ءماجىلىس مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە زورلىق-زومبىلىق كورسەتكەندەرگە جازانى قاتاڭداتپاق

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسى وتەدى. وندا دەپۋتاتتار اسا ماڭىزدى ءبىرقاتار زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى جانە ەكىنشى وقىلىمدا تالقىعا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر.

ايتا كەتەيىك، 21-قاراشادا ءماجىلىس سپيكەرى ەرلان قوشانوۆتىڭ توراعالىعىمەن بيۋرو وتىرىسى ءوتىپ، بۇگىنگى جالپى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى ناقتىلاندى. سوعان وراي ءبىرىنشى وقىلىمدا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە فيزيكالىق زورلىق-زومبىلىق پەن قاتىگەزدىك كورسەتكەنى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋ جونىندەگى پرەزيدەنت تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن ازىرلەنگەن دەپۋتاتتاردىڭ تۇزەتۋلەرى قارالادى.

«ق ر قىلمىستىق كودەكسىنە جانە ق ر قىلمىستىق- پروتسەستىك كودەكسىنە تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى ءماجىلىسىنىڭ قاراۋىنا 21-قاراشادا تۇسكەن ەدى. سول كەزدە دەپۋتات اسحات ايماعامبەتوۆ بۇل ماڭىزدى زاڭ جوباسى دارىگەرلەر مەن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن قورعاۋ ءۇشىن ازىرلەنگەنىن ايتقان بولاتىن.

- وندا مەديتسينا وكىلدەرىنە قاتىستى زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن جازانى ايتارلىقتاي قاتاڭداتۋ جونىندەگى ناقتى نورمالاردى ۇسىندىق. سوڭعى جىلدارى مۇنداي جاعدايلار كوبەيىپ بارادى. ءبىر دارىگەر جۇمىس ورنىندا سوققىعا جىعىلسا، تاعى ءبىرى جەدەل جاردەم شاقىرعان ۇيدەن قورلىق كوردى. وسىنداي كورىنىستەرگە جول بەرۋگە بولمايدى، - دەدى ول.

بيىل 23-شىلدەدە مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتكە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە شابۋىل جاساعانى جانە قاتىگەزدىك كورسەتكەنى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋ ماقساتىندا ۇلتتىق زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزۋگە باعىتتالعان زاڭناماعا تۇزەتۋلەر ازىرلەۋدى تاپسىردى.

- ءبىزدىڭ دارىگەرلەرىمىزدىڭ دەنساۋلىعى مەن ءال-اۋقاتىنا نۇقسان كەلتىرەتىن مۇنداي وقيعالاردىڭ «زاڭ جانە ءتارتىپ» قاعيداتىنا سايكەس قۇقىقتىق قۇرالدارمەن تۇبەگەيلى جولىن كەسۋ كەرەك، - دەپ اتاپ وتكەن ەدى پرەزيدەنت.

سونىمەن قىلمىستىق كودەكسكە مەديتسينا ماماندارى مەن جەدەل جاردەم جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ قىزمەتتىك مىندەتتەرىن اتقارۋ كەزىندە ولاردىڭ ومىرىنە، دەنساۋلىعىنا جانە قاۋىپسىزدىگىنە قول سۇققانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيتىن نورمالار ەنگىزىلەدى. قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ اۋىرلىعىنا قاراي ايىپپۇل مەن باس بوستاندىعىن شەكتەۋدەن باستاپ، باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا دەيىنگى جازا قاراستىرىلادى.

مۇنان بولەك، دەپۋتاتتار ەكىنشى وقىلىمدا قۇرىلىس كودەكسى جوباسىن تالقىلايدى. قۇجاتتاعى قالا قۇرىلىسى ساياساتىنىڭ نورمالارى ناقتىلانىپ، قۇرىلىستىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىنە قويىلاتىن تالاپ كۇشەيەدى، سونداي- اق تسيفرلىق راسىمدەر مەن جاريا تالقىلاۋ تەتىكتەرى كەڭەيەدى. بۇدان بولەك عيماراتتاردىڭ نەگىزگى قۇرىلىمىنا كەپىلدىك مەرزىمىن ەكى جىلدان ون جىلعا دەيىن ۇزارتۋ ۇسىنىلادى.

