىق. ادەپكىدە اتالعان يپوتەكا شاريعي ۇستانىمعا بەرىك، كلاسسيكالىق كرەديتتى «حارام» سانايتىن توپقا ارنالعان. ارينە، قازىرگى قالپىندا ءبىرشاما وزگەرىس بار - ءدىنى بولەك تە يگىلىگىن كورە الادى. ايتكەنمەن ماقساتتى اۋديتورياسى يسلامدىق قۇندىلىقتى ۇستاناتىن ازاماتتاردان قۇرالعاندىقتان، قارجى ءونىمى دە سول توپتىڭ مۇددەسىنە ساي جاسالۋدا. نەلىكتەن؟ مۇنىڭ سەبەبى شەكتەۋدە جاتىر، ناقتىراق ايتساق، بانك پروتسەنتىندە. يسلامدا وسىممەن نەسيە الۋ «ريبا» دەپ اتالادى، ول اۋىر كۇنانىڭ بىرىنە جاتقىزىلعان. ق م د ب پوزيتسياسى دا وسى ۇستانىمعا ساي [1, 2]. سوندىقتان ءدىنشىل، ءبىراق باسپانالى بولۋ ءۇشىن يپوتەكادان وزگە جول تاپپاعان قازاقستاندىقتارعا بانك ءوسىمى قولبايلاۋ. يسلام يپوتەكاسىنا سۇرانىس وسىدان تۋىنداپ وتىر.
«كوممەرتسيالىق بانكتەردە يپوتەكالىق نەسيەلەندىرۋ كەزىندە زاەمشى ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن تۇرعىن ءۇيدىڭ باستاپقى جارناسىن تولەيدى. ال ونىڭ قالعان سوماسى بانك تاراپىنان وتەلەدى جانە ءۇي بانككە كەپىل رەتىندە راسىمدەلەدى. بانك كليەنتكە اقشانى پايىزعا بەرەدى. سونىمەن قاتار اي سايىنعى بورىشى ۋاقىتىلى تولەنبەگەن جاعدايدا ۇستەمە اقى تاعايىندالادى. مۇنداي ارەكەت شاريعات پرينتسيپتەرىنە قايشى»، - دەلىنگەن ق م د ب- نىڭ رەسمي سايتىندا.
ەستە بولسا، 2021 -جىلى «قازاقستان حالقىنىڭ ءدىني سالاداعى مەملەكەتتىك ساياساتىن باعالاۋ» اتتى ارنايى الەۋمەتتىك زەرتتەۋ جۇرگىزىلگەن ەدى. جۇرگىزىلگەن ساۋالنامادا ازاماتتاردىڭ 61,8 پايىزى ءدىني جورالعىلاردى ءىشىنارا ساقتايتىنىن ايتسا، ال 27,4 پايىزى ءدىني قاعيدالاردى قاتاڭ ۇستاناتىنىن جەتكىزگەن. سوڭعى ساناتتاعىلاردىڭ سانى 3 ميلليونعا جەتەعابىل. دەمەك، يسلام يپوتەكاسى بەلەڭ السا، بانكتەر تۇتىنۋشىدان تاپشىلىق كورمەيدى دەگەن ءسوز.
ساراپشىلاردىڭ سوزىنشە، يسلام يپوتەكاسى ماقساتتى توبى تەك مۇسىلماندار عانا ەمەس. «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ يسلامدىق قارجى جونىندەگى باسشىسى مادينا تۋكۋلوۆا قارجىلىق ءونىم كوپكە ورتاق دەگەن تۇجىرىمدا.
- «يسلامدىق قارجىلاندىرۋ: قازاقستان نارىعىنا جاسالعان تالداۋ» ەسەبىنە سايكەس، ەلدەگى يسلامدىق بولشەك قارجىلاندىرۋدىڭ الەۋەتتى كولەمى 3,9 تريلليون تەڭگەنى قۇرايدى. قازاقستانداعى جاڭا يسلام دەپوزيتتەرىنىڭ كولەمى 2,8 تريلليون تەڭگەگە جەتۋى مۇمكىن. زەرتتەۋ ناتيجەسى يسلام قارجى قۇرالدارىنا سۇرانىستىڭ ايتارلىقتاي جوعارى ەكەنىن كورسەتتى.
