ءبىر ساتتەن ماڭگىلىككە دەيىن

ۋاقىت نەگە وتەدى؟ ونىڭ تولىققاندى جاۋابىن ەشكىم دە ايتا العان جوق.

ايتەۋىر، ۋاقىت وتەدى. قايتا ورالماس، قايتالانباس ۋاقىت وتكەننەن بولاشاققا قاراي جۇرە بەرەدى. يوكتاسەكۋندتان (تۇراقسىز قاراپايىم بولشەكتەردىڭ تۋۋى جانە قۇرۋى) زەپتوسەكۋندقا (يادرولىق رەاكسيالاردىڭ ءوسۋ قارقىنى)، ودان اتتوسەكۋندقا (كوپ ەلەكتروندى اتومداردىڭ ىشكى ەلەكتروندارىنىڭ ءوسۋ قارقىنى)، ودان فەمتوسەكۋندقا (جارىق تولقىنىندا اتومدار تەربەلىسى)، ودان پيكوسەكۋندقا (حيميالىق بايلانىستاردىڭ ءتۇزىلۋى جانە اجىراۋى)، ودان نانوسەكۋندقا (كريستاللدىڭ ۇستىڭگى قاباتىنداعى بوس ورىنداردىڭ ديففۋزياسى)، ودان ميكروسەكۋندقا (تامشىنىڭ ءجيى تامىپ ءتۇسۋى اراسىنداعى قوزعالىس)، ودان ميلليسەكۋندقا (قىسقا ارالىقتاعى وقتىڭ قوزعالىسى)، ودان سەكۋندقا، ودان مينۋتقا، ودان ساعاتقا، ودان اپتاعا، ودان ونكۇندىككە، ودان ايعا، ودان جىلعا، ودان جۇزجىلدىققا، ودان مىڭجىلدىققا، ودان داۋىرگە، ودان زامانعا... مىنە، ۋاقىت وسىلاي وتە بەرەدى.

ۋاقىت وتپەيدى، ءبىز وتەمىز دەگەن تۇسىنىك بار ەدى. تۋدان تۇسكەندەر وركەنيەتى (نۇح پايعامبار كەمەسى تاۋ شىڭىنا توقتاعاندىعىنا سىلتەمە) - بۇگىنگى ادامزات بالاسى وركەنيەتى كەڭىستىك پەن ۋاقىت ايانىندا بار بولعانى يوكتاسەكۋند قانا ۋاقىت تىرشىلىك ەتىپ كەلەدى. ءبىز ءوتىپ بارامىز. ۋاقىت ءبىزدى نەمەسە ءبىز ۋاقىتتى جەپ جاتىرمىز. وتكەندى ءبىز قايتالايمىز، ءبىزدى بولاشاق قايتالايدى. داۋىرلەر قايتالانادى. ءبىراق ادامدار جاڭارادى. جاڭارعان ادامدار بارلىق تاجىريبەنى قايتا ءوز باسىنان وتكەرەدى. اباي «...ءبىر-بىرتىندەپ ولىنەر، باياعىداي كورىنەر» دەپ ەدى عوي. ءيا، ءبارى باياعىداعىداي كورىنەدى. ءبىراق سىرتتاي عانا. ال دۇنيەنىڭ ىشكى قۇرىلىمى مۇلدەم وزگەرىپ كەتەدى.

ءبىز ۋاقىتتى باعالاي الامىز با؟ نەمەسە دۇرىس قولدانامىز با؟ كۇندەلىكتى ومىرىمىزدەن مىسال كەلتىرىپ كورەلىكشى. ماسەلەن، ادام ءبىر جانە بىرنەشە مينۋت بەيمالىم باعىتقا نەمەسە نۇكتەگە ءۇنسىز كوز قاداپ تۇرىپ قالادى، ادام بىرەۋدى بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ىشىندە توسىپ تۇرادى، ادام بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ىشىندە ءۇنسىز جانە ارەكەتسىز وتىرادى، ادام باسقا اداممەن سويلەسۋگە بەلگىلى ءبىر ۋاقىتىن ارنايدى، ادام ادامعا بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ىشىندە جاي عانا قاراپ وتىرادى، ادام گۇلگە، گۇلگە قونعان كوبەلەككە، كوبەلەكتىڭ قانات قاققانىنا، اسپاننان اعىپ تۇسكەن جۇلدىزعا، جەل سوعىپ تۇرعان باعىتقا، كۇنگە، تەڭىزگە، ورمانعا، قاراپايىم ءبىر سۋرەتكە، سۋرەتشى تۋىندىسىنا، ىدىسقا قۇيىلعان اسقا، باسقا ادامنىڭ ىستەپ جاتقان ارەكەتىنە، ءدان كوتەرگەن قۇمىرسقاعا، تاعى دا باسقا شەكسىز ارەكەتتەر مەن قۇبىلىستارعا قارايدى. بالكوننان قاراپ تۇرادى، كولىك كەپتەلىسىندە جولعا قاراپ وتىرادى دەگەن سەكىلدى. وسى ۋاقىت ارالىقتارىنا دۇنيە سان مىڭ مارتەبە قۇبىلىپ جاتادى.

ادام ءوزى وزگەرەدى. ءبىر سەكۋندتا ادام ءومىرىنىڭ بەلگىلى ءبىر كەزەڭى اعىپ وتەدى. ءومىردى ءۇنسىز جانە ارەكەتسىز-اق وتكەرۋگە بولادى. الايدا ءسىز ءۇنسىز جانە ارەكەتسىز وتىرعان كەزىڭىزدىڭ وزىندە ءسىزدىڭ اعزاڭىز ميلليونداعان وزگەرىستەرگە ۇشىراپ، دۇنيە بولمىسىندا ميللياردتاعان وزگەرىستەر ءوتىپ، ءار سەكۋند سايىن الەم جاڭارىپ وتىرادى. ءسىز ۋاقىت ولشەمىن ءبىلۋ ءۇشىن ءيا قابىرعاداعى، ءيا قولىڭىزداعى ۋاقىت ولشەۋ قۇرالدارىنا قارايسىز. سول ءبىر وتپەلى ءساتتىڭ وزىندە ۇزاق جانە اسا اۋقىمدى 1 سەكۋند ءوتىپ كەتەدى. ءبىر سەكۋند ۇزاق جانە اسا اۋقىمدى بولۋشى ما ەدى؟ بار بولعانى ءبىر سەكۋند ىشىندە دۇنيە وزگەرۋشى مە ەدى؟ ال وندا، تومەندە كەلتىرىلەر مالىمەتتەرگە كوز سالىڭىز:

كۇننەن ءبىر سەكۋند ىشىندە 4, 26 ميلليون توننانى قۇرايتىن نارسە ۇشىپ شىعادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە جارىق ۆاكۋۋمدا 299 792 458 مەتر جىلدامدىقپەن قوزعالادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە جەر كۇندى 29 785, 9 مەتر اينالادى؛

ەكى سەكۋند ىشىندە 000 100000 كۇن ەنەرگياسى جەرگە جۇتىلادى؛

الەمدە: ءبىر سەكۋند ىشىندە 3 ادام ومىرگە كەلەدى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 2 ادام ومىردەن وتەدى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 1 ادام جۇقپالى اۋرۋلاردان ولەدى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 1 ادام جاساندى تۇسىك جاساتادى؛

ەكى سەكۋند ىشىندە 1 ادام راك اۋرۋىنان كوز جۇمادى؛

بەس سەكۋند ىشىندە 000 000 1 شىلىم تارتىلادى؛

بەس سەكۋند ىشىندە 1 ادام شىلىم تارتۋدان تۋاتىن اۋرۋلاردان كوز جۇمادى؛

بەس سەكۋند ىشىندە 1 ادام الكوگولدى ىشىمدىكتەر تۋدىراتىن اۋرۋلاردان كوز جۇمادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 1 ادام وكپە اۋرۋلارىنان كوز جۇمادى؛

ءاربىر 40 سەكۋندتا 1 ادام ءوز-وزىنە قول جۇمسايدى؛

ءاربىر 37 سەكۋند سايىن ادام ولتىرىلەدى؛

ءاربىر بەس سەكۋند سايىن 1 ادام اقىل-ەستەن ايىرىلادى؛

ءاربىر 7 سەكۋند سايىن 1 ادام كوز جانارىنان ايىرىلادى؛

ءۇش سەكۋند سايىن 1 ادام اشتان ولەدى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە كوزىڭىز 8 ميلليارد قوزعالىس جاسايدى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە ادام اعزاسىندا 8 ميلليون جاسۋشا ءولىپ، 8 ميلليون جاسۋشا قايتا پايدا بولادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە ايدان شىققان ساۋلە ءسىزدىڭ كوزىڭىزگە جەتەدى؛

ەكى سەكۋند ىشىندە 1 گەكتار ورمان جويىلادى؛

ەكى سەكۋند ىشىندە 1 گەكتار قۇنارلى جەر ەروزياعا ۇشىرايدى؛

ەكى سەكۋند ىشىندە 1 گەكتار جەر شولگە اينالادى؛

ەكى سەكۋند ىشىندە 1 توننا حيميالىق زات قورشاعان ورتاعا تاستالادى؛ ءبىر سەكۋند ىشىندە 1000 توننا كومىرقىشقىل گازى اۋاعا تارالادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 5000 مۆت ەلەكتر ەنەرگياسى قولدانىلادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 2000 باررەل مۇناي جۇمسالادى؛

ءبىر سەكۋند ىشىندە 50 مىڭ گازەت تاراتىلادى؛

ءبىر ساعات تەلەديدار الدىندا وتىرۋ ءومىرىڭىزدى 22 مينۋتقا قىسقارتادى؛

ءيا... مىنە، ءسىز وسى جازبانى وقۋعا قازىردىڭ وزىندە 5 مينۋت ۋاقىتىڭىزدى ءبولدىڭىز. سول 5 مينۋت ىشىندە 900 ادام ومىرگە كەلىپ، 700 ادام ومىردەن ءوتتى! سول 5 مينۋت ىشىندە الەم قايتا قالپىنا كەلمەستەي وزگەرىسكە ۇشىرادى. تەرەزەدەن سىرتقا كوز سالىڭىزشى، قانداي وزگەرىس بايقادىڭىز؟ ماڭگىلىكتىڭ ءبىر عانا ساتكە قاتىناسىن ەسەپتەگەندە، ءبىر عانا سەكۋند ماڭگىلىكتىڭ ءوزىن وزگەرتەدى. مەن وسى جازبانىڭ نۇكتەسىن قويعانشا، دالمە-ءدال 60 مينۋت ۋاقىت ءوتىپتى، سول 60 مينۋتتا عارىش 60 ميلليون شاقىرىمعا ۇلعايدى!

ەرلان ءجۇنىس

دەرەككوزى: «ايقىن» گازەتى. 2011