ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ. قازاق حالقىنىڭ دۇشماندارى
روسيا مەملەكەتىندە بولىپ جاتقان بۇلىنشىلىك، جۇگەنسىزدىك ءبىزدىڭ قازاق ىشىنە دە كىرە باستادى. بولشەۆيكتەر ورىنبوردى العاندا 200 بولشەۆيك اسكەرىنە باستىق بولىپ جالباعايەۆ - جانگەلدين - ستەپانوۆ دەگەن شوقىنشىق ورىنبورعا كەلىپ بولشەۆيكتەر تاراپىنان تورعاي وبلوسىنا كاميسار بولىپ تۇر. بۇعان پوموچنيك بولىپ ورىنبوردا تۇراتىن مۇحامەديار تۇنعانشين دەگەن بەلگىلەندى. ەندى بۇلاردىڭ كىم ەكەندىكتەرىن قىسقاشا ايتىپ وتەيىن: جالباعايەۆ - جانگەلدين - ستەپانوۆ ءتۇبى تورعاي ۋيەزىنىڭ قازاعى، نيكولاي زامانىندا شوقىنىپ، ورىس اراسىندا قاڭعىرىپ باسى اۋعان جاققا كەتىپ جۇرەتىن ەدى. بۇل كۇندە مۇسىلمان دىنىنە قايتىپتى دەگەندى ەستيمىز. بۇل بۇرىن ورىستىڭ پوپتارىنىڭ حريستان ءدىنىن ۇيرەتەتىن باستاۋىش مەكتەبىندە وقىپ، وقۋىن بىتىرە الماعان. ءوزىنىڭ از عانا ءومىرىنىڭ ىشىندە ەكى رەت ءدىنىن ايىرباستاپ، نە ورىس، نە قازاق بولا الماي جۇرەتىن بۇرالقى ەدى.
مۇحامەديار تۇنعانشين ءتۇبى تورەنىڭ تولەڭگىتى، ىرعىز ۋيەزىنەن. كەشەگى نيكولاي زامانىندا گۋبەرناترعا ءتىلماش بولىپ قازاقتان كوپ پارا الىپ، احراننىي اتدەلەنيەدە تىڭشىلىق جۇمىسىن اتقارىپ ايىنا 20 سوم الىپ تۇرعان ادام. بۇنىڭ قازاقتان پارا الىپ «تىڭشى» بولىپ تۇرعانى موينىنا قويىلىپ وتكەن جىلعى اپرەل باسىندا بولعان قازاق سيەزىنەن قۋىلىپ شىققان ەدى. بۇل ەكى بۇزىق قوسىلىپ ورىنبوردا ءبىر نەشە جىلدان بەرى شىعىپ قازاق حالقىنا باس، كوز بولىپ تۇرعان «قازاق» گازەتاسىن جاپتى. الاش اۆتونومياسىنا قارسى بولىپ، اۆتونومياعا كەرەكتى ىستەردى تورعاي وبلوسىندا ىستەتەتىن ەمەس. تورعاي بولوسىندا ءھام ۋيەزدەر دە زەمستۆا ءازىر اشىلعان جوق ەدى. ەندى بۇلار سول كۇندە وبلوسنوي زەمستۆانى اشتىراتىن ەمەس. ءھام تورعاي وبلوسىندا ۋچرەديتەلنىي سابرانيە سايلاۋىدا بىتكەن جوق ەدى. مۇنىڭدا سايلاۋىن ىستەتەتىن تۇرلەرى كورىنبەيدى. بۇلاردىڭ عۇمىرى كوپكە بارماس. ءبىراق، از عانا كۇننىڭ ىشىندە بىلتىرعا حان بولىپ ەل شاپقان بۇزىقتاردى سۇيەپ، تورعاي وبلوسىنىڭ قازاعىن بۇلدىرەمە دەگەن قورقىنىش بار. زامان ول قۋلاردىڭ دەگەنىنشە تۇرماس. ول ازۋى التى قارىس نيكولايدى دا تاقتان تايدىرعان زامان عوي. قازاق حالقى دا جوق بولىپ قۇرىپ قالماس. كوپ كەشىكپەي بۇل بۇزىقتار قازاق سوتىنىڭ الدىندا جاۋاپ بەرەر ءھام ءتيىستى جازاسىن تارتار. روسيا مەمەلكەتى بۇزىلىپ، ورىس حالقى ءبىرىن ءبىرى تالاپ، وزدەرى وزدەرىنە قاسقىرشا شاۋىپ جاتقاندا، الاش اۆتونومياسىنىڭ تۋىن تىگىپ، بۇلىنشىلىككە ۇشىراتپاي الاش بالالارىنىڭ امان قالۋىن كوزدەپ تۇرعاندا، اۆتونوميا ءىسىن توقتاتۋى، زەمستۆا، ۋچرەديتەلنىي سابارانيا سايلاۋ جۇمىستارىنا كەسە ءتۇسۋى، بۇنىڭ ۇستىنە ءبۇتىن الاشتى تەگىس ارالاپ باس- كوز بولىپ تۇرعان «قازاق» گازەتىن جاۋىپ قويۋى بۇل قۋلارعا از ءىس ەمەس. بۇل سىقىلدى قازاق حالقىنا زيان كەلتىرگەن وسى ەكى بۇزىقتان جامان - قازاق حالقىنىڭ دۇشماندارى بار ما؟
ارعىن بالاسى.
🕒1918.