شىنىن ايتساق، ءدىني سەنىمىنە بايلانىستى كلاسسيكالىق بانك قۇرالدارىن پايدالانا المايتىن مۇسىلماندار سانى وسۋدە. وسىعان بايلانىستى يسلامدىق قارجىلاندىرۋ نارىعىن دامىتۋ وزەكتى. دەگەنمەن، يسلامدىق قارجىلاندىرۋ تەك مۇسىلماندارعا عانا ارنالماعاندىعىن اتاپ وتكەن ءجون. بالامالى قارجىلاندىرۋدىڭ بۇل ءتۇرىن ءدىني سەنىمىنە قاراماستان كەز كەلگەن ادام پايدالانا الادى، - دەدى مامان.
تالاپ تارتىسى: پايىزسىز پايدا مەن ءوڭى وزگەرگەن ءوسىم
يسلام قارجى جۇيەسىندە يپوتەكانىڭ ءۇش ءتۇرى بار: يجارا، مۋراباحا جانە مۋشاراكا. اتاۋى ۇقساس بولعانىمەن، ءاربىرىنىڭ تالابى ءارتۇرلى. مىسالى، مۋراباحادا بانك تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الىپ، كەيىن ءبولىپ تولەۋى ءۇشىن تۇتىنۋشىعا ساتادى. ال يجارادا بانك مۇلىكتى ساتىپ الىپ، تۇتىنۋشىمەن ليزينگ شارتىن جاسايدى. سوڭعىسى - مۋشاراكا ءسال كۇردەلى، وندا ءۇي يەسى، تۇتىنۋشى جانە بانك ءۇشجاقتى كەلىسىمشارتقا ۋاعدالاسادى. تۇسكەن پايدا الدىن الا كەلىسىلگەن ۇلەس بويىنشا ءبولىنىپ، تۇتىنۋشى بانكتەن ءوز ۇلەسىن كەزەڭ-كەزەڭمەن ساتىپ الىپ وتىرادى.
يسلام يپوتەكاسىنىڭ الەمدىك تاجىريبەسى وسى ءۇش جۇيەگە سۇيەنەدى. جاپپاي يسلام يپوتەكاسىنا وتسەك تە، اتالعان نۇسقانىڭ ءبىرى تاڭدالۋى شارت. باستىسى، قورىتىندى قۇن مەن اي سايىنعى تولەم الدىن الا بەلگىلى، قوسىمشا پايىز جوق.
قازاقستان ءۇشىن قايسى جول قولايلى؟
ازىرگە يسلام يپوتەكاسىنىڭ ءوتىمدى مودەلى - مۋراباحا. 15 جىلداي نارىقتا يسلام بانكينگىنىڭ وپەراتورى بولعان Al-Hilal بانكى مۋراباحا جۇيەسى بويىنشا جۇمىس ىستەگەنى ەستە. وسى كەزەڭدە استانا، الماتى، شىمكەنت، تۇركىستان قالالارىندا باسپانالى بولعاندار جەتەرلىك. ويتكەنى باعدارلاما مەحانيزمى قاراپايىم. الدىمەن تۇتىنۋشى كەز كەلگەن ءۇيدى تاڭدايدى، ونى بانك ساتىپ الادى. كەيىن بانك العان ءۇيدىڭ باعاسىنا ۇستەمە اقشا قوسىپ، تۇتىنۋشىعا ساتۋ ءۇشىن جاڭا باعا تاعايىندايدى. ياعني، بانك باسپانانى 10 ميلليون تەڭگەگە السا، تۇتىنۋشىعا 11 ميلليون تەڭگەگە ساتۋى مۇمكىن. كەيىنگى پروتسەدۋرا - تۇتىنۋشى ءۇي باعاسىنىڭ 30 پايىز العاشقى جارناسىن سالىپ، قالعانىن كەلىسكەن ۋاقىتتا ءبولىپ تولەيدى.
