سيفر داۋىرىندەگى نارازىلىق

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات – وكسفورد - حالىقتىڭ ەل باسقارۋعا قاتىستى پىكىر ايتاتىن ەكى جولى بار، ولار - سايلاۋ مەن رەفەرەندۋم.

ال نارازىلىق ءبىلدىرۋ - تاعى ءبىر ءادىس، سوندىقتان كوپ دەموكراتيالىق ەلدە جينالۋ جانە ءسوز بوستاندىعى قورعالادى.

قازىر الەمنىڭ كوپ ەلىندە بۇل قۇقىقتار تولىعىمەن پايدالانىلادى. كليماتتىڭ جىلىنۋىنا قارسى بەلسەندىلەر مەن برەكزيتكە قاتىستى پىكىر ايتقان دەمونسترانتتار وتكەن ايدا لوندوندى جارتىلاي قاڭتارىپ قويدى. فرانسيادا «سارى كۇرتەشەلەر» ءار سەنبى سايىن الاڭعا شىعىپ جاتىر.

الەۋمەتتىك مەديا جاپپاي نارازىلىق ۇيىمداستىرۋدى وڭايلاتتى. Twitter، Facebook جانە Instagram-نىڭ ارقاسىندا پىكىرى ورتاق ادامدار ءبىر- ءبىرىنىڭ اشۋ- ىزاسىن ودان سايىن ءورشىتىپ، لوگيستيكالىق مالىمەتتى بولىسۋگە دە مۇمكىندىك الىپ وتىر. ءبىراق قازىرگى زامانداعى بۇل دەمونستراتسيالاردىڭ كوبىندە ورتاق وكپە- رەنىشتى شىنايى وزگەرىسكە اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن كوشباسشى مەن كواليتسيا قۇرۋ داعدىسى جوق.

ارينە، ۇلكەن نارازىلىقتار ماسەلەنى كۇن تارتىبىنە شىعارىپ، قوعامدىق پىكىرتالاستى ارتتىرادى. ءبىراق، ءتىپتى دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ وزىندە اسا كوپ حالىقتىڭ ۇكىمەتتى رايىنان قايتارۋعا مۇمكىندىگى جوق. ا ق ش پەن ۇلى بريتانيادا 2003 -جىلعى اقپاندا بولعان سوعىسقا قارسىلىق بىلدىرگەن اسا اۋقىمدى دەمونستراتسيالار ۇكىمەتتەردى يراكقا شابۋىلداۋدان باس تارتقىزا المادى، ولار ءبىر ايدان سوڭ-اق سوعىستى باستادى.

2011 -جىلعى Occupy Wall Street قوزعالىسى الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندەگى 900 قالاعا جايىلعانىمەن، ەشقانداي ەرەكشە ناتيجەگە جەتكەن جوق. 2017-2019 -جىلدار ارالىعىندا جىل سايىن وتكەن «ايەلدەر مارشى» دا ەشتەڭە تىندىرعان جوق.

كىنانى كوشباسشىنىڭ جوقتىعىن ىزدەۋگە بولادى. الەۋمەتتىك مەديا شىققانعا دەيىن ءتيىمدى دەمونستراتسيانى وتكىزۋ ۋاقىت پەن كۇش-جىگەردى قاجەت ەتەتىن. بەلسەندىلەر جوسپار جاساپ، گازەتكە جارناما بەرۋ ءۇشىن اقشا جيناپ، تەلەفون نومىرلەرىنىڭ ءتىزىمىن جاساپ، حالىقتى ەلىكتىرۋ ءۇشىن شەشەن سپيكەرلەر تابۋعا ءتيىس بولعان.

سونىڭ بارلىعى جۇرتتى «بۇل نارازىلىق ۋاقىتىڭ مەن اقشاڭدى جۇمساپ، بايلانىستارىڭدى تارتۋعا تۇرارلىق شارا» دەپ سەندىرە الاتىن كوشباسشىلاردى قاجەت ەتتى. ال قازىر الەۋمەتتىك مەديا قالىپتاستىرعان «ادحوكراتيا» ىڭعايلى ءارى ءتيىمدى بولعانىنا قاراماستان، وندا حالىقتى ناقتى انىقتالعان، قول جەتكىزۋگە بولاتىن ماقساتتارعا جۇمىلدىراتىن باسشى جوق.

دەگەنمەن، جەتىستىكتەر دە بولدى. 2016 -جىلى پولشادا جاقسى ۇيىمداسقان نارازىلىق ەل پارلامەنتىن ابورتقا تۇگەل دەرلىك تىيىم سالۋ تۋرالى زاڭنان باس تارتۋعا كوندىردى. پولشانىڭ بىرنەشە ءىرى قالاسىنداعى كوشە دەمونستراتسيالارى ونلاين ناۋقانمەن، ايەلدەر مەكتەپكە، جۇمىسقا بارۋدان، ءۇي شارۋاسىن ىستەۋدەن باس تارتقان ەرەۋىلمەن قاتار ءجۇردى. ۇيىمداستىرۋشىلار ەۋروپانىڭ باسقا ەلدەرىنەن دە قولداۋشى تاپتى جانە باسقا ەلدەردەن العان ساباقتارىن قولداندى. ەڭ باستىسى، نارازى جۇرت ناقتى ماقسات قويدى، ياعني جاڭا زاڭدى قايتكەندە قابىلداتپاۋعا بەل بۋدى، ءارى بۇعان جەتۋگە ۇملىتعان ناۋقاننىڭ ءتيىمدى باسشىسى مەن مۇقيات جاسالعان جوسپارى بولدى.

