كولسايدىڭ قىستاعى كورىنىسى تامساندىرادى - ۆيدەو
سوڭعى جىلدارى جاز مەزگىلىندە مۇندا اعىلاتىن جۇرتتىڭ كوپتىگى سونشالىق، كولدەگى قايىقتار مەن كاتاماراندارعا ۇزىن- سونار كەزەكتەر تۇراتىن بولعان. الماتىدان 4-4,5 ساعاتتىق جولدى ەڭسەرىپ، وسى ءبىر عاجايىپ مەكەندى قىس مەزگىلىندە كورگىسى كەلەتىندەر دە بارشىلىق ەكەن.
جۋرناليست ەرنار المابەك پەن جازيرا بايدالى كامەرا مەن دروندارىن كوتەرىپ، كولسايداعى قىسقى دەمالىس تۋرالى ۆلوگ تۇسىرگەن. ولاردىڭ كولسايداعى دەمالىسىنان شىنايى ەموتسيالارى مەن اسەرى Kaz.tengritravel.kz پورتالىندا جاريالانعان بولاتىن.
وتباسىلىق جيھانكەزدەر الماتىدان 300 شاقىرىمدىق جولعا شىعىپ، جول- جونەكەي باسىپ وتكەن اۋىلدارى مەن تاريحي جەرلەر (كوكپەك جازىعىندا بولعان ويرانتوبە شايقاسى) تۋرالى تانىمدىق اقپاراتپەن بولىسەدى. سونداي- اق، كورتوعاي شاتقالىنداعى تۋريستەردەن قالعان قوقىستى كورسەتىپ، ۇندەۋ تاستايدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، تاۋلى- تاستى، سارقىراپ اققان شارىن وزەنىنىڭ سۇلۋ كورىنىسىن جۇرتتان قالعان قوقىس ايتارلىقتاي ءسانىن كەتىرگەن. كەزىندە اسكەري نىسان رەتىندە قولدانىلعان قورشاۋلار، بۇگىندە ۇلكەن قوقىس جاشىگىنە اينالعان.
جالاڭاش اۋىلىنا تاياعاندا قالىڭ جاۋعان قاردى بايقاۋعا بولادى. ايتا كەتەيىك، بيىل الماتىلىقتار ءۇشىن قار تاڭسىق دۇنيە بولعانداي. قار جامىلعان تاۋلى ايماقتا اسفالتتى جولمەن ءجۇرىپ، جان- جاعىندا كورىنىستى تاماشالاۋدىڭ ءوزى ءبىر عانيبەت. كولسايعا ەڭ جاقىن اۋىل ساتى دەپ اتالادى، مۇنداعى جۇرت تۋريزمگە جاقسى بەيىمدەلگەن، قىزمەت كورسەتۋدىڭ ءتۇر- ءتۇرىن ۇسىنادى. ءتۇرلى ساناتتاعى قوناقۇيلەر، كيىز ۇيلەر، كافە، كولىك ترانسفەرى سىندى قىزمەتتەر بار. اۆتورلاردىڭ ايتۋىنشا، مۇندا ءۇي جالداۋ 5000 تەڭگەدەن باستالادى، ساۋدالاسۋعا دا بولادى ەكەن.
ەرنار جارىمەن كولساي كولدەرىنىڭ تومەنگىسىنىڭ (تەڭىز دەڭگەيىنەن 1818 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان) ماڭىندا ورنالاسقان قوناقۇيگە توقتاعان. وندا شەتەلدىك 3-4 جۇلدىزدى قوناقۇيلەردەن كەم سوقپايتىن عيماراتتار مەن گلەمپينگتەر بار ەكەن. سوڭعىسى تەك جازعى ماۋسىمدا بەرىلەدى. تۇنگى ۋاقىتتا قوناق ءۇي اينالاسى جارىق، سول سەبەپتى باللوندارمەن سىرعاناۋعا بولادى. قوناق ءۇي بالكونىنان كول مەن تاۋدىڭ كورىنىسى تىم ەرەكشە. جەر انانىڭ سونشالىق سۋرەتشى ەكەنىنە تاڭعالاسىڭ.
قالىڭ جاۋعان قار شىرشالاردى جامىلىپ، ادەمى كورىنىس بەرەدى. ەرنار بۇل جەردى «حرونيكي نارني» دەسە، جازيرا سانتا- كلاۋستىڭ وتانى لاپلاندياعا تەڭەدى. جەل سوقپاسا دا بۇل ايماق وتە سۋىق، سول سەبەپتى ۆلوگ اۆتورلارى بارىنشا قالىڭ كيىنۋگە جانە تاۋلى ايماقتا جۇرۋگە جايلى بولاتىن اياق كيىم كيۋگە كەڭەس بەرەدى. جازدىڭ وزىندە كولسايدىڭ سۋى وتە سالقىن. ال قىستا كول سۋىنىڭ ءبىرشاما جەرىندە 30 س م مۇز قاتقان، تاۋ وزەنى قۇياتىن ايماعىندا «بارۋعا بولمايدى» دەگەن ەسكەرتۋلەر ورناتىلعان، ويتكەنى ول جاعى قاتا قويماعان. كەيبىر جەرلەرىن بالىقشىلار ويىپ تاستاپ كەتكەن، مۇندا تەك ءمولدىر سۋلى سۋ قويمالارىندا ءومىر سۇرەتىن الابالىق (فورەل) مەكەندەيدى. بالىقشىلاردىڭ ايتۋىنشا، مۇز 10 س م- دەن اسسا، ادام جۇرە الادى ەكەن. جازيرا ءار تۇستا مۇزدىڭ جارىلعان دىبىسى مىلتىق اتىلعانداي سەلك ەتكىزەتىنى دە ۇرەيىڭدى الاتىنىن ايتادى.
ساياحاتشىلار كولسايعا نەلىكتەن قىستا كەلۋ كەرەكتىگىن بىلاي ءتۇسىندىردى: «جازدا مۇندا ادام كوپ كەلەدى، قايىق پەن كاتارامان مىنگەن جۇرت وتە كوپ. ال قىستا ادام از. كەلگەندەردىڭ كوپشىلىگى تۇراق ماڭايىندا جۇرەدى ەكەن. جازدا وسىندا كەلەمىز، كولگە كوز تاستايمىز دا داستارحانىمىزدى جايامىز، ءسويتىپ ۋ- شۋدىڭ اراسىندا ءجۇرىپ قايتۋ كەرەك ۋاقىتتا تاياپ قالادى. ال قىستا راحات، كولدىڭ ورتاسىن قيىپ ءوتىپ، اسىقپاي اياڭداپ باسىپ، جان- جاعىڭدى تاماشالاپ، جاقسى ويدىڭ جەتەگىندە ءجۇرىپ اينالاڭنان ءلاززات الۋعا تاماشا مۇمكىندىك بار. سوندىقتان قىستا كەلگەن ءتيىمدى. كونكي تەبۋگە، بالىق اۋلاۋعا، باللونمەن سىرعاناۋعا دا بولادى». ەرنار مەن جازيرانىڭ شامامەن 24 ساعاتقا سوزىلعان ساياحاتىنا 69 مىڭ تەڭگە جۇمسالعان.
سۋرەتتەردىڭ اۆتورى ەرنار المابەك