وسى ورايدا ەسكەرۋ قاجەت كىلتيپان بايقالادى. بىرىنشىدەن، ساتىپ العان ۇيگە قوساتىن بانك ۇستەمەسىنە شەكتەۋ جوق. قاراپايىم تىلمەن ايتساق، 10 ميلليون تەڭگەنىڭ ءۇيىن 15 ميلليون تەڭگەگە ساتۋى ىقتيمال. ەكىنشىدەن، تابىستى راستاۋ وڭاي شارۋا ەمەس، يسلام بانكتەرىنىڭ كوبى تۇتىنۋشىنىڭ ايلىق تابىسى 250-300 مىڭنان كەم بولماۋىن تالاپ ەتەدى. بۇل - زەينەتاقى مەن سالىق اۋدارىمدارىنان كەيىن قالعان تازا تابىس. دەمەك «قولعا الاتىن» جالاقى 400 مىڭ تەڭگەدەن جوعارى بولۋىن بىلدىرەدى. سوڭعىسى، كەي يسلام بانكى قايتارۋ مەرزىمىن قىسقارتۋ ءۇشىن ءبولىپ تولەۋدى 2-5 -جىلعا عانا بەرۋى مۇمكىن. سوندىقتان باسپانا ءۇشىن ايىنا 350-450 مىڭ تەڭگە تولەۋگە دايىن بولىڭىز.
50 پايىز - از با، كوپ پە؟
ادىلدىك ءۇشىن ايتۋ مىندەت، يسلام يپوتەكاسى «ورتاشا ستاتيستيكالىق» ادام ءۇشىن ءتيىمدى دەي المايمىز. ءبىر مەزەتتە باستاپقى جارنانى سالۋ، اي سايىن كەمى 300-400 مىڭ تولەۋ قيىننىڭ قيىنى. سودان بولار، بۇگىندە قازاقستانداعى يسلام يپوتەكاسى نارىعى بوس تۇر. باستاپقىدا Al-Hilal بانكى كوشباسشى ءارى يسلام يپوتەكاسىن جۇزەگە اسىراتىن جالعىز قارجى ۇيىمى بولعان، كەيىن بۇل مىندەتتەن باس تارتىپتى. بانك وكىلدىگىمەن بايلانىسىپ، ءتيىستى اقپارات سۇراۋ بارىسىندا قازىر قارجى ۇيىمىنىڭ تەك كورپوراتيۆتىك قىزمەت كورسەتەتىنىن، ياعني جەكە تۇلعالارمەن جۇمىس ىستەمەيتىنىن بىلدىك. اتاۋىن دا وزگەرتىپتى - قازىر ADCB يسلام بانكى. دەمەك بانك سەكتورىندا تاجىريبەلى ءارى سەنىمدى ويىنشى قالمادى دەگەندى بىلدىرەدى.
وسى ورايدا ولقىلىقتىڭ سەبەبىن مەملەكەت ساياساتىمەن بايلانىستاراتىندار جەتەرلىك. مىسالى، ەكونوميست- ساراپشى جالعاسبەك اقبولات ءبىرجاقتى كەپىل ساياساتى مەن يسلام بانكتەرىنىڭ جاعدايىن جاتىق جەتكىزگەن بولاتىن.
«قازاقستانداعى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەملەكەت تاراپىنان كەپىلدىك الادى. ول دەگەنىمىز، بانك بانكروت بولعان جاعدايدا سالىمشىلاردىڭ دەپوزيتتەرىن قايتارۋعا مەملەكەت كەپىلدىك بەرەدى. ال يسلام بانكتەرىنە ارنالعان ونداي كەپىلدىك جوق. يسلام بانكتەرىنىڭ تانىمالدىعى تىم ارتاتىن بولسا، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ ىقپالى تۇسەدى. ولار قۇلاسا، ءبىزدىڭ ەكونوميكامىز بەن قولدان جاساپ وتىرعان قارجى سەكتورىنىڭ دا قۇلاۋ ىقتيمالدىعى بار»، - دەدى ساراپشى.