بۇل زاڭ جوباسى 8-قازاندا ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلداندى. سول كەزدە قۇجات بويىنشا نەگىزگى بايانداما جاساعان ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى ەرسايىن ناعاسپايەۆتىڭ سوزىنە قاراعاندا، كودەكس اياسىندا قۇرىلىس جوبالارىنىڭ ورىندالۋىن قوسىمشا باقىلاۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك قالا قۇرىلىسى كاداسترىنىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان اقپاراتتىق جۇيەسىن ەنگىزۋ كوزدەلىپ وتىر.

سونىمەن قاتار ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك پەن ورنىقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جاڭا قۇرىلىس كودەكسىندە سەيسميكالىق ماسەلەگە ارنالعان جەكە تاراۋ ەنگىزىلەدى. نورمالار كەشەندى تۇردە سەيسميكالىق قاتەردى باعالاۋدى، جاڭا نىسانداردى سەيسمو-وقشاۋلاۋ تەحنولوگياسىمەن جوبالاۋدى، قۇرىلىس الاڭدارىن تاڭداۋ مەن ءبىرىنشى دەڭگەيدەگى ماڭىزدى نىساندارعا ينجەنەرلىك- سەيسمومەتريالىق باقىلاۋ جۇرگىزۋدى قاراستىرادى.

ەندى پروفيلاكتيكالىق باقىلاۋ قاشىقتان، ياعني وبەكتىگە بارماي-اق جۇرگىزىلەتىن بولادى. بۇل ءۇشىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ دەرەكتەرى مەن اقپاراتتىق جۇيەلەر پايدالانىلادى، قاجەت بولعان جاعدايدا دەرەۋ شارا قابىلدانادى. سونىمەن قاتار، اكىمدىكتەردىڭ جۇمىسىنا دا باقىلاۋ ارتىپ، زاڭ بۇزۋدىڭ الدىن الۋ شارالارى كۇشەيتىلەدى.

- قۇرىلىس كودەكسى جوباسىندا نىساندى قابىلداۋ كەزىندە مەملەكەتتىك ساۋلەت- قۇرىلىس باقىلاۋ مەن توتەنشە جاعداي ورگاندارىنىڭ مىندەتتى تۇردە قاتىسۋى قاراستىرىلعان. ولار نىساننىڭ پايدالانۋعا دايىن ەكەندىگى تۋرالى قورىتىندى بەرەدى. جاڭا زاڭنامالىق وزگەرىستەر قۇرىلىس تسيكلىنىڭ باسىنان اياعىنا دەيىن مەملەكەتتىك باقىلاۋدى كۇشەيتۋدى كوزدەپ وتىر، - دەدى مينيستر.

سونداي-اق جالپى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى جوباسىنا قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ تۋرالى ءبىرىڭعاي زاڭ جوباسىن ەكىنشى وقىلىمدا تالقىلاۋ ەنگىزىلگەن. اتالعان قۇجات ارقىلى بارلىق الدىن الۋ جۇيەسىن قايتا قاراۋ جانە قولدانىستاعى بەس زاڭدى اۋىستىرۋ كوزدەلگەن. زاڭ جوباسى جايىندا تولىعىراق دەپۋتات ماگەررام ماگەرراموۆتىڭ Kazinform تىلشىسىنە بەرگەن سۇحاتىنان وقي الاسىزدار.

سونداي-اق بانك سەكتورىنىڭ تۇراقتىلىعىن ارتتىرۋعا، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتۋگە جانە ۇلتتىق تسيفرلىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا باعىتتالعان بانكتەر جانە بانك قىزمەتى تۋرالى زاڭ جوباسى دا ەكىنشى وقىلىمدا تالقىلانادى.

زاڭ جوباسىنىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى مىنالار:

بانك قىزمەتىن رەتتەۋ مەن قاداعالاۋدى جەتىلدىرۋ ارقىلى بانك جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ؛

اشىقتىقتى ارتتىرۋ، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ستاندارتتارىن ساقتاۋ جانە قارجىلىق داعدارىستاردىڭ الدىن الۋ ارقىلى ازاماتتاردىڭ بانك جۇيەسىنە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋ؛

قولايلى جاعدايلار جاساۋ جانە بانك قىزمەتتەرىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن قارجى نارىعىندا ادال باسەكەلەستىك پەن يننوۆاتسيالاردى دامىتۋدى ىنتالاندىرۋ.