الجير مەن سۋدانداعى ءساتتى بولعان جاپپاي نارازىلىقتار بيلىكتەگى رەجيمنىڭ كەيبىر بولىگىمەن كواليتسيا قۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتتى. اۆتوريتار ۇكىمەتتەگى بيلىككە قارسى كوشە شەرۋلەرىنە قاتىسۋ قانشا قورقىنىشتى بولسا دا، بۇل ەكى ەلدەگى دەمونسترانتتاردىڭ ناقتى ماقساتتارى بولدى. الجيرلىكتەر بەسىنشى رەت سايلاۋعا تۇسپەك بولعان شاۋ تارتقان پرەزيدەنت ابدەلازيز بۋتەفليكاعا العاش قارسى شىققاندا ولاردىڭ ەركىن جينالۋ جانە ءسوز بوستاندىعى سياقتى «دەموكراتيالىق» قۇقىقتارى بولمادى. سوندىقتان، 2018 -جىلعى جەلتوقسانداعى العاشقى نارازىلىقتى جىلدام باسىپ تاستادى.

اقپارات قۇرالدارىنىڭ حابارلااۋىنشا، 2019 -جىلعى ناۋرىزدا ءۇش ميلليونداي الجيرلىك كوشەگە شىقتى. نارازى جۇرتتىڭ ماقساتى ايقىن بولدى: ولار بۋتەفليكانى بيلىكتەن كەتۋگە ماجبۇرلەۋدى كوزدەدى. ولار سانى كوپ بولعاندىقتان عانا ەمەس، تاباندى بولعاننان جەڭىسكە جەتە الدى، سەبەبى سول تاباندىلىق اقىرىندا ءالجيردىڭ اسكەرىن حالىق جاعىنا وتۋگە ماجبۇرلەپ، بۋتەفليكانى قىزمەتىنەن كەتۋگە كوندىردى. ال سۋداندا ءۇش ايعا سوزىلعان جالپىۇلتتىق نارازىلىق ارميانى پرەزيدەنت ومار ءال- ءباشيردى ورنىنان كەتىرۋگە كوندىردى.

شەرۋشىلەر مەن اسكەر اراسىنداعى وسى ءبىر مۇمكىن ەمەستەي كورىنەتىن اليانس سۋداندا دا، الجيردە دە شەشۋشى ءرول وينادى. نارازى قوزعالىستاردىڭ كوبى بيلىكتەگىلەرمەن كواليتسيا قۇرۋدان قورقادى، ەسەسىنە رەجيمگە «ولىسپەي بەرىسپەيتىن» جاپپاي نارازىلىقتان قاناتتانادى. ءبىراق ەڭ ءتيىمدى نارازىلىق رەجيمدى السىرەتۋ ءۇشىن ىقپالدىلارمەن بىرىگۋدى قاجەت ەتەدى. ماسەلەن، ءۇندىستانداعى ماحاتما گانديدىڭ بريتان بيلىگىنە قارسى ناۋقانى وتارشىل بيلىكپەن بەتپە- بەت كۇرەسكەن جوق. ەسەسىنە، جاقتاستارى ءاۋ باستا ونشا سەنبەسە دە، گاندي 1930 -جىلى بريتانيانىڭ تۇز سالىعىنا قارسى شىقتى.

الەۋمەتتىك مەديا كوبىنە مۇنداي كواليتسيانى قۇرۋدى قيىنداتىپ جىبەرەدى. سيفرلىق پلاتفورمالار بيلىكپەن كەلىسپەيتىندەر اراسىندا جىلۋ جيناپ، نارازىلىقتى ونلاين كۇشەيتۋگە قولايلى، ءبىراق ول قوعامدا كوپىر سالۋدىڭ ورنىنا ەل اراسىن ودان سايىن الشاقتاتۋعا بەيىل.

ادحوكراتيا جاھاندىق كاپيتاليزم بولسىن، بريتانيانىڭ ەۋرووداقتان شىعۋ جوسپارى بولسىن، كەز كەلگەن ماسەلەمەن كەلىسپەيتىندەردى تەز بىرىكتىرە الادى. ءبىراق، جۇرتتى جاقسى ماقساتتىڭ اينالاسىنا جيناپ، ولاردى سوعان جەتۋ جولىندا جۇمىلدىرۋ ءۇشىن الدەقايدا كوپ كۇش كەرەك.

ءساتتى نارازىلىق شاراسىنا ءبىر ادام بولسىن، توپ بولسىن، ايتەۋىر ىقپالدى كوشباسشى قاجەت. جانە ولار كوشەدە تۇرىپ «بيلىكتىڭ كوزىنە شىندىقتى ايتۋدان» الدەقايدا بيىك تۇرۋى ءتيىس. جاقسى باسقارىلعان ازاماتتار شىندىقتى بيلىكتىڭ وزىمەن كواليتسيا قۇرۋ ارقىلى ايتا العاندا عانا وزگەرىس بولادى، جانە بۇل كواليتسيانى ونلاين قۇرۋ مۇمكىن ەمەس. سيفرلىق قۇرالدار ساياسي تۇرعىدا ءتيىمدى ۇيىمداسۋعا ىقپال ەتە الادى. ءبىراق ول ەشقاشان ونىڭ ورنىن باسا المايدى.