ەسكەرەتىن جايت، پىكىرمەن كەلىسپەيتىندەر دە بار. بەلگىلى PR مامانى ايبار ولجايەۆتىڭ سوزىنشە، يسلام قارجى جۇيەسى ءداستۇرلى جۇيەنى ىعىستىرا المايدى، بار بولعانى مۇددەلى توپقا مۇمكىندىك بەرۋمەن شەكتەلمەك.
- يسلام يپوتەكاسى ءداستۇرلى يپوتەكاعا مۇلدە باسەكەلەس بولا المايدى. ويتكەنى، پرينتسيپتەرى مەن ماقساتتى توبى ءارتۇرلى. يسلام يپوتەكاسى بەلگىلى ءبىر ءدىن جولىنداعى ازاماتتارعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل توپتاعى ادامدارعا بانكتەردەن نەسيە الۋ «حارام» سانالادى، يسلام بانكتەرى مۇددەلى توپتىڭ اتالعان ماسەلسىن شەشۋگە جول اشادى. ال حالىقتىڭ قالعان بولىگى كلاسسيكالىق نەسيەنى الۋدى توقتاتپايدى، - دەدى ايبار ولجايەۆ.
ءبىر قىزىعى، قازىر يسلام يپوتەكاسىنىڭ اتىن جامىلىپ، ءۇي ساۋدالاۋ بەلەڭ الدى. بۇل - بانكتەر ەمەس، قۇرىلىس كومپانيالارى تاراپىنان جاسالعان قادام. الەۋمەتتىك جەلىدە بلوگەرلەر ارقىلى جارناما جۇرگىزىپ، شاريعات تالابىنا ساي يپوتەكا راسىمدەۋگە ۇندەپ كەلەدى. ماتەريال ازىرلەۋ بارىسىندا جارناماسى جەر جارعان استانالىق كومپانيانىڭ بىرىمەن حابارلاسىپ، تۇتىنۋشى رەتىندە يپوتەكا شارتىن سۇراعان بولاتىنبىز. بايقاعانىمىز، كومپانيا قۇرىلىسى اياقتالماعان ۇيلەردى ساتۋدا. ول ازداي، العاشقى جارنا تىم جوعارى.
- قازىر سالىنىپ جاتقان تۇرعىن ۇيلەر 2026 -جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى. العاشقى جارنا 40-50 پايىز شاماسىندا. قالعان سومانى 2 جىلعا دەيىن ءبولىپ تولەۋگە بولادى. اي سايىنعى تولەم 400-500 مىڭ تەڭگە بولۋى مۇمكىن، - دەدى كومپانيا وكىلى.
قۇرىلىس كومپانيالارى ۇسىنىپ جۇرگەن يپوتەكا مودەلى تۇسىنىكسىز. يسلام قارجى جۇيەسىندە كەڭ تارالعان 30 پايىز جارنانى ەسكەرمەيدى، قۇرىلىس بارىسىنداعى تاۋەكەل دە قاپەردە جوق. ولاي دەيتىنىمىز، قۇرىلىس اياقسىز قالسا، قىرۋار قارجى جەلگە ۇشۋى مۇمكىن. وسى ماندەس ماسەلەنىڭ سالدارىنان كومپانيانى سوتقا سۇيرەپ جۇرگەندەردىڭ سانى كوبىن ۇمىتپاعان ءجون. دەگەنمەن شاريعي ۇستانىمعا بەرىك مۇددەلى توپ جوعارى جارناعا دا، تاۋەكەلگە دە قاراپ جاتقان جوق. كلاسسيكالىق يپوتەكاعا جۇگىنۋ جولى جابىلعاندىقتان، يسلام يپوتەكاسىن جاعالاۋعا ءماجبۇر. ال ونداعى قاۋىپ، تولەم ءتارتىبى باستى ورىندا ەمەس - فورمالدى تۇردە شاريعات بۇزىلماسا بولعانى.
