بويجەتكەن - مولتەك اڭگىمە

جەڭىسبەك كوكەنوۆ الماتى وبلىسى، ەڭبەكشىقازاق اۋدانى، سوگەتى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 2006 - جىلى اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. اڭگىمەلەرى اراگىدىك باسپا ءسوز بەتتەرىندە جاريالانعان.

بويجەتكەن

(مولتەك اڭگىمە)

قالانىڭ تارلاۋ كوشەسىندە شاشىن جايىپ العان قىز جۇگىرىپ بارا جاتىر. قاتتى اشۋلى. تىستەنىپ الىپ، الدىنداعى ادامداردى قاعىپ-سوعىپ ءوتتى. سالدەن سوڭ قىزدىڭ ارتىنان شەشەسى قۋىپ بارا جاتتى. الدىنان كەزىككەن قارت اجەگە:

- كەشىرىڭىز، وسى جەردەن ءبىر قىزدىڭ وتكەنىن كوردىڭىز بە؟ - دەدى.

- ءيا، كوردىم، جاڭا عانا جۇگىرىپ بارا جاتقان، - دەدى قارت اجە.

شەشەسى قىزىن باعانادان بەرى قۋىپ كەلە جاتىر. سىلىكپەسى شىعىپ، ابدەن شارشاعان. قولىمەن جۇرەك تۇسىن ۇستاپ، اعاشتا ءبىراز سۇيەنىپ تۇردى دا:

- وسى قىز مەنىڭ تۇبىمە جەتەتىن شىعار، سوڭعى كەزدە جۇرەگىم دە اۋىراتىن بولدى، - دەدى.

- قوي، ولاي دەمە قاراعىم، ول ءالى بالا عوي، - دەدى ءمان-جايدى تۇسىنە الماعان قارت اجە.

- قايداعى بالا، جاسى بيىل ون سەگىزگە كەلدى. ون سەگىزگە كەلدىم دەپ ويىنا كەلگەنىن ىستەيدى. وتكەندە ءوزىمىزدىڭ اۋلادا كورشىنىڭ بالاسىمەن ءسۇيىسىپ تۇرعان جەرىنەن ۇستاپ الدىم. ۇرىسپاي، جايلاپ ايتىپ ءتۇسىندىردىم. ول سەنىڭ كىشى اكەننىڭ بالاسى، ياعني سەن ونىڭ قارىنداسىسىڭ دەپ ەدىم، «قايداعى اكە، مەنىڭ اكەم جوق، اكەم بولسا كەلمەيدى مە، بوس سوزبەن ءويتىپ مەنىڭ باسىمدى قاتىرا بەرمە!» دەپ وزىمە شاپ بەردى. نە ايتارىمدى بىلمەدىم. بار كىنا وزىمنەن ەدى. مەن ونى بالا كەزىنەن اكەسىز ءوسىردىم. سوندىقتان بولار، شىققان تەگىن بىلمەي ءوستى. جالعىز قىز عوي دەپ بەتىنەن قاقپاپ ەدىم. سونىم بەكەر-اق بولعان ەكەن. بويجەتىپ، قىلىق شىققالى سونىسى ماعان قيىنداۋ بولدى، - دەپ قارت اجەگە مۇڭىن شاقتى.

سوڭعى كەزدەرى شەشەسى مەن قىزى ءجيى سوزگە كەلىپ قالاتىن. سونداي كەزدە قىز ۇيدەن قاشىپ شىعاتىن جامان ادەت تاۋىپ العان ەدى. ارادا بىرنەشە كۇن وتكەندە قىزىنىڭ الگى جىگىتپەن تۇرعانىن شەشەسى تاعى كوردى. كورسە دە كورمەگەنسىپ، قاستارىنان وتە شىقتى. ەكەۋى ەشتەڭەنى سەزگەن دە جوق. ءولىپ-ءوشىپ، ءبىرىن-بىرى ايمالاپ، ءسۇيىسىپ تۇردى. ەكەۋىن سول جەردە شىقپىرتىپ العىسى كەلگەن. ءبىراق ولاي ەتپەدى. اشۋىن اقىلعا جەڭدىرە ءبىلدى. «تاعى بىردەڭە دەسەم دولدانىپ جۇرەر، وتكىنشى سەزىم عوي، قوياتىن شىعار» دەپ ويلادى.

كۇندەر وتە كەلە قىز مۇلدە دالاعا شىقپايتىن بولدى. كۇندىز-ءتۇنى جاستىقتان باس الماي، ۇيىقتاي بەرەتىندى شىعاردى.

قىزىنىڭ مازاسى قاشىپ جۇرگەنىن سەزگەن شەشەسى، از ۋاقىت قاسىندا بولىپ، سىرلاسايىن دەگەن ويمەن جۇمىستان بۇگىن ۇيىنە ءسال ەرتەرەك كەلدى. ۇيگە كەلگەن سوڭ قىزدىڭ بولمەسىنىڭ ەسىگىن جايلاپ اشىپ، ىشكە كىردى.

قىز شيفونەردىڭ اۋزىن كەڭ قىلىپ اشىپ تاستاپ، كيىمدەرىنىڭ اراسىنان ساپىرىلىستىرىپ بىرنارسە ىزدەپ وتىر ەكەن.

- قىزىم، نە ىستەپ وتىرسىڭ؟ - دەدى شەشەسى.

- ءيت كويلەگىمدى ىزدەپ وتىرمىن.

- ونى نە ىستەيىن دەپ ەدىڭ؟

- بالاما كيگىزەم.

- الدىمەن كۇيەۋگە شىق، بالاڭا سوسىن كيگىزەرسىڭ.

- مەندە بولىپ قويدى.

- نە ايتىپ وتىرسىڭ، بەرى قاراشى؟

شاپالاق شارت ەتە قالدى.

- اقىماق قىز، ەلگە قارا بەت قىلدىڭ عوي!

اشۋعا بۋلىققان قىز كوشەگە اتىپ شىقتى. ەكى قولىمەن بەتىن باسىپ الىپ، العا قاراي جۇگىرە بەردى. قانشا جەر جۇگىرگەنى ەسىندە جوق. تارس ەتە قالعان قاتتى سوققىدان ەسى اۋىپ، جەرگە قۇلاپ بارا جاتتى. كەنەت اينالانى ايەلدىڭ اششى داۋسى دۇرلىكتىرىپ جىبەردى.

- قۇداي-اي، ەندى قايتتىم؟ بۇلاي بولار دەپ كىم ويلاعان؟ قىزىمنىڭ تاعدىرى مەنىكىنە ۇقساماسا ەكەن دەپ ەدىم. بۇل ودان دا وتكەن قايعى بولدى عوي. ەندى نە ىستەدىم؟ ەكى تىزەمدى قۇشاقتاپ، جالعىز قالعانىم با؟

الىپ قالادا قارا جامىلعان انانى ەشكىم جۇباتا المادى. كەرىسىنشە، قىزدىڭ جانسىز دەنەسىنىڭ قاسىنان ماشينالار اينالىپ ءوتىپ جاتتى.

جەڭىسبەك كوكەنوۆ