ايەل تەڭسىزدىگىن ءابىلحان دا ادىپتەگەن

استانا. KAZINFORM - بالا كۇنى تاۋقىمەتپەن باستالىپ، «باي مەن كەدەي» كەزەڭىنىڭ قيىندىعىن ءوز باسىنان وتكەرىپ وسكەن حالىق سۋرەتشىسى ءابىلحان قاستەيەۆ تۋىندىلارىندا ۇرەيدەن ارىلماي، ۇركەك بولىپ جەتىلگەن جۇرتىنىڭ ەڭ جىڭىشكە ءۇمىتىن ۇزبەۋگە تىرىسادى. شەتسىز-شەكسىز قازاق جەرىنىڭ سۇلۋلىعى، اسپانمەن تالاسقان تاۋلارى، جوتاسىنداعى جايلاۋى، اقشاڭقان كيىز ۇيلەرى، جەلمەن جارىسقان جىلقىلار، جۇمىس ۇستىندە كورىنەتىن ەڭبەك ادامدارىنىڭ جۇزىندەگى جايساڭدىق - تۋعان جەرىن كەڭ جۇرەگىمەن سۇيگەن ءا. قاستەيەۆتىڭ قايتالانباس شىعارمالارىنا ارقاۋ بولدى.

سونداي-اق كەسكىندەمە ونەرىن ءار قىرىنان مەڭگەرگەن حاس شەبەر ءوز حالقىنىڭ قاسىرەتىن دە اينالىپ وتە المايتىنى انىق ەدى. 1930-1940-جىلدار ارالىعىندا ءا. قاستەيەۆ «ەسكى جانە جاڭا تۇرمىس» باعىتىنداعى سەريالى شىعارمالارىن جازۋمەن اينالىسادى. وكسىگى مول وتكەن زاماننىڭ السىزگە تىزەسىن باتىرعان وزبىرلىعىن بەينەلەگەن «قالىڭمالعا ساتىلعان قالىڭدىق» كارتيناسى سول سەريالى تۋىندىلاردىڭ ساناتىنا جاتادى.

كارتينا 1938-جىلى سالىنعان. ءبىر كوز جۇگىرتكەندە، شىعارمادا ءا. قاستەيەۆتىڭ سۇيىكتى وبرازى تۇگەل سامساپ تۇر: جايماشۋاق تابيعات، تاۋ، كوكوراي بەل، جىلقى، قازاقتىڭ قارياسى، كيمەشەكتەگى كەيۋانا. ءبىراق ادامداردىڭ جۇزىندەگى ميميكاعا قاراپ مۇندا ءبارى باسقاشا ەكەنىن بىردەن باعامداپ ۇلگەرەسىڭ. مايلى بوياۋمەن جازىلعان كەنەپ ۇستىندەگى كەيىپكەرلەردىڭ ىشكى جان دۇنيەسى تابيعاتتىڭ ادەمىلىگىنە مۇلدە كەرەعار. تۋىندىنىڭ ءبىرىنشى جوسپارىندا ءۇش سالت اتتى كورىنەدى. ولار: قالىڭدىق، قارت كۇيەۋ جىگىت جانە جەڭگەسى.

شىعارمادا قالىڭ مالعا ساتىلىپ قور بولعان جاس ارۋدىڭ كۇيزەلىسكە تولى كوڭىل كۇيى بەينەلەنگەن. قالىڭدىقتىڭ ءوز اكەسىندەي شالعا زورلىقپەن كونىپ، جەك كورەتىن سەزىممەن قيىس قاراپ، ات ۇستىندە ارەڭ كەلە جاتقانى بايقالادى. جاس قىزدى ەركىنەن تىس ۇزاتىپ اكەلە جاتقان باي جاس توقال العانىنا ريزا كەيىپپەن ات ۇستىندە ماساتتانىپ كەلەدى. تاۋ اراسى سولعىن بوياۋمەن كۇڭگىرتتەنىپ، سول زامانداعى «قىز جولىنىڭ جىڭىشكەلىگىن» تاۋ ىشىندەگى تاستاق جولدىڭ بەدەرى اشا تۇسكەن. ال شال مەن قىزدىڭ سوڭىنا ىلەسكەن ايەل تۋرالى پىكىر ونەر زەرتتەۋشىلەرىنىڭ ءوز اراسىندا ءالى كۇنگە تالاستى. ءبىرى - «شالدىڭ بايبىشەسى» دەسە، ءبىرى - «جەڭگەسى» دەگەن ءۋاج ايتادى.

ەلەۋلى ەرەكشەلىگى بايقالاتىن تۋىندىنىڭ اكۆارەلدەگى تاعى ءبىر نۇسقاسى «پروداننايا نەۆەستا» اتاۋىمەن ماسكەۋ مۋزەيىندە ساقتاۋلى تۇر. بۇل كارتينا وتكەن عاسىرلارداعى قازاق جەرىندە پايدا بولىپ، ورنىققان ادەت-سالتتى كورسەتەتىن ەسكى جانە تۇرمىستىق تاقىرىپتاعى توپتاماعا جاتادى. «قىزدىڭ قۇنى - قىرىق جىلقى» دەپ باعالانعان زاماننىڭ اشى شىندىعىن ايەل تەڭسىزدىگىن مەڭزەيدى.

سول كەزەڭدە وسى تاقىرىپتاعى وبرازدار ۇلگىسىن ۇزدىكسىز تۋدىرىپ جاتقان ادەبيەتتەگى «باقىتسىز جامال»، «قالىڭ مال»، «شۇعانىڭ بەلگىسى»، «اقبىلەك» سەكىلدى كوركەم شىعارمالاردى سۋرەت سالاسىندا ءا. قاستەيەۆ «قالىڭمالعا ساتىلعان قالىڭدىق» تۋىندىسىمەن تولىقتىردى. بۇل قازاقستان بەينەلەۋ ونەرى تاريحىندا العاش پايدا بولعان ايرىقشا قۇبىلىس ەدى.

«ەگەمەن قازاقستان»