زاڭ جوباسىنىڭ تۇجىرىمدامالىق نەگىزدەرى:

قازاقستانداعى بانك قىزمەتىن مەملەكەتتىك رەتتەۋدىڭ ماقساتتارىن، مىندەتتەرى مەن قاعيداتتارىن بەلگىلەۋدى؛

بانكتەردى اشۋ جانە ليتسەنزيالاۋ تارتىبىنە قويىلاتىن تالاپتاردى كەڭەيتۋدى؛

بانك قىزمەتىنە قويىلاتىن تالاپتاردى، بانكتەرگە رۇقسات ەتىلەتىن ينۆەستيتسيالىق جانە وزگە دە قىزمەتتى بەلگىلەۋدى، سونداي-اق ەنشىلەس ۇيىمداردى رەتتەۋدى جەتىلدىرۋدى؛

بانكتەردى كورپوراتيۆتىك باسقارۋ قاعيداتتارىن ايقىنداۋدى؛ - يسلامدىق بانك قىزمەتىن كەڭەيتۋدى؛

بانك قىزمەتتەرىن تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا قويىلاتىن تالاپتاردى جەتىلدىرۋدى؛

قارجىلىق تۇراقتىلىقتى قالپىنا كەلتىرۋ جانە تولەمگە قابىلەتسىز بانكتى رەتتەۋ تەتىكتەرىن دامىتۋدى قامتيدى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، وتكەن اپتاداعى ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قاۋىپسىز ەڭبەك جاعدايلارىن جەتىلدىرۋ جانە جۇمىسكەرلەردىڭ ەڭبەك قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلداندى.

- ءبىز بۇل زاڭ ارقىلى اكەلەردىڭ دە قۇقىعىن قورعاپ وتىرمىز. قازىرگى قولدانىستاعى جۇيەگە توقتالساق، ەگەر جۇمىسسىز انا ءۇش جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمىمەن ۇيدە وتىرسا، بۇل كەزەڭ ونىڭ ەڭبەك وتىلىنە ەسەپتەلەدى. الايدا، ءدال وسى قۇقىق اكەلەرگە بەرىلمەگەن. ءبىز بۇل تەڭسىزدىكتى جويۋدى ۇسىندىق. ەندى زاڭ قابىلدانسا، ەگەر بالا كۇتىمىنە اكە شىقسا، بۇل كەزەڭ ونىڭ دا ەڭبەك وتىلىنە قوسىلادى. بۇل - تەك الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك ەمەس، سونىمەن قاتار قوعامداعى وتباسىلىق رولدەر مەن اتا- انالىق جاۋاپكەرشىلىكتىڭ تەڭدىگىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان قادام، - دەگەن ەدى سول كەزدە ءماجىلىس دەپۋتاتى اسحات ايماعامبەتوۆ.

سونىمەن قاتار دەپۋتاتتار جوعارى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى بىلىكتىلىكتى تانۋ تۋرالى ازيا- تىنىق مۇحيتى وڭىرلىك كونۆەنتسياسىن راتيفيكاتسيالادى. توكيو كونۆەنتسياسى رەتىندە بەلگىلى بۇل قۇجات اكادەميالىق جانە كاسىبي ۇتقىرلىقتى كەڭەيتۋگە، ديپلومداردى، دارەجەلەردى جانە وزگە دە بىلىكتىلىكتەردى تانۋدى جەڭىلدەتۋگە باعىتتالعان.

كونۆەنتسيانى راتيفيكاتسيالاۋ قازاقستانعا مىناداي مۇمكىندىكتەردى اشادى:

وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم قىزمەتتەرىن ەكسپورتتاۋ نارىعىن كەڭەيتەدى.

ۇلتتىق جوعارى ءبىلىم جۇيەسىنە حالىقارالىق سەنىمىن نىعايتادى.

قازاقستاندا الىنعان ديپلومداردى ازيا-تىنىق مۇحيتى وڭىرىندە تانۋعا قويىلعان كەدەرگىلەر جويىلادى.

زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ تاجىريبەلەرى مەن تەحنولوگيالارىن الماسۋعا جاعداي جاسالدى.

مۇنان بولەك، ءماجىلىس «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ولاردى ق ر كونستيتۋتسياسىنىڭ نورمالارىنا سايكەس كەلتىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىن ەكىنشى وقىلىمدا قاراپ، قابىلدادى.

اتالعان زاڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ نورمالارىنا سايكەس كەلتىرۋ ماقساتىندا ازىرلەندى.

- كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ نورماتيۆتىك قاۋلىسىنا سايكەس «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس- قيمىل تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 13-بابى كونستيتۋتسياعا سايكەس كەلمەيدى دەپ تانىلدى. كونستيتۋتسيالىق سوت مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە تەڭەستىرىلگەن ادامدارعا قاتىستى قولدانىلاتىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شەكتەۋلەر ولاردىڭ كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋ ەركىندىگىنە قۇقىقتارىن بۇزاتىنىن انىقتادى. وسىعان بايلانىستى زاڭ جوباسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شەكتەۋلەر ماسەلەلەرىن رەتتەيتىن زاڭناماعا ءبىرقاتار تۇزەتۋ ەنگىزىلدى. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەتتىك فۋنكتسيالاردى ورىنداۋمەن سىيىسپايتىن قىزمەتپەن اينالىسۋعا تىيىم سالۋعا بايلانىستى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شەكتەۋلەر قولدانىلاتىن لاۋازىمدى ادامداردىڭ توبى ناقتىلانادى. بۇل شەكتەۋلەر رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كاسىپورىنداردا، كوممۋنالدىق كاسىپورىنداردا، كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە باسقارۋ فۋنكتسيالارىن جۇزەگە اسىراتىن، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە تەڭەستىرىلگەن ادامدارعا قولدانىلمايدى، - دەدى ءماجىلىس دەپۋتاتى قايرات بالابيەۆ.

دەپۋتاتتار قابىلداعان كەلەسى زاڭ - «جەر قويناۋى جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ تۋرالى» ق ر كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى».

قۇجاتقا سايكەس، جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسى تەك مەملەكەتتىڭ مەنشىگىندە بولادى. بۇل اتالعان پلاتفورمانىڭ قۇرامىندا ستراتەگيالىق ماڭىزدى مەملەكەتتىك رەسۋرس سانالاتىن گەولوگيالىق اقپاراتتىڭ بولۋىنا بايلانىستى. جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسىنىڭ جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ گەولوگيا سالاسىنداعى ۇلتتىق وپەراتورعا جۇكتەلگەن. ۇلتتىق وپەراتور (ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەت) جەكەشەلەندىرۋگە جاتپايدى.

مۇنان بولەك، ءماجىلىس «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە تاريحي- مادەني مۇرا وبەكتىلەرىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدى قابىلدادى.

قۇجاتتا تاريحي- مادەني مۇرا وبەكتىلەرىن قورعاۋ ءارى پايدالانۋ سالاسىنداعى قىزمەتتى ليتسەنزيالاۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ جانە ليتسەنزيالاردىڭ جاڭا تۇرلەرىن بەرۋگە قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارىن قايتا قاراۋ ەسكەرىلگەن. ارحەولوگيالىق جۇمىستار بارىسىندا انىقتالعان تاريحي- مادەني مۇرا وبەكتىلەرى تۋرالى بارلىق مالىمەتتى جيناقتاۋ ءۇشىن ارحەولوگيالىق جۇمىستار بويىنشا ءبىرىڭعاي اۆتوماتتاندىرىلعان اقپاراتتىق جۇيەنى قۇرۋ قاراستىرىلعان. جاپپاي ارحەولوگيالىق ولجالار مەن ماتەريالداردى ورتالىقتاندىرىلعان تۇردە جيناۋ، ورنالاستىرۋ جانە ساقتاۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك قور مەن ۇلتتىق دەپوزيتاري قۇرۋ نازارعا الىنعان.

جالپى وتىرىس سوڭىندا دەپۋتاتتار وزەكتى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق ماسەلەلەر بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندارعا 19 دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. ماسەلەن، دەپۋتات امانجول ءالتاي وقۋشىلار مەن ساربازداردى جىلقى ەتىمەن تاماقتاندىرۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى.

ال قايرات بالابيەۆ جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا بولىنگەن جەرلەردى الىپ قويۋ ماسەلەسىنە قاتىستى الاڭداۋشىلىق تانىتسا، ابزال قۇسپان قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 339 جانە 339-1-باپتارىنىڭ جالپىعا بىردەي قولدانىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن كوتەردى.

اۆتور

مارلان جيەمباي