ەجەلگى ەگيپەت قىزىقتارى
* ەگيپەت فاراونى II پەپي شىبىندى وتە جەك كورگەن. سوندىقتان ونى ۇستىنە بال جالاتىلعان مالايلار ۇنەمى كۇزەتكەن. شىبىندار بالعا جابىسادى دا، ەسەسىنە فاراوننىڭ شىبىنمەن شاتاعى بولماعان. وندا مالايلاردىڭ پىكىرىمەن ەشكىم دە ساناسپاعان.
*ەجەلگى ەگيپەتتە ايەلدەرمەن قاتار ەرلەر دە بويانعان. كوز ماكياجىنا ارنالعان بوياۋ كوك (بالدان جاسالعان) نەمەسە قارا (قورعاسىننان جاسالعان) بولعان. ەگيپتتىكتەر ماكياجدىڭ ەمدىك قاسيەتى بار دەپ سەنگەن. بىرىنشىدەن كۇن ساۋلەسىنەن قورعانۋ ءۇشىن جاسالسا، ەكىنشىدەن ساندىك ءۇشىن ويلاپ تابىلعان.
* انتيبيوتيكتەردى قولدانۋ 20 - عاسىردىڭ باسىندا باستالعان. ەرتەدەگى ەگيپەتتىڭ حالىق مەديتسيناسىندا كوگەرىپ كەتكەن ازىق- تۇلىك ينفەكسيالىق اۋرۋلاردى ەمدەۋگە پايدالانىلعان.
* ەرتەدەگى ەگيپتتە بالالار باليعات جاسىنا جەتكەنشە جالاڭاش جۇرگەن. جىلى كليمات كيىمدى كەرەك ەتپەگەن. ەرەسەكتەر - بەلدەمشە، ايەلدەر كويلەك كيگەن.
* باي ەگيپەتتىكتەر پارك كيۋدى ەرسى ساناماعان. 12 جاسقا دەيىنگى بالالاردىڭ شاشىن الىپ تاستاپ، بۇرىم عانا قالدىرعان. وسىلايشا، بيت پەن سىركەدەن قۇتىلعان.
* سفينكستىڭ مۇرىنىن كىم تالقانداعانى ءالى كۇنگە بەلگىسىز. مۇرىنسىز ەسكەرتكىشكە «1737 -جىل» دەپ بەلگى قويىلعان. بۇل جەردە ناپولەوننىڭ جاۋىنگەرلەرى سفينكسكە پۋشكادان وق اتىپ، سوعىسقا ماشىقتانعان. الايدا بۇگىنگى كۇنگە دەيىن سفينكستى بۇلدىرگەن يسلام اعىمىنىڭ ناسيحاتشىسى سايم- ءال- ءداحردىڭ عانا ەسىمى بەلگىلى. ول وسى ارەكەتى ءۇشىن 1378 -جىلى دارعا اسىلعان.
* ەرتەدەگى ەگيپەتتىكتەر جەر قاتتى ءارى دوڭگەلەك ەكەندىگىنە، ءنىل وزەنى ونىڭ ورتاسىنان اعاتىندىعىنا سەنگەن.
* ەرتەدەگى ەگيپەت ساربازدارى ىشكى پوليتسيا اسكەري مىندەتىن دە اتقارعان جانە فاراوندار ءۇشىن سالىق جيناعان.
* ەرتەدەگى ەگيپتتەگى ءاربىر حرامدا فاراوندار قىزمەت اتقارا الاتىن بولعان. ءبىراق حرامدار جەتىسپەگەندىكتەن، اۋليە دەپ تانىلعاندارى عانا بيلىك جۇرگىزگەن.
* ءبىرىنشى پيراميدا (فاراون دجوسەردىڭ باسپالداقتى پيراميداسى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى 2600 -جىلى سالىنعان) العاشىندا بيىكتىگى 10 مەترلىك قابىرعا رەتىندە تۇرعىزىلعان. قابىرعاداعى 15 ەسىكتىڭ بىرەۋى عانا اشىلاتىن بولعان.
* ەرتەدەگى ەگيپەتتە ايەلدەر مەن ەرلەر زاڭ الدىندا بىردەي، ەلدىڭ ەكونوميكالىق ومىرىنە تۇگەل اتسالىسقان. الەۋمەتتىك باسپالداقتا ەرلەر ايەلدەردەن اناعۇرلىم بيىك تۇرعان.
* تابىلعان قاڭقالار ۇلى پيراميدانى تۇرعىزعان ەگيپەتتىك ەرىكتىلەر قۇل ەمەس، فاراوندارعا قىزمەت ەتۋشىلەردىكى ەكەندىگى انىقتالعان. ولار جاراقات العان جاعدايدا بىلىكتى دارىگەرلەرگە كورىنگەن. قۇرىلىسشىلار توبىنىڭ جەكە اتتارى بولعان. بارلىعى فاراوندارعا جەرلەۋ ورىندارىن ازىرلەگەن. دەگەنمەن ەلدەگى ەكونوميكا السىرەگەن سوڭ پيراميدالاردى تۇرعىزۋ دا توقتاتىلعان.
* ەرتەدەگى ەگيپەتتىڭ مادەنيەت ەرەكشەلىكتەرى ءارتۇرلى ءارى قيىن بولعان. اسىرەسە، جەرلەۋ راسىمىندە ءتۇرلى قايشىلىقتار قايتالانعان. ماسەلەن، مارقۇمنىڭ دەنەلەرىن بولشەكتەۋ - ەڭ قيىن ماسەلە. ادام ءارى قاراي ءومىر سۇرەدى دەگەن سەنىممەن، تەك جۇرەگى عانا ورنىندا قالعان.
* ۇلى رامزەس ەرتەدەگى ەگيپەتتە ەڭ تانىمال فاراون بولعان. ونىڭ رەسمي تۇردە 8 ايەلى جانە 100 شاقتى كۇڭى بولعانى تاريحتا بەلگىلى. 90 جاسىندا دۇنيەدەن وتكەن فاراوندى جۇرت ماڭگى ولمەيدى دەپ سەنگەن.
جولداسبەك دۋاناباي
«ايقىن» گازەتى
