ساراپشى مامان تەرروريستەردىڭ ىقپالىنان قالاي قورعانۋدىڭ امالدارىن ايتتى
شارانى الماتى بايلانىس جانە ەنەرگەتيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، الماتى قالاسىنىڭ اقپاراتتىق- ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەسى زارەما ابدۋللينا جۇرگىزدى.
ساراپشى مامان جينالعان ۇجىمعا تەرروريستىك قاۋىپتىڭ الدىن الۋ، وتباسىلىق قاتىناستى تۇزەۋ تۋرالى ايتىپ بەردى.
زارەما ابدۋللينا تەرروريستەردىڭ تۇزاعىنا كوبىنەسە كىمدەر ءتۇسىپ قالاتىنىن اتادى.
تەرروريستىك ۇيىمدار ءوز جاعىنا ادامداردى قالاي تارتادى؟
«بۇگىندە ەڭ قاۋىپتەنەتىن تەندەنسيالاردىڭ ءبىرى - جاستاردىڭ اراسىندا دىنشىلدەردىڭ كوپ بولۋى. اسىرەسە جاسوسپىرىمدەر جات اعىمعا جەڭىل ىلەسەدى. جاسوسپىرىمدەر كەيدە وتباسىندا اتا-اناسىمەن تۇسىنىككە كەلە الماعان بالالار وسىعان ۇشىرايدى. مۇنداي جاستاردىڭ قاتارى ستاتيستيكالىق دەرەكتەرگە قاراعاندا، اتىراۋ، و ق و، قىزىلوردا وبلىستارىندا كوپ ورىن الۋدا. 2014 -جىلى باس پروكۋراتۋرا قازاقستاندىق تەرروريستىڭ جالپىلاما پورترەتىن جاسادى. وعان سايكەس ەڭ الدىمەن ول ادام 28 جاسقا دەيىنگى جۇمىسسىز، ورتا ءبىلىمدى، ارنايى ءدىني ءبىلىمى جوق، ۇيلەنگەن، بىرنەشە بالاسى بولۋى مۇمكىن» - دەدى سپيكەر.
نەگە بىرنەشە بالاسى بولۋى مۇمكىن؟
«سەبەبى بۇل كىسىلەر كوپ جاعدايدا جوعارى جالاقىعا ۇمىتتەنە المايدى. ماتەريالدىق قيىندىقتار بولۋى ىقتيمال. سول كەزدە قولدايتىن ادامدار تابىلادى. ادامدار وسىلايشا تۇزاققا تۇسەدى. بولماسا تولىق ەمەس وتباسىلار. بالاسى نەمەسە اتا-اناسىنىڭ بىرەۋى جالعىزدىقتىڭ زاردابىن تارتىپ جۇرگەن بولسا، ول دا تارتۋعا ىقپال ەتەتىن فاكتور. سوندىقتان، بالالارىڭىزبەن ءجيى سويلەسىڭىزدەر. ايتپەسە، ولار سىرتقا اشىلۋى مۇكىن. سونداي-اق، بۇرىن الكوگول ىشكەن، ەسىرتكى پايدالانعان، قىلمىسكەرلەر دە وسى ورتاعا تارتۋعا تۇراتىن كونتينگەنت بولىپ سانالادى»، - دەدى پروفەسسور ابدۋللينا.
ونىڭ ايتۋىنشا، ءتىپتى كەيدە ادامنىڭ ءبىلىمى دە كەدەرگى بولا المايدى. ماسكەۋدە فيلوسوفيا فاكۋلتەتىنىڭ ۇزدىك تۇلەگى كاراۋلوۆا سيريالىق لاڭكەسكە عاشىق بولىپ، سوڭىنان ەرىپ كەتكەن.
«دەمەك، ول جالعىز بولعان. جۇرەگى جالعىزسىراپ جۇرگەن»، - دەدى پروفەسسور.
ساراپشى مامان تەرروريستەردىڭ ىقپالىنا قالاي ءتۇسىپ كەتپەۋدىڭ، ولاردان قالاي قورعانۋدىڭ امالدارىن دا جەتكىزدى.
ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ جولىنداعى اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەسى، پروفەسسور زارەما ابدۋللينا جەكە باستىڭ پروبلەماسىن ايتىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە سىر اقتارماۋعا كەڭەس بەرەدى.
ارام پيعىلدى ادامدار ءسىزدىڭ وسال تۇستارىڭىزدى ءدوپ باسۋى مۇمكىن.
«ەگەر ءسىزدىڭ پاراقشاڭىزدا كەنەتتەن بىرەۋلەر لايك باسىپ، كوممەنتتەر قالدىراتىن بولسا، اسا قاتتى نازار اۋدارا باستاسا، سىزگە سەبەپسىز دوستىق ۇسىنسا، اباي بولىڭىز. باسىندا ول ادام ءسىزدىڭ ءار ايتقان ارگۋمەنتىڭىزدى(دالەلىڭىزدى – رەد.) قولدايدى. سوسىن اڭگىمەنىڭ توركىنىن «ءسىزدى ەشكىم تۇسىنبەيدى، قولدامايدى» دەگەنگە اۋدارىپ، سەندىرەدى. ودان كەيىن «ءسىزدى تەك ءبىز جاقسى كورەمىز، باعالايمىز، باسقا ەشكىم ەمەس» دەگەن كوزقاراسقا اكەلەدى»، - دەدى ول.
ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل ءتۇسىندىرۋ شاراسى الماتى قالاسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسى مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.
باسقارما 2019 -جىلى جالپى العاندا ءتۇرلى ەڭبەك ۇجىمدارىنىڭ اراسىندا، وقۋ ورىندارىندا، مەكتەپتەردە 600 گە جۋىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى جوسپارلاپ قويعان.
مۇنداي جۇمىستار حالىق اراسىندا تەرروريستىك قاۋىپتىڭ الدىن الۋ، ادامداردىڭ ەكسترەميستىك پيعىلداعى جات اعىمدارعا ەرۋىنە توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن ءارى ولاردىڭ ساۋاتىن ارتتىرۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلادى.
اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي
