دەپۋتات ەلىمىزدە كوكونىس باعاسى نەگە قىمباتتاعانىن ايتتى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ءماجىلىس دەپۋتاتى دارحان مىڭباي ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا جىلىجايدا كوكونىس وسىرەتىندە شارۋالاردى قولداۋعا قاتىستى ۇسىنىس ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

«جاقىندا وڭىرلەردە بولعانىمىزدا «وڭتۇستىك قازاقستان جىلىجايلارى قاۋىمداستىعى» جەكە كاسىپكەرلەر مەن زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ وكىلدەرى دابىل كوتەردى. ءسوز جىلىجاي سالاسىنىڭ كۇردەلى جاعدايى جونىندە بولىپ وتىر. قازاقشا ايتساق، «ەڭبەگى ەش، تۇزى سور بولعان» شارۋالاردىڭ جان- ايقايى. جالپى ەلىمىزدە جىلىجاي سالاسىن دامىتۋدىڭ باستى ماقساتى - بۇل ماۋسىمارالىق كەزەڭدە حالىقتى وزىمىزدە وندىرىلگەن كوكونىستەرمەن قامتاماسىز ەتۋ. سونداي- اق جىلىجاي ءونىمىنىڭ باعاسىن ارزانداتىپ، ونىڭ يمپورتىن تومەندەتۋ.

تەوريالىق تۇرعىدان قازاقستاننىڭ بۇكىل اۋماعىندا ماۋسىمدىق ەمەس كوكونىستەردى ءوسىرۋ مۇمكىن بولىپ وتىر. ەلدىڭ وڭتۇستىگىندەگى الماتى، جامبىل جانە تۇركىستان وبلىستارى جەتىنشى جارىق ايماعى دەپ اتالاتىن وڭىرگە كىرەدى. مۇندا كۇن جارىعىنىڭ جاعدايى ءتىپتى وسىمدىك وسپەيتىن ماۋسىمدا دا - جەلتوقساننان اقپانعا دەيىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان ەلدىڭ وڭتۇستىگىندە جىلىجاي كوكونىس شارۋاشىلىعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جەتەكشى سالاسى بولۋى كەرەك»، - دەدى د. مىڭباي اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە جولداعان ساۋالىندا.

وسى ورايدا ول ەرتە شىعاتىن كوكونىستەردىڭ قازىرگى قۇنى قىمبات ەكەنىن، كوپتەگەن قازاقستاندىقتار ءۇشىن باعاسى قولجەتىمسىز بولىپ تۇرعانىن اتاپ ءوتتى.

«سەبەبىنە ءۇڭىلىپ، زەرتتەگەن جاندار بار ما؟ قاۋىمداستىق ۇسىنعان ەسەپ- قيساپتار بويىنشا ونەركاسىپتىك جىلىجايدىڭ 1 گەكتارىن جىلىتىپ، جارىقتاندىرۋعا جۇمسالاتىن شىعىندار ساعاتىنا 45 كۆت ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنۋعا دەيىن بارادى. وعان قوسا، ەلەكتر ەنەرگياسىنا، مينەرالدىق تىڭايتقىشتارعا، ەڭبەكاقى تولەۋگە، كۇندىزگى جارىق ۇزاقتىعىنىڭ قىسقارۋىنا بايلانىستى قوسىمشا جارىقتاندىرۋعا جۇمسالاتىن شىعىندار جانە ت. ب. تيىسىنشە، وسىنداي ۇلكەن شىعىندار بولعان كەزدە كوكونىستەردىڭ باعاسى جەلتوقساننان باستاپ ناۋرىز- ءساۋىر ايلارىنا دەيىن تومەندەمەيدى. اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن جەتەكشى ەكسپورتتاۋشى ەلدەردە ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن جاساندى قوسىمشا جارىقتاندىرۋ (كۇندىزگى جارىق ۋاقىتىن ۇزارتۋ) قولدانىلادى. الايدا، تۇركىستان وبلىسىندا كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ قىمبات بولۋىنا بايلانىستى قوسىمشا جارىقتاندىرۋدى قولدانۋ ءتيىمسىز»، - دەپ ءتۇسىندىردى دەپۋتات.

ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇل پروبلەما 3 جىلدان استام ۋاقىت بويى كوتەرىلىپ كەلەدى، وتاندىق ءونىم كورشى ەلدەردە (وزبەكستان، تۇركىمەنستان) وندىرىلگەن ونىمدەرمەن باسەكەلەسە المايدى. مىسالى، كوممۋنالدىق كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر قۇنىن سالىستىرعاندا مىناداي: تۇركىستان وبلىسىندا 1 كۆت ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۇنى 33,17 تەڭگەنى قۇرايدى، ال وزبەكستاندا - 18 تەڭگە، تۇركىمەنستاندا - 2-3 تەڭگە؛ تۇركىستان وبلىسىندا مىڭ كۋب گازدىڭ باعاسى - 35788 تەڭگەنى قۇرايدى، وزبەكستاندا - فەرمەرلەر ءۇشىن 11000 تەڭگە، تۇرىكمەنستاندا - بار بولعانى 45 تەڭگە.

«سۋ بىزدە 1 كۋب ءۇشىن 262 تەڭگە، ال كورشى ەلدەردە تەگىن. ال ءوڭىر ەكولوگياسىن بۇزاتىن كومىردىڭ 1 تونناسى 14600 تەڭگە. قىسقا قاراي ول 20 مىڭ تەڭگەدەن اسىپ جىعىلادى. گاز باعاسى بويىنشا دا باسقا وبلىستارمەن سالىستىرعاندا تۇركىستان وبلىسى 1- ورىندا تۇر. وسىلايشا، ەڭبەك رەسۋرستارىنىڭ شىعىندارى وتاندىق ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنىنا ۇلكەن اسەر ەتەدى. قىسقاسى، نارىقتا كورشى ەلدىڭ 1 كگ ءونىمى كەم دەگەندە 2 ەسە ارزان، وتاندىق ءونىم باسەكەگە قابىلەتسىز. جاعدايدى وڭالتۋ ءۇشىن ءتيىستى مينيسترلىك شۇعىل شارالار قابىلداۋى قاجەت دەپ ويلايمىز»، - دەدى د. مىڭباي.

باعا تۇراقتىلىعىن ۇستاپ تۇرۋ جانە جىلىجاي الاڭدارىن كەڭەيتۋ، سونداي- اق ازىق- تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا مىناداي شارالاردى قابىلداۋدى قاراستىرۋ ۇسىنىلدى:

1. كوممۋنالدىق كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردى (ەلەكتر قۋاتى، تابيعي گاز، كومىر) ارزانداتۋعا ارنالعان شىعىنداردىڭ قۇنىن %50 مولشەرىندە سۋبسيديالاۋ؛

2. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وڭىرلەرىندە پرەفەرەنتسيالاردىڭ بارلىق تۇرلەرىن ۇسىنا وتىرىپ، جىلىجايلار ءۇشىن ارنايى ەكونوميكالىق ايماق قۇرۋ ماسەلەسىن قاراۋ.