بىلە ءجۇرىڭىز: ناۋرىزداعى قازاقى ىرىمدار

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ناۋرىز - تۇركى جۇرتىنىڭ ءتول مەيرامى. جاڭا جىلمەن تەڭ ەسەپتەلەتىن مەيرامدا قازاق حالقى جاقىندارىن قۇتتىقتاپ، ەل بولىپ شاتتىق پەن دۋمانعا كەنەلەدى.

وسى ناۋرىز مەيرامىنا قاتىستى ەرتەدەن كەلە جاتقان ىرىمدار بار. سولاردىڭ ءبىرقاتارىن ۇسىنىپ وتىرمىز.

1. قازاق ناۋرىز كۇنى جاڭا شىققان كۇننىڭ جۇزىنە قاراپ بەتىن سيپايدى. ونىسى جاڭا كۇننەن باسىما باقىت دارىسىن دەگەنى.

2. قازاق ناۋرىز كۇنى العاش جاۋعان جاڭبىرعا باسىن توسادى. اسپاننان نۇر جاۋادى دەپ بىلەدى. وسىلاي ىستەسە، جىلدار بويى باسىم اۋىرمايدى، جولىم جەڭىل بولادى دەپ سەنەدى.

3. قازاق ناۋرىز كۇنى ۇيىنە قارلىعاش ۇشىپ كىرسە، ەرەكشە قۋانادى. جىل قۇسى كىردى، شاڭىراعىما قۇت كىردى دەپ ىرىمدايدى.

4. قازاق ناۋرىز كۇنى تىرناق المايدى، شاش كەستىرمەيدى. ولاي ەتسە، باق كەسىلەدى، جول توسىلادى دەپ ىرىم ەتەدى.

5. قازاق ناۋرىز كۇنى كوڭىلدى جۇرەدى. بىرەۋمەن رەنجىسىپ قالۋدان قورقادى. سەبەبى، جىل باسىندا رەنجىسە، جىل سوڭىنا دەيىن ءىسىم وڭبايدى دەپ ىرىم ەتەدى.

6. قازاق ناۋرىز كۇنگى جاۋعان قاردىڭ رەڭىنە قاراپ ىرىم ەتەدى. ناۋرىز كۇنگى قار ەرەكشە اپپاق بولادى. ناۋرىز كۇنگى جاۋعان قاردى كۇرەمەيدى، سىپىرمايدى. سىپىرسا، قۇرعاقشىلىق بولادى دەپ ىرىمدايدى.

7. قازاق ناۋرىز كۇنى بالاسىن ۇرمايدى، زەكىمەيدى، تەك قانا ەركەلەتىپ قانا جۇرەدى. ۇرسا، زەكىسە بالا مەسەلى قايتادى. بالا مەسەلى قايتسا، باق بايلانادى دەپ ىرىم ەتەدى.

8. قازاق ناۋرىز كۇنى ىدىس-اياعىن سالدىرلاتپايدى، قۇت قازاندا تۇرادى دەپ ىرىم ەتەدى. ىدىس اياق سالدىرلاسا، قۇت ۇركەدى دەپ سەنەدى.

9. قازاق ناۋرىز كۇنى وتقا سۇيەك تاستاپ كۇيدىرمەيدى. ولاي ەتسە، اتا-بابا ارۋاعى شامىرقانادى دەپ ىرىم ەتەدى.

10. قازاق ناۋرىز كۇنى ۇيىنە قىدىرىپ كەلگەن بالانى قۇر قول شىعارمايدى. بالا باقىت، بالا بال، بالامەن بىرگە ۇيگە باقىت كىرەدى، بالا ۇيدەن وكپەلەپ شىقسا، باقىت بالامەن ىلەسىپ كەتىپ قالادى دەپ ىرىم ەتەدى.

11. قازاق ناۋرىز كۇنى الىس ساپارعا كەتكەن جولاۋشىعا سىباعا ساقتايدى. ونىسى جولاۋشى امان كەلسىن، مەرەكە ءدامى بەرەكە، وسى بەرەكەلى استان اۋىز ءتيسىن دەگەنى.

12. قازاق ناۋرىز كۇنى ۇيىنە قىدىرىپ كەلگەن كۇيەۋ جىگىت پەن قىزعا ەرەكشە قۇرمەت بىلدىرەدى. كۇيەۋ بالاسىنا شاپان جاۋىپ قايتارادى. ونىسى قىزىمىزعا جاقسى قاراسىن، قىزىمىز باقىتتى بولسىن دەگەنى.

13. قازاق ناۋرىز كۇنى مالى تولدەسە، ونىڭ ءتولىن باسقا بىرەۋگە سىيلامايدى. سەبەبى، جىل باسىنداعى قۇتىمىز باسقاعا اۋىپ كەتپەسىن دەگەنى.

14. قازاق ناۋرىز كۇنى بوسانعان ايەلدى قۇت دەپ ىرىمدايدى. ونى قىزىر بوساندىردى دەپ سەنەدى. ول تۋىلعان بالا ەلگە قۇت بولىپ قونادى دەپ سەنەدى. سوندىقتان ول بالانىڭ اتىن ۇل بولسا، ۇلىسبەك، ناۋرىزبەك قىز بولسا، ناۋرىزگۇل، ۇلىسجان دەپ قوياتىنى سودان.

15. قازاق ناۋرىز كۇنى ساۋىسقان ءۇي توبەسىنە قونىپ شىقىلىقتاسا جاقسى ىرىمعا بالايدى. ولجادان، جاقسىلىقتان ءسۇيىنشى كەلەدى دەپ سەنەدى.

16. قازاق ناۋرىز كۇنى وشاعىنىڭ استىندا وت قاۋلاپ، لاپىلداپ جانسا بيىل باق جۇلدىزىمىز كوتەرىلەدى، باييمىز دەپ ىرىم ەتەدى.

17. قازاق ناۋرىز كۇنى تورىنە قوس شىراق جاعىپ قويادى. ونىسى وتاعاسى مەن وتاناسى امان بولسىن، وشاقتاعى وتىمىز سونبەسىن دەگەن ىرىم.

دەرەككوز: قازاقى ناۋرىزناما كىتابىنان