ايبار ولجايەۆتىڭ سوزىنشە، بىزدەگى يسلام يپوتەكاسىندا نەگىزگى ۇستانىمدار ساقتالا بەرمەيدى. الايدا كەي ازامات بۇعان ءمان بەرىپ جاتقان جوق.
- يسلام يپوتەكاسىندا پايىزدىق مەحانيزم جۇمىس ىستەمەيدى. ءۇيدىڭ اقىسىن پايىزسىز تولەۋ قاجەت. الايدا ءسوز جۇزىندە پايىز بولماعانىمەن، ءىس جۇزىندە جاعداي باسقاشا. مىسالى، 10 ميلليون تەڭگەنىڭ ءۇيىن 12 ميلليون تەڭگەگە ساتاتىن جاعداي كەزدەسەدى. سوندىقتان ءۇيدىڭ باعاسى ءوز قۇنىنان جوعارى بولادى.
ارينە، باسىندا حالىق اتالعان جۇيەگە قىزىعۋشىلىق تانىتقانى راس. ارتىنشا قارقىن باسەڭدەدى. بۇعان قانداي سەبەپ بولعانى بەلگىسىز. الايدا بىزدە يسلام بانكينگى ءۇشىن مۇمكىندىك وراسان. ەستۋىمشە، يسلام بانكتەرى دە قازاقستان نارىعىنا كەلۋگە نيەت تانىتىپ وتىر، دەمەك باسەكە دەڭگەيى تومەن، - دەدى ايبار ولجايەۆ.
نارىققا كىم كەلەدى؟
قازاقستان يسلام يپوتەكاسىنىڭ وزىندىك ۇلگىسىن قالىپتاستىرا ما؟ بۇل ماسەلەنىڭ كوتەرىلگەنىنە كوپ بولدى. ۇكىمەت ءالى رەسمي پوزيتسياسىن بىلدىرگەن جوق، الايدا قارجى ۇيىمدارىنا مۇمكىندىك بەرەتىن سىڭايلى. وعان قوسا بانك سەكتورىنا رەفورما جاساۋ كۇردەلى پروتسەسس، سوندىقتان جاۋاپكەرشىلىكتى ۇيىمعا جۇكتەۋ وڭتايلى شەشىم بولارى ءسوزسىز. بولجامنىڭ مىسالى دا بار. ماسەلەن، جۋىردا وتباسى بانك ءتوراعاسى ءلاززات يبراگيموۆا پايىزسىز يپوتەكا جۇزەگە اسۋى ىقتيمال دەگەن وي ايتتى.
«يسلام يپوتەكاسى جوسپارىمىزدا بار. مۇسىلمان كورشىلەرىمىز بار. پايىزدى «حارام» دەپ قازىر يسلام يپوتەكاسىن جاساعاندار بار. كليەنتتەرىمىزدەن «بىزگە دە وسىنداي ءونىم ازىرلەپبەرىڭىزدەر» دەگەن ءوتىنىش كوپ تۇسەدى. 2025 -جىلى جوسپار بويىنشا جاساپ بەرەمىز»، - دەدى ول.
يدەيا ىسكە اسادى دەگەن ويدامىز. سەبەبى وتاندىق بانكتەردەگى نەسيە پايىزى %56 دان اسقان شاقتا قوعام وزگەرىس تالاپ ەتىپ وتىر. ونىڭ ۇستىنە «وتباسى بانكىنىڭ» يپوتەكالىق نەسيەنىڭ بارلىق سوماسىنا پايىزدىق مولشەرلەمە قوساتىنى دا نارازىلىق تۋدىرۋدا.
ەندىگى ماسەلە - «بۇل مىندەتتى قاي بانك موينىنا الادى؟» ، «شەتەلدىك قارجى ۇيىمدارى نارىققا قانداي ونىممەن كىرەدى؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ الۋ. وتاندىق بانكتەرگە كەلسەك، تۇسىنىكتى، وتباسى بانكىنىڭ رەسۋرسى بار. باق- تا اليف بانكتە نيەت بىلدىرگەنى ايتىلدى. الايدا قوس ۇيىمدا تاجىريبە جوق. سوندىقتان ولار يسلام يپوتەكاسىن ازىرلەۋ بارىسىندا مىندەتتى تۇردە شەتەلدىك بانكتىڭ قولداۋىنا مۇقتاج.
ۇكىمەت بۇل قادامدى كۇنى بۇرىن بىلگەندەي، يسلام بانكتەرىمەن ارا- قاتىناستى 10-15 جىل بۇرىن وڭ باعىتقا بۇردى. 2009 -جىلى قازاقستان مەن ب ا ءا كەلىسىمگە قول قويىپ، Al Hilal بانكىنىڭ فيليالى اشىلعانى ەستە. سودان بەرى يسلام بانكتەرىنىڭ كوشى توقتاعان ەمەس، ءىسى دە العا باستى. 2010 -جىلدان باستاپ يسلام قارجى جۇيەسىن جەتىلدىرۋ جول كارتاسى جۇزەگە اسسا، ەكى جىلدان كەيىن سۋكۋك يسلام جۇيەسىنە نەگىزدەلگەن باعالى قاعازدار شىعارا باستادىق.
شەتەلدىك يسلام قارجىلىق ۇيىمدارىمەن جۇمىستى جۇيەلەۋدە «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ كومەگى كوپ بولماق. ورتالىق يسلام قارجىسى ينستيتۋتتارى ءۇشىن اناعۇرلىم قولجەتىمدى ينفراقۇرىلىم قۇرۋدا. يسلام بانكتەرى مەن قارجى كومپانيالارى ءۇشىن كاپيتالعا قويىلاتىن تالاپتاردى تومەندەتۋ، سالىق جەڭىلدىگىنە مۇمكىندىك بەرۋ ارقىلى نارىقتاعى يسلام قارجىسى ۇيىمدارىنىڭ سانىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتىپ كەلەدى.
- قازىر ADCB Islamic, Zaman, Alif Islamic Bank يسلام بانكتەرى، Kazakhstan Ijara Company جانە Al Saqr Finance يسلامدىق ليزينگتىك كومپانيالارى جۇمىس ىستەيدى. سونداي- اق سۋكۋك سەكىلدى يسلامدىق قارجىلاندىرۋ قۇرالى ارقىلى تاياۋ شىعىس پەن وزگە وڭىرلەردەن ينۆەستور تارتۋ جوسپارى بار.
ايتا كەتەرلىگى، Alif Islamic Bank بولشەك قارجىلاندىرۋ شەڭبەرىندە «يسلام يپوتەكاسى» اتتى جاڭا ءونىم شىعارماق. بۇل بانكتىڭ قىزمەتىن ا ح ق و قارجىلىق قىزمەتتەر كورسەتۋدى رەتتەۋ جونىندەگى كوميتەتى (AFSA) باقىلايدى، - دەدى مادينا تۋكۋلوۆا.
الداعى ۋاقىتتا يسلام قارجى جۇيەسى سالماقتى قارجى ينستيتۋتىنا اينالۋى عاجاپ ەمەس. بۇگىندە قىرعىزستاندا – 13، تاجىكستاندا 6 يسلام بانكى مەن قارجى ۇيىمى ورنالاسقان. ADCB Islamic وزبەكستان نارىعىنا ەنۋگە قۇلىقتى. دەمەك، ورتالىق ازيادا ينۆەستيتسيا ءۇشىن تارتىس جاڭا الاڭعا ويىساتىن سەكىلدى.
اۆتور
ەرسىن شامشادين
