ادامزات ءالى انىقتاماعان الىپ تىرشىلىك يەلەرى بار ما؟
ادام كوزىنە تۇسپەگەن، زەرتتەۋشىلەر نازارىنا ءالى ىلىكپەگەن ءىرى تىرشىلىك يەلەرى بار ما؟ بۇعان عالىمدار بۇگىنگە دەيىن باس قاتىرىپ كەلەدى. ۇزىن دەپ سانالعان سيفونوفورانى كورگەننەن كەيىن زەرتتەۋشىلەردى بۇل سۇراق ودان ارى قىزىقتىرا ءتۇستى.
سيفونوفورا - مەدۋزاعا ۇقساس كەلەتىن جىرتقىش. قۇرىلىسى مىڭداعان زوويدتاردان تۇرادى. بارلىعى بىرىگىپ ءبىر ورگانيزمنىڭ قىزمەتىن اتقارادى. بۇل جاراتىلىس بالىقپەن قورەكتەنەدى. ۋى قاتتى بولعاندىقتان، ادامدار ءۇشىن قاۋىپتى.
عالىمدار انىقتاۋى بويىنشا ايتار بولساق، سيفونوفورا مۇحيتتا 700-1000 مەتر تەرەڭدىكتە تىرشىلىك ەتەدى. ال مۇنداي تەرەڭدىكتى زەرتتەۋ وڭاي ەمەس. مۇحيت ءتۇبى ءالى دە زەرتتەلمەگەن، عىلىمدا انىقتالماعان تىرشىلىك يەلەرىنە تولى. مۇحيت تۇبىنە سۇڭگىگەن زەرتتەۋشىلەردەن بيىككە كوتەرىلگەن عارىشكەرلەر الدەقايدا كوپ.
2011-جىلى جاڭا زەلاندياداعى جاعالاۋلاردىڭ بىرىنە عىلىمدا بەلگىسىز تىرشىلىك يەسىنىڭ قاڭقاسى شىعىپ قالعان. عالىمدار مۇنى بىلتىرعا دەيىن زەرتتەپ، مۇحيت تۇبىندە ءومىر سۇرەتىن، سيرەك كەزدەسەتىن، كوزگە كوپ تۇسپەيتىن كيتتەردىڭ ءبىرى دەپ انىقتاعان. وسىدان-اق مۇحيت ءتۇبى ءالى تالاي سىردى بۇگىپ جاتقانىن ايقىن اڭعارۋعا بولادى.
جەر بەتىندە (قۇرعاقتا) تىرشىلىك ەتەتىن ءىرى جان-جانۋارلارمەن زەرتتەۋشىلەر تانىس-اق. جاڭا الىپ تىرشىلىك يەسىنىڭ تابىلا قويۋى دا ەكىتالاي. كوبىنە تىرىدەي ەمەس، زەرتتەۋشىلەر كوبىنە قاڭقاسىن عانا كەزدەستىرىپ جاتادى. جەردىڭ گەولوگيالىق تاريحى ءالى دە زەرتتەلۋدە. قۇرعاقتا تىرشىلىك ەتكەن الىپ جانۋار رەتىندە تيتانوزاۆر اتالۋدا. بۇل جاراتىلىس يەسىنىڭ قاڭقاسى جۋىردا عانا ارگەنتينا جەرىنەن تابىلعان. الىپ قانا ەمەس، وسىعان دەيىن تابىلعان ەڭ كونە جانۋار قاڭقاسى دا ەكەن.
زەرتتەۋشىلەر تيتانوزاۆر قاڭقاسىن بۇعان دەيىن دە تاپقان. كەلەشەكتە دە كەزدەستىرەرىنە كۇمان كەلتىرمەيدى. وسىعان دەيىن تابىلعان ايماقتارعا جاقىن ماڭدى پالەونتولوگتارعا كوبىرەك قاراۋ كەرەك بولادى. ەرتە زاماندا ءومىر سۇرگەن الىپ تىرشىلىك يەلەرىنىڭ قاڭقاسى تولىق تابىلۋى دا نەعايبىل دۇنيە.
مەگالودون قانداي بولعان؟
جەردە تىرشىلىك ەتكەن الىپتاردىڭ ءبىرى - Otodus megalodon. ۇزىندىعى 50 مەترگە دەيىن جەتكەن دەپ بولجانادى. بۇل جايلى فيلم دە جارىققا شىققان. ءبىراق عىلىمدا مەگالودوننىڭ قانداي بولعانى جايلى ناقتى تۇجىرىم جوق. بۇل جايىندا جۋىردا عانا Historical Biology باسىلىمىندا جازىلدى.
مۇحيتتاعى الىپ تىرشىلىك يەسى ميلليون جىل بۇرىن جويىلعان. قازىر ونىڭ ءتىسى مەن ومىرتقاسىنىڭ كەي بولىكتەرى عانا تابىلىپ وتىر. عالىمدار مەگالودون قازىرگى لامنيد اكۋلالارعا ۇقساعان دەپ بولجايدى. دەگەنمەن كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پالەونتولوگتارى بۇل تۇجىرىممەن كەلىسە قويمايدى.
الىپ اكۋلانىڭ قانداي بولعانى جايلى سەنىمدى دەرەكتەر جوقتىڭ قاسى. ءبارى دە بولجامدار عانا. سوندىقتان دا قازىرگى عىلىم دەڭگەيىندە ءبىرىن شىن، ەكىنشىسىن جالعان دەپ ايتۋ قيىن. مەگالودون مۇلدە باسقاشا بولۋى دا مۇمكىن، - دەيدى زەرتتەۋشىلەر.
massaget.